4. Ünite Ölçme ve Değerlendirme
10. Sınıf Din Kültürü Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 110
Soru: Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere, parantez içinde verilen sözcüklerden doğru olanı yazınız.
(ahlak, fıtrat, gıybet, ibadet, irade, israf, kıskançlık, şehit, tecessüs, zulüm)
1. Peygamberlerin tebliğ ettikleri din inanç, ibadet ve ahlak üzere kuruludur.
2. “Her çocuk fıtrat üzere doğar. Sonra ana ve babası onu Yahudi, Hristiyan veya Mecusi yapar.” (Buhari, Cenaiz, 93.)
3. İhtiyaçtan fazla harcama israf olduğu için İslam âlimlerince uygun görülmemiştir.
4. İslami kaynaklarda kıskançlık gökte ve yerde işlenen ilk günah olarak kabul edilmiştir.
5. Kur’an’a göre dinî ve insani anlamda yapılan her türlü haksızlık zulüm kapsamındadır.
Soru: Aşağıda verilen ifadeleri ilgili olduğu kavramın harfini yazarak eşleştiriniz.
6. Kesin olmayan bilgiye dayanarak bir kişi hakkında kötü düşünceye sahip olmak. → Suizan (e)
7. İnsanın duyduğu zaman hoşuna gitmeyecek bir kusurunu o yokken konuşmak. → Gıybet (a)
8. İnsanların gizli hallerini, ayıp ve kusurlarını araştırmak. → Tecessüs (f)
9. Başkasının sahip olduğu maddi ve manevi imkanların onun elinden çıkmasını istemek. → Haset (b)
10. Bir kimseye asılsız olarak suç yahut kusur sayılan bir şey isnat etmek. → İftira (ç)
Aşağıdaki soruların cevabını altlarındaki boşluklara yazınız.
11. Soru: Sen elbette üstün bir ahlaka sahipsin.” (Kalem suresi, 4. ayet.) ayetini İslam ahlakının kaynakları bağlamında yorumlayınız.
Cevap: Bu ayet, İslam ahlakının temel kaynağının Kur’an-ı Kerim ve Hz. Muhammed’in (s.a.v.) örnek hayatı olduğunu vurgular. Hz. Muhammed (s.a.v.), Kur’an’ın öğretilerini hayatında en güzel şekilde uygulamış ve ümmetine örnek olmuştur. Müslümanlar, onun ahlakını kendilerine rehber alarak dürüst, adaletli, merhametli ve sabırlı olmalıdır.
12. Soru: İslam’da ibadetler kişinin ahlakını ve davranışlarını nasıl etkiler?
Cevap: İslam’da ibadetler, bireyin ahlakını güzelleştirir ve toplumsal huzuru sağlar. Namaz, oruç, zekât gibi ibadetler, bireyi sabır, dürüstlük ve merhamet gibi erdemlere yönlendirir. Bilinçli yapılan ibadetler, kişinin hem Allah (cc) ile olan ilişkisini hem de toplumla olan bağlarını güçlendirir. Ahlakî gelişime katkı sağlamayan bir ibadet, sadece şekilsel bir hareket olarak kalır. Bu nedenle, ibadetler hem bireyin hem de toplumun refahına katkı sağlayan bir bilinçle yapılmalıdır.
10. Sınıf Din Kültürü Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 111
13. Soru: İslam ahlakında yerilen davranışlardan uzak durmanın toplumsal faydaları nelerdir?
Cevap: Toplumsal huzur, güven ve adaletin sağlanmasına katkıda bulunur.
İslam ahlakında kötü görülen yalan, haksızlık, kibir ve suizan gibi davranışlardan uzak durmak, bireyler arasında güveni artırır ve sosyal bağları güçlendirir. Dürüstlük, tevazu ve adalet gibi erdemler, toplumda birlik ve beraberliği destekler. Bu sayede insanlar daha mutlu, barışçıl ve huzurlu bir ortamda yaşarlar.
14. Soru: Tutum ve davranışlarda nasıl ölçülü olunur?
Cevap: Aşırılıklardan kaçınıp orta yolu benimseyerek dengeli hareket edilmelidir.
İslam ahlakı, ifrat (aşırılık) ve tefrit (gevşeklik) arasında denge kurmayı önerir. Ne aşırı sert ne de fazla hoşgörülü olmak gerekir. Her konuda adalet ve denge gözetildiğinde, bireylerin hem kendileriyle hem de çevreleriyle olan ilişkileri sağlıklı olur.
15. Soru: Hucurât Suresi’nin 11 ve 12. ayetlerine göre toplumsal birlik ve beraberliği bozan davranışlar nelerdir?
Cevap: Alay etme, kötü lakap takma, suizan, gıybet ve mahremiyet ihlali.
Bu ayetlerde insanları küçük düşürme, dedikodu yapma, zan altında bırakma ve özel hayatlarını araştırma gibi kötü alışkanlıklar eleştirilmiştir. Bu tür davranışlar, insanlar arasında güven kaybına ve toplumsal huzursuzluğa yol açar. Müslümanlar birbirlerine karşı saygılı, adaletli ve hoşgörülü olmalıdır.
Aşağıdaki soruların doğru cevabını işaretleyiniz.
16. Soru: Verilen ayette aşağıda yer alan İslam ahlakı konularından hangisine değinilmemiştir?
Cevap: B) Cömertlik
17. Soru: Ahlakla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
Cevap: E) Müslüman olan kişilerde görülür.
10. Sınıf Din Kültürü Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 112
18. Soru: Aşağıdaki ayetlerin hangisinde insanın çevresine karşı ahlaki davranışından söz edilmektedir?
Cevap: D) “Allah size, emanetleri mutlaka ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emrediyor.” (Nisa suresi, 58. ayet.)
Bu ayette emanete riayet ve adaletli olma gibi ahlaki sorumluluklar vurgulanmaktadır. İnsanın çevresiyle ilişkilerinde dürüstlük ve adaletli davranması, İslam ahlakının temel prensiplerinden biridir.
19. Soru: Verilen hadisler aşağıdaki yerilen ahlaki davranışlardan hangisiyle daha yakından ilişkilidir?
Cevap: D) Mahremiyet ihlali
Verilen hadisler, başkalarının ayıplarını araştırmamak ve kusurlarını örtmek üzerine vurgu yapmaktadır. İslam ahlakına göre, insanların özel hayatlarını araştırmak ve onları küçük düşürecek bilgileri yaymak doğru değildir. Mahremiyetin korunması, toplumda güven ve huzurun sağlanmasına katkıda bulunur.
20. Soru: Hadislerde ölçülü olmaya önem verilmiş, tutum ve davranışların dengeli olması istenmiştir. Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir?
Cevap: C) İsraf – itidal
İsraf, aşırılık ve gereksiz harcama anlamına gelir ve İslam'da hoş karşılanmaz. İtidal ise ölçülü ve dengeli olmayı ifade eder. İslam ahlakında, insanın ne ifrat (aşırı gitme) ne de tefrit (gevşek davranma) içinde olması önerilir. Bu nedenle her konuda denge gözetilmesi gerektiği hadislerde ve ayetlerde sıkça vurgulanmıştır.
10. Sınıf Din Kültürü Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 113
21-23. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız.
21. Soru: Bu parçaya göre ahlakla ilgili aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılamaz?
Cevap: A) Toplumların kaynaşmasında önemli yere sahiptir.
Parçada ahlakın toplumsal huzur ve güven açısından önemli olduğu vurgulanmaktadır ancak toplumların kaynaşmasıyla doğrudan ilişkisine dair bir ifade yer almamaktadır.
22. Soru: İman ile ahlak arasında nasıl bir ilişki vardır?
Cevap: İman ve ahlak, birbirini tamamlayan iki önemli unsurdur.
Hz. Muhammed (s.a.v.), mümin şahsiyetinde iman ile ahlakın vazgeçilmez bir bağa sahip olduğunu vurgulamıştır. Ahiret mutluluğuna erişmek için iman ve ibadetlerin yanı sıra ahlak güzelliği de gereklidir. İmanını olgunlaştıran bir insan, güzel ahlaklı bir birey hâline gelir ve çevresine daha faydalı olur.
23. Soru: Kâmil müminin ahlaki özellikleri nelerdir?
Cevap: Güvenilir, adaletli, dürüst, hayâ sahibi, şefkatli, merhametli ve nazik bir insandır.
Kâmil mümin, çevresine güven veren, adaleti gözeten ve dürüstlüğüyle bilinen kişidir. Aynı zamanda hayâsı, iffeti, şefkati, merhameti ve nezaketiyle çevresindeki insanların gönlünü kazanır. Bu erdemler, onun insanlarla sağlıklı ve huzurlu ilişkiler kurmasını sağlar.