10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı 7. Ünitenin Ölçme Değerlendirme Çalısmaları Cevapları Beşgen Yayıncılık

7. Ünitenin Ölçme Değerlendirme Çalısmaları

A. Boşlukları Uygun Kavramlarla Doldurunuz

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri “Cumhuriyet, Mehmet Rauf, Tanzimat, Halit Ziya Uşaklıgil, Servetifünun Dönemi, anı, Kök Türk Kitabeleri” ifadelerinden uygun olanıyla tamamlayınız.

1- Servetifünun Dönemi sanatçısı Mehmet Rauf, Edebi Hatıralar adlı anı kitabının yazarıdır.

2- Servetifünun Dönemi sanatçısı olan Hüseyin Cahit Yalçın Edebiyat Anıları adlı eseri yazmıştır.

3- Ziya Paşa'nın Defter-i Âmal, Muallim Naci’nin Ömer’in Çocukluğu adlı eserleri Tanzimat Dönemi eserlerindendir.

4- Anı, tanınan bir kimsenin başından geçen veya tanık olduğu olayları ve durumları konu edindiği yazı türüdür.

5- Kök Türk Kitabeleri, söylev türünün özelliklerini göstermesine rağmen anı türünün bazı özelliklerini de yansıtmaktadır.

6- Halit Ziya Uşaklıgil, Saray ve Ötesi adlı anı kitabının yazarıdır.

B. Eşleştirme Sorusu

Aşağıda numara ve harflerle verilenleri doğru biçimde eşleştiriniz. Harfleri numaraların karşısındaki kutucukların içine yazınız.

C. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

1. D – Divan edebiyatındaki vakayinamelerde anı türünün bazı özellikleri görülebilir.

2. D – Ahmet Mithat Efendi’nin Menfa adlı kitabı, Tanzimat Dönemi'nde yazılmış anı türündeki eserlerdendir.

3. Y – Halit Ziya Uşaklıgil’in Sâîg İçli adlı bir anı kitabı yoktur.

4. D – Servetifünun Dönemi’nde yazılan anı türündeki eserlere Halit Ziya Uşaklıgil’in Kırk Yıl adlı kitabı örnek verilebilir.

5. Y – Reşat Nuri Güntekin’in İlk Namaz ve Kaşağı adlı hikâyeleri değil, Ömer Seyfettin’e aittir.

6. D – Orhan Kemal’in Baba Evi romanı anı türünden yararlanılarak yazılmıştır.

Ç. Açıklamalı Soruların Cevapları

Aşağıdaki soruların cevaplarını defterinize yazınız.

1- Anı, hangi edebi türlere kaynaklık edebilir? Açıklayınız.
➤ Anı; roman, hikâye, biyografi ve tarih gibi türlere kaynaklık edebilir. Çünkü yaşanmış olaylar bu türlere gerçeklik ve zenginlik katar, yazarların konularını detaylandırmasına yardımcı olur.

2- Anı türündeki eserlerde hangi anlatıcı ve bakış açısı kullanılır? Neden?
➤ Birinci kişi anlatıcı ve kahraman bakış açısı kullanılır. Çünkü yazar kendi yaşadıklarını ve gözlemlerini anlatır.

3- Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatında anı türünde birçok eserin verilmesinin gerekçeleri nelerdir?
➤ Cumhuriyet Dönemi, toplumsal ve siyasal değişimlerin yoğun olduğu bir dönemdir. Yazarlar bu dönemde yaşadıklarını kaydetme gereği duymuş ve bireysel deneyimlerini aktarmıştır.

4- Virgülün eş görevli kelimeleri ayırmada kullanılmasına örnek bir cümle yazınız.
➤ Örnek: Masaya kitap, kalem, defter, silgi koyduk.

5- Türk edebiyatında anı türünün özelliklerini gösteren ilk eserler hangileridir?
➤ Babürname, Kök Türk Kitabeleri, Şecere-i Türk, Defter-i Âmal, Ömer’in Çocukluğu, Menfa, Tapsıra

D. Açık Uçlu Soruların Cevapları

Aşağıdaki açık uçlu soruların cevaplarını ilgili alana yazınız.

1- Servetifünun Dönemi sanatçılarından Tevfik Fikret ile Mehmet Rauf hakkında bilgi veren yazar ve metin:
➤ Fikret ve Rauf.

2- Babaannesine sevgisini dile getiren yazarımızın eserinin adı:
➤ Anamın Kitabı.

3- “Defter-i Âmal ( ) Menfa ( ) Ömer’in Çocukluğu” gibi eserler Tanzimat Dönemi’nde yazılmıştır.
➤ Cümleye gelecek noktalama işareti: Virgül (,)

4- Necip Fazıl Kısakürek, hangi dönemde anı türünde eser vermiştir?
➤ Cumhuriyet Dönemi.

E. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.

1. Aşağıdakilerden hangisi anı türünde eser yazan bir sanatçıdan beklenemez?

✅ C) Üçüncü tekil kişili anlatıcıyla gözlemci bakış açısını kullanır.
→ Çünkü anı türünde birinci kişi anlatıcı ve yazarın kendi yaşadıkları esas alınır.

2. Yukarıdakilerden hangisi anı türünde eser yazan bir sanatçının benimseyeceği ilkelerden değildir?

✅ E) V. Kurguya dayalı bir anlatımı benimsemek
→ Anı türünde gerçeklik ve doğruluk esastır; kurguya dayalı anlatım benimsenmez.

3. Verilen sanatçı-eser eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

✅ D) IV. Yakup Kadri Karaosmanoğlu – Siyasal ve Edebi Portreler
→ Bu eser Yakup Kadri Karaosmanoğlu’na değil, Falih Rıfkı Atay’a aittir. Bu nedenle eşleştirme yanlıştır.

4. Aşağıdakilerden hangisi bu eserlerin ortak bir özelliği değildir?
(Eserler: Gençlik ve Edebiyat Hatıraları, Zoraki Diplomat, Anamın Kitabı, Politikada 45 Yıl)

✅ C) Türün ilk örnekleri olmaları
→ Bu eserler anı türünde olabilir, Cumhuriyet Dönemi’ne ait olabilir, aynı yazara ait olabilir ancak türün ilk örnekleri değildir.

5. Yukarıda verilen sanatçılardan hangi ikisinin yeri değiştirilirse sanatçı-eser eşleştirmesi doğru olur?

✅ B) II ve IV

Açıklama: Necip Fazıl Kısakürek → Suyu Arayan Adam
Abdülhak Şinasi Hisar → Büyük Kapı
→ Bu ikisi yer değiştirirse eşleştirme doğru olur.

6. Bu tablonun numaralanmış hangi sütunundaki eşleştirme doğrudur?

✅ A) I

Açıklama: Cumhuriyet Dönemi – Necip Fazıl Kısakürek – Yılanlı Kuyudan → Doğru
Diğer sütunlarda yanlış eşleştirmeler vardır.

7. Bu cümlenin noktalamasına yönelik aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

✅ E) 5 ve 7 numaralı yerlere tek tırnak işareti getirilir.

Açıklama: 5 ve 7 numaralı yerlere çift tırnak (") getirilmelidir, tek tırnak (') değil. Bu nedenle bu ifade yanlıştır ve doğru cevaptır.

8. Bu parçada aşağıdaki cümle çeşitlerinden hangisine örnek verilemez?

D) Sıralı cümle

Açıklama: Parçada girişik, devrik, bağlı ve basit cümle türlerine yer verilmiştir ancak sıralı cümle yoktur.

9. Bu eserler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Kitaplar:

• Akan Zaman Duran Zaman – Melih Cevdet Anday
• Gülerek – Refik Erduran
• Yaşamak Hatırlamaktır – Ülkü Tamer
• Babıali – Necip Fazıl Kısakürek
• Hiroşimalar Olmasın – Oktay Akbal
• Bir Dinozorun Anıları – Mina Urgan

Doğru cevap: A) Aynı türde eserlerdir.

Açıklama: Bu kitapların tümü anı türünde değildir. İçlerinde biyografi, deneme veya hatırat türünde olanlar da vardır. Bu nedenle "aynı türde eserlerdir" ifadesi yanlıştır.

10. Bu parçada numaralanmış kelimelerden hangisinin yazımı doğrudur?

Parçada numaralanmış kelimeler:
I. hem de
II. savaşçı
III. yorulmak
IV. yanlız ❌
V. ayıt ✅

✅ Doğru cevap: V – ayıt

Açıklama:
– "hem de" → doğru yazım ayrı yazılır
– "savaşçı" → doğru
– "yorulmak" → doğru
– "yanlız" → yanlıştır, doğrusu yalnız
– "ayıt" → doğru, “ait” şeklinde değil çünkü burada anlamı "ayırt etmek"ten türeyen "ayıt" (eski anlamda ayrılan yazılar)

Bu nedenle sadece V numaralı kelimenin yazımı doğrudur.

11. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

✅ B) II. cümle, yapısına göre birleşik bir cümledir.

Açıklama: II. cümle: “Ne yazarsa iyi yazar.” diye onu överdi.
→ Bu bir sıralı cümledir, çünkü “ne yazarsa iyi yazar” ve “diye onu överdi” gibi iki bağımsız yargıdan oluşur. Bu nedenle birleşik cümle olarak değerlendirilmesi yanlıştır.

12. Bu cümlede yanlış kullanılan noktalama işareti aşağıdakilerden hangisidir?

Cümle: “Tövbe yâ Rabbi halâ râhına gittiklerime—Bildû ettiklerime, bilmeyüp ettiklerime!”

✅ B) Kısa çizgi

Açıklama: Cümlede kullanılan “—” kısa çizgi yerine virgül ya da iki nokta kullanılmalıydı. Bu nedenle kısa çizgi kullanımı yanlıştır.

13. Bu parçada numaralanmış kelimelerden hangisinin yazımı yanlıştır?

Numaralanmış kelimeler:
I. bir şey
II. güçlü
III. vazgeçmiyordu
IV. kurşunkalemini ❌
V. baş kaldırmış ❌

✅ Doğru cevap: E) IV ve V

Açıklama:

• IV. kurşunkalemini → yanlış, doğrusu kurşun kalemini (ayrı yazılır)
• V. baş kaldırmış → yanlış, doğrusu başkaldırmış (birleşik yazılır)

İçten dışa doğru:

1-6. Hatıra
➡ Tanımı: Ünlü bir kişinin başından geçen veya tanık olduğu olayları konu edinen edebî tür.

7-17. Defter-i Âmal
➡ Ziya Paşa’nın anı türündeki eseri.

18-28. Muallim Naci
➡ Tanzimat Dönemi’nde anı yazan yazarlardan biri.

29-41. Karaosmanoğlu
➡ Bu ünitede babaannesiyle ilgili anılarını yazan yazarımızın soyadı.

42-47. Yalçın
➡ Hüseyin Cahit adlı yazarımızın soyadı.

48-54. Kırk Yıl
➡ Halit Ziya Uşaklıgil’in anı türündeki bir eseri.

Tüm cevaplar: 1-6 → Hatıra
7-17 → Defter-i Âmal
18-28 → Muallim Naci
29-41 → Karaosmanoğlu
42-47 → Yalçın
48-54 → Kırk Yıl