7. Metin İlahi
Soru: Bir ilahi örneğini sınıfınızda, etkileşimli tahtada EBA’dan dinleyiniz. İlahinin sizde uyandırdığı duygular hakkında arkadaşlarınızla fikir alışverişi yapınız.
İlahiler, dinleyicilerde genellikle huzur, maneviyat ve içsel bir dinginlik hissi uyandırır. Yunus Emre'nin ilahilerindeki sevgi ve Allah’a bağlılık teması, insanın ruhsal bir yolculuğa çıkmasına vesile olur. Sözleri, hem duygusal hem de derin anlamlarıyla insanları düşündürür ve gönüllerde derin izler bırakır. İlahi dinlemek, insanı dünyevi kaygılardan uzaklaştırarak manevi bir huzur ortamı oluşturur.
Fikir Alışverişi İçin Öneriler
- İlahide geçen doğa unsurlarının (dağlar, taşlar, kuşlar) maneviyatla ilişkilendirilmesi tartışılabilir.
- Yunus Emre’nin Allah’a olan sevgisinin, sözlerinde nasıl yansıdığı incelenebilir.
- İlahi sözlerinin tekrar eden yapısı ve bunun insan ruhuna etkisi üzerine konuşulabilir.
Sonuç: Yunus Emre’nin “Çağırayım Mevlam seni” sözleri, Allah’a olan içten bağlılığı ve insanın manevi arayışını etkileyici bir biçimde dile getirir. Bu ilahiler, dinleyenlere manevi bir derinlik katar.
Metni Anlama ve Çözümleme Cevapları
1. Okuduğunuz şiirin temasını, konusunu ve iletisini aşağıya yazınız.
- Tema: Allah Sevgisi
- Konu: Yunus Emre'nin çeşitli varlıklarla birlikte Allah'ı anması
- İleti: Canlı ve cansız bütün varlıklar, Allah'ı anarak O'na yakınlık duyarlar.
2. Metnin temasını en iyi yansıtan dizeler hangileridir? Bu dizeleri açıklayınız.
Her dörtlükte tekrar edilen “Çağırayım Mevlam seni” dizeleri, şiirin temasını en iyi yansıtan dizelerdir. Bu dize, Allah’a duyulan sevgi ve bağlılığı sürekli olarak vurgulamaktadır.
3. Metnin söyleyicisini ve hitap edilen varlığı tespit ediniz. Söyleyici, hitap ettiği varlıktan ne istemektedir? Açıklayınız.
- Söyleyici: Şairin kendisidir.
- Hitap Edilen Varlık: Allah’tır.
- Söyleyicinin İsteği: Söyleyici, Allah’ı bütün varlıklarla birlikte anmayı ve Allah’tan onun sevgisini ve rızasını kazanmayı istemektedir.
4. Okuduğunuz şiirin biçim özelliklerine yönelik metinden yola çıkarak gerekli örnekleri ve açıklamaları aşağıdaki tabloya yazınız.
a) Dizede hece sayısının azlığının veya çokluğunun metne katkısı nedir?
Örnekler:
- Dağlar ile taşlar ile (Hece sayısı: 8)
- Çağırayım Mevlam seni (Hece sayısı: 8)
Açıklama: Hece sayısının tutarlılığı, şiirin ahengini artırır. Fazla ya da az heceli dizeler, bu ahengi bozarak söyleyişi olumsuz etkileyebilir. Hece sayısının sabit olması, şiirin uyumlu bir ritim oluşturmasını sağlar.
b) Kullanılan durağın metne katkısı nedir?
Örnekler:
- Seherlerde / kuşlar ile (4+4)
- Çağırayım / Mevlam seni (4+4)
Açıklama: Duraklar, şiirin ritmini artırır ve kulağa hoş gelen bir söyleyiş sunar. Ayrıca, anlamın belirginleşmesine de katkıda bulunur.
c) En çok hangi kafiye çeşidi tercih edilmiştir? Neden?
Örnek:
- dil, bülbül, kul (Yarım kafiye)
- -ler (Redif)
Açıklama: Şiirde en çok yarım kafiye tercih edilmiştir. Bu kafiye türü, Yunus Emre'nin içinde bulunduğu Dinî-Tasavvufî Halk Edebiyatı tarzının önemli bir özelliğidir.
d) Hangi tür redif daha çok kullanılmıştır?
Örnekler:
- Su dibinde mâhi ile (kelime halinde redif)
- Sahralarda âhû ile
Açıklama: Şiirde kelime halinde redif yaygın olarak kullanılmıştır. Bu redifler, anlamın vurgulanmasına ve söyleyişte ahenk oluşturulmasına katkıda bulunur.
5. Okuduğunuz metnin 3. ve 4. dörtlüklerinde hangi edebî sanat öne çıkmaktadır? Bu edebî sanatın metin içeriğine ve iletisine katkısını açıklayınız.
Edebî Sanat: Tenasüp ve Tekrar
Açıklama: Şiirin 3. ve 4. dörtlüklerinde “Hak, ukbâ, haram” gibi kavramlar birbiriyle ilişkili bir şekilde kullanılmıştır. Ayrıca, “bolup yir astığa kirdim muna” gibi ifadeler tekrarlanmıştır. Bu tekrar ve tenasüp sanatı, şiirin anlamını zenginleştirir ve iletisinin akılda kalıcılığını artırır.
6. Bu metnin içeriğini doğal, toplumsal ve bireysel gerçeklik açısından değerlendiriniz.
Yunus Emre’nin bu şiiri, doğal, toplumsal ve bireysel gerçeklikleri bir arada sunmaktadır.
- Doğal Gerçeklik: Dağlar, kuşlar ve balıklar gibi doğa unsurları, Allah’a yönelimin bir vesilesi olarak gösterilmiştir.
- Toplumsal Gerçeklik: Sabır ve inanç mesajlarıyla topluma örnek olunmaktadır.
- Bireysel Gerçeklik: Yunus Emre’nin Allah sevgisiyle dünya malını terk ederek Allah’a yönelme isteği, bireysel bir arayışı temsil eder.
7. Bu şiirde dinî-tasavvufî halk edebiyatının hangi biçim ve içerik özelliklerine ulaşabilirsiniz?
Biçim Özellikleri:
- Dörtlük nazım birimi
- Hece ölçüsü
- Kafiye ve redif kullanımı
İçerik Özellikleri:
- Allah’ı hatırlatma
- Dünya malını terk etme
- Dinî ve ahlakî değerleri vurgulama
8. “Terk ettim kyl ü kalini” dizesinde şair hangi toplumsal hastalığa değinmiştir? Açıklayınız.
- Kyl ü kal, dedikodu ve boş söz anlamına gelir.
- Açıklama: Bu ifadeyle şair, dedikodu ve boş sözlerden uzak durmayı öğütlemektedir. Şair, toplumu bu tür zararlı davranışlardan arındırmaya çalışmaktadır.
9. Bu şiirde İslamiyet’e ait kavramlar nelerdir?
İslamiyet’e Ait Kavramlar:
- Allah’ı anmak
- Peygamberleri hatırlamak
- Dedikodu ve boş sözlerden uzak durmak
- Dinî ve ahlakî değerleri yaşatmak
Sınıf İçi Etkinlik Cevapları
Yunus Emre’nin eserleri, Türk dili ve kültürü üzerinde derin etkiler bırakmıştır. Onun eserleri, edebiyat, tiyatro ve diğer sanat dallarında yankı bulmuş, manevi mesajlarıyla evrensel değerlere ışık tutmaya devam etmiştir.
Yunus Emre, aradan yedi yüzyıl geçmesine rağmen hem edebî hem de manevî etkisini günümüzde de hissettiren bir sanatçıdır. Onun eserleri, Türk dili ve kültürünün temel taşlarından biri olarak kabul edilir. Yunus Emre’nin yazdığı ilahiler ve şiirler, insanlara sevgi, hoşgörü ve birlik mesajları vererek evrensel değerlere ışık tutmuştur.
Eserlerinin etkisi sadece edebiyatla sınırlı kalmamış; tiyatro, roman ve diğer sanat dallarında da yankı bulmuştur. Görsellerde yer alan eserler ve temsiller, Yunus Emre’nin sanatının ve düşüncelerinin hâlâ değer gördüğünü ve insanlar arasında bağ kuran evrensel bir figür olarak kabul edildiğini göstermektedir. Onun mesajları, günümüzde de insanları sevgi ve hoşgörü etrafında birleştirmeye devam etmektedir.
Yunus Emre’nin etkisi, sanatla sınırlı kalmamış, toplumda insani ve ahlaki değerlerin yaşatılmasına katkı sağlamıştır. Bugün bile onun öğretileri, barış, huzur ve manevi derinlik arayışında bir rehber olmaya devam etmektedir.