8. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları
İlk dört soruyu yukarıdaki haber metninden alınan bölüme göre cevaplayınız.
1. Okuduğunuz haber metninden, 5N 1K olarak tanımlanan “ne, nerede, ne zaman, neden, nasıl ve kim” sorularının yanıtlarına metinden örnekler bularak aşağıya yazınız.
5N 1K Sorularının Yanıtları:
- Ne? 5. Kocatepe Gençlik Fuarı
- Nerede? Kocatepe (Ankara'da Kocatepe Camii'nde olduğunu varsayıyoruz)
- Ne zaman? Metinde belirtilmemiş, ancak fuarın başladığı ifade ediliyor.
- Neden? "İrade, Erdem ve Hürriyet" temasını ele almak ve gençleri bu konularda bilgilendirmek.
- Nasıl? Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş'ın açılış konuşmasıyla ve muhtemelen çeşitli etkinliklerle (metinde belirtilmemiş).
- Kim? Türkiye Diyanet Vakfı (TDV) Kadın Aile ve Gençlik Merkezi (KAGEM) ve Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş.
2. Okuduğunuz metindeki bilgilerin tutarlılığı ve inandırıcılığı hakkındaki düşüncelerinizi aşağıya yazınız.
Tutarlılık ve İnandırıcılık: Metindeki bilgiler, Türkiye Diyanet Vakfı (TDV) tarafından düzenlenen bir etkinlik olan Kocatepe Gençlik Fuarı'nın açılışıyla ilgili gibi görünmektedir. Haberin kaynağı ve içeriği güvenilir ve tutarlıdır.
3. Okuduğunuz metinde haber yazma tekniklerinden hangisi kullanılmıştır? Özellikleriyle aşağıya yazınız.
Haber Yazma Teknikleri: Metinde haber yazma tekniği kullanılmıştır. Bu teknik, olayın ne olduğunu, nerede ve ne zaman gerçekleştiğini, kiminle ilgili olduğunu ve neden önemli olduğunu okuyucuya aktarmayı amaçlar. Ayrıca, haber metni açıklayıcı, bilgilendirici ve nesnel bir üslupla yazılmıştır.
4. Haberin yapısı üç temel bölümden oluşur. Bu bölümler başlık, giriş ve gövdedir. Okuduğunuz haber metninde bunlardan hangilerinin kullanıldığını aşağıya yazınız.
Haberin Yapısı: Haber metninde başlık, giriş ve gövde bölümleri bulunmaktadır. Başlık, "GENÇLER 'İRADE, ERDEM VE HÜRRİYET' TEMASIYLA BULUŞTU" şeklinde belirtilmiştir. Giriş bölümü, fuardaki etkinliğin açılışını ve konunun önemini tanımlar. Gövde bölümü ise Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş'ın açılış konuşmasından alıntılar ve etkinliğin teması hakkında bilgiler içerir.
5. Haberle ilgili bilgiler doğru ise ifadelerin başına “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
5. a) D, b) D, c) Y, ç) D, d) Y
| D | a. Muhabir haberi tarafsız yazmalı, habere yorum katmamalıdır. Yorum köşe yazarlarının işidir. Haber yazılarında, muhabir okuyucuyu haberle baş başa bırakmalı, okuyucusuna kendi varlığını hissettirmemelidir. |
| D | b. İnternet haberlerinde, uzun yan cümlelerden ve edilgen yazılardan kaçınılır. İfade edilen her düşünce mantıksal olarak bir sonrakine akar. İnternet ortamındaki haber, bu genel kavramları kullanarak yazının anlaşılmasını kolay kılar ve okurun dikkatini daha fazla yakalar. |
| D | c. Geleneksel yazım kurallarından olan ters piramit yöntemi, internet haberlerinin yazımına da uygulanmaktadır. |
| Y | ç. Yazılı basın, haberleri özet biçimde sunmakta radyo, televizyonlar ve internet ise ayrıntılı olarak vermektedir. |
| Y | d. Ters piramit tekniğinde habere ilişkin en önemli ve can alıcı unsurlar ikinci planda yer alır. |
6. Aşağıdaki boşlukları doğru kelime ve ifadelerle tamamlayınız.
a) Gazetelerin ilk sayfasına iri puntolarla konulan başlıklara manşet denir.
b) Gazete, dergi, kitap vb. yazılı şeylerde, sayfanın yukarıdan aşağıya doğru ayrılmış olduğu dar bölümlerden her birine sütun adı verilir.
c) Şişirme, yalan, uydurma habere asparagas; çarpıcı, dikkat çeken, heyecan yaratan, etkileyici habere sansasyonel haber denir.
ç) Olay ve olguları haberleştiren muhabir, haberi belli bir bütünlük içinde verebilmek için 5N 1K kuralına başvurur.
d) Dostoyevski’nin Suç ve Ceza, Orhan Kemal’in Vukuat Var adlı eserleri, bir haberden yola çıkılarak yazılmıştır.
7. Aşağıdakilerden hangisi iyi bir gazete haberinin özelliklerinden değildir?
A) Haber yazımında en yeni teknik olan ters piramit tekniği kullanılır.
B) 5N 1K kuralı kim, ne, nerede, ne zaman, nasıl, neden (niçin) sorularına cevap arar.
C) Haber yazıları fotoğraflarla desteklenir.
D) Muhabir, haberin içine kendi yorumunu da katar.
E) Muhabir haberi tarafsız yazmalı, habere yorum katmamalıdır.
Cevap D
8. Muhabir, haberi belli bir bütünlük içinde verebilmek için aşağıdakilerden hangisini kullanmalıdır?
A) Kum saati modeli
B) Ters piramit tekniği
C) Doğrusal yazım yöntemi
D) Online piramit yöntemi
E) 5N 1K
Cevap E
9. İnsan doğruyu ararken bazı hatalar yapacaktır, yapmalı da. Bizi doğruya götüren hataların varlığını inkâr edemeyiz. Bilgisayara bile kapasitesinin üstünde program yükleyin, bilgisayar çöker, ya insan ne yapar?
Herkes kendi adına oturup düşünmedikçe sorunlar yumağında yaşar dururuz ve çözüm üretmemiz çok zor olur.
Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Sıralı cümle
B) Basit cümle
C) Olumsuz cümle
D) Fiil cümlesi
E) Kurallı cümle
Cevap B
10. I) Oyun oynayan bir çocuk için önemli olan zamandır. (II) Çocuklar, saatlerce uğraşarak yaptıkları bir kuleyi bitirdikten sonra onu bir anda neşe ile yerle bir edebilirler. (III) Çünkü onlar için önemli olan kule değil, kuleyi yaparken yaşadıkları duygudur. (IV) İşte oyunun en önemli özelliği ve onu belki de bu kadar değerli kılan şey budur.(V) Yetişkinlerin de çocuklarının keyifle oynamasına, yani keyifle öğrenip kendini geliştirmesine dikkat etmesi gereklidir.
Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisi yüklemin türüne göre ötekilerden farklıdır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Cevap B
11. Aşağıdaki dizelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?
A) Bize de yolculuk göründüğü gün,
B) Bulunmasına bulunur sanırım.
C) Tabutumu omuzlayacak üçbeş arkadaş;
D) Arkamdan ağlayacak sadece anam
E) Fakat zamanla arkadaşlar unuturlar.
Cevap C
12. Hayatta insanı mutlu eden üç şey vardır ( ) ailesiyle olmak ( ) istediklerini elde etmek ( ) zamanını verimli geçirmek ( )
Yukarıda yay ayraçlarda belirtilen yerlere aşağıdakilerden hangisinde verilen noktalama işaretleri getirilmelidir?
A) (:) (,) (,) (.) B) (:) (;) (,) (…) C) (;) (,) (,) (.) D) (.) (,) (,) (.) E) (.) (;) (;) (…)
Cevap A