10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 52-53-54-55-56-57 Cevapları Beşgen Yayıncılık

Metne Hazırlık

Soru: Sezai Karakoç’un Çocukluğumuz adlı seslendirilmiş şiirini genel ağdan temin ederek sınıfınızda dinleyiniz. Şiirin sizde bıraktığı izlenimleri arkadaşlarınıza anlatınız.
Cevap: Sezai Karakoç’un "Çocukluğumuz" adlı şiiri, geçmişe özlem ve çocukluğun saf duygularını hatırlatan nostaljik bir etki bırakıyor. Masumiyetin kaybı ve çocukluk döneminin saflığına duyulan özlem, şiirde hissedilen ana temalardır.

Çocukluğumuz Şiiri

Annemin bana öğrettiği ilk kelime
Allah, şahdamarımdan yakın bana benim içimde

Annem bana gülü şöyle öğretti
Gül, Onun, o sonsuz iyilik güneşinin teriydi

Annem gizli gizli ağlardı dilinde Yunus
Ağaçlar ağlardı, gök koyulaşırdı, güneş ve ay mahpus

Babamın uzun kış geceleri hazırladığı cenklerde
Binmiş gelirdi Ali bir kırata
(...)

Sezai Karakoç

Metni Anlama ve Çözümleme Sorular ve Cevaplar:

1. Okuduğunuz metinde geçen "riya etmek", "el pençe divan durmak", "yükte hafif pahada ağır" kelime gruplarının anlamlarını metnin bağlamından yola çıkarak tahmin ediniz. Tahminlerinizi doğruluğunu TDK'nin Türkçe Sözlük'ünden kontrol ediniz.

Tahminim:

• Önüne düşmek: Yol gösterip beraber yürümek.
• Yolunu bulmak: Zor bir konumdan gideceği yere ulaşmak.
• Zararı dokunmak: Zarar vermek.

TDK Sözlük:

• Önüne düşmek: Birine kılavuzluk etmek.
• Yolunu bulmak (Yol bulmak): Çare bulmak.
• Zararı dokunmak: Kötülüğe uğratmak.

2. Metnin temasını ve konusunu belirleyiniz.

Tema: İman ve kahramanlık.
Konu: Hz. Ali'nin Kan Kalesi'ni fethetmek için verdiği mücadele ve iman gücüyle zafere ulaşması.

3. Kan Kalesi Cengi adlı metinden yola çıkarak Hz. Ali'nin özelliklerine yönelik aşağıda verilen soruları cevaplayınız.

a) Tip midir? Neden?
Evet, Hz. Ali halk hikayelerinde sürekli belirli özelliklere sahip bir kahraman olarak anlatıldığı için bir tiptir. Onun cesaret, iman ve liderlik özellikleri tekrar eden unsurlardır.

b) Karakter midir? Neden?
Hayır, tiptir çünkü onun özellikleri değişmez ve hep aynı şekilde yansıtılır.

c) Tarihsel yönü var mı?
Evet, Hz. Ali tarihi bir kişiliktir ve İslam tarihinde önemli bir rol oynamıştır.

d) Ahlaki özellikleri nelerdir?
Hz. Ali adaletli, cesur, sadık ve fedakardır.

e) Toplumsal statüsü var mıdır?
Evet, Hz. Ali lider ve peygamberin damadı olarak toplumda önemli bir konuma sahiptir.

4. Olay akışını etkileyen fiziksel özellikleri nelerdir?

Hz. Ali'nin güçlü, cesur ve yiğit olması, onun zorlu mücadelelerde başarıya ulaşmasını sağlamıştır.

5. Olay akışını etkileyen psikolojik özellikleri nelerdir?

Hz. Ali'nin sabit inancı, sabrı ve kararlılığı, olayların sonucunu etkileyen önemli psikolojik özelliklerdir.

6. Metnin kurgu zamanı ile içeriğin tarihsel zamanı niçin farklıdır?

Metin, halk hikayesi formatında olup, gerçek olaylardan esinlenerek anlatılmıştır. Kurgu zamanı, anlatıcı tarafından eklenen unsurlarla zenginleştirilmiştir.

7. Okuduğunuz metinde anlatıcının değişmesine göre bakış açısının da değişmesine örnek gösteriniz.

Metinde, anlatıcı üçüncü kişi bakış açısıyla anlatmakta, ancak zaman zaman kahramanın iç düşüncelerine de yer verilmektedir. Bu da bakış açısının değiştiğini gösterir.

8. "İmam Ali öyle bir nara vurdu ki o naradan dört yüz bin kâfirin ölüp, canları cehenneme ısınardı" cümlesinde sanat nedir? Bu sanatın metne katkısı nedir? Açıklayınız.

Bu cümlede abartma sanatı (mübalağa) vardır. Hz. Ali’nin gücünü ve yiğitliğini vurgulamak için kullanılmıştır, metni daha destansı hale getirir.

9. Kan Kalesi Cengi adlı metin türünün ortaya çıkmasında sözlü ve yazılı kültürün, toplumsal değişimlerin ve etkisiminin ne gibi etkisi vardır? Düşüncelerinizi belirtiniz.

Sözlü kültür, bu tür hikayelerin destanlaşmasına ve geniş kitlelere ulaşmasına katkıda bulunmuştur. Toplumsal değişimler ise bu hikayelerin moral ve dini değerlerin korunmasına hizmet edecek şekilde şekillenmesini sağlamıştır.

10. Kan Kalesi Cengi, Kerem ile Aslı ve Duha Koca Oğlu Deli Dumrul Boyunu Beyan Eder Hanım Hey! adlı metinleri aşağıdaki tabloda belirtilenlere göre karşılaştırınız.

11. Bu metinden Hz. Ali’nin niteliklerine ulaşıp tablodaki örnek gibi işaretleyiniz.