Metne Hazırlık
1. Çok sevilen bir kişinin ölümünün ardından söylenen ağıtlarla ilgili genel ağdan bir araştırma yapıp sınıf arkadaşlarınızı bilgilendiriniz.
Cevap: Ağıtlar, sevilen bir kişinin ölümünün ardından söylenen geleneksel yas sözleridir. Türk kültüründe, ağıtlar genellikle acıyı ve kaybı ifade eder, ölen kişiyi onurlandırır ve toplumda duygusal bağları güçlendirir.
2. Ölüm, asırlar boyunca birçok edebî metinde niçin ele alınmıştır? Konuyla ilgili düşüncelerinizi arkadaşlarınıza anlatınız.
Cevap: Ölüm, edebiyatta evrensel bir tema olarak işlenir çünkü yaşamın kaçınılmaz bir gerçeğidir. İnsanlar, ölümle ilgili duygu ve düşüncelerini anlamlandırmak için edebi eserlerde bu temayı sıkça kullanmışlardır.
Metni Anlama ve Çözümleme
Soru 1: Şiirdeki hece sayısının eşitliğini kontrol ediniz. Bu durumu şiirin türü ve yazıldığı dönem açısından değerlendiriniz.
Cevap: Şiirdeki her dize yedişer heceden oluşuyor. Sagular, hece ölçüsüyle yazılan şiirlerdir ve yazıldığı dönemde de hece ölçüsü yaygındı.
Soru 2: Aşağıdaki tabloyu şiirden hareket ederek doldurunuz.
- Nazım Birimi: Dörtlük
- Nazım Biçimi: Sagu
- Kafiye Düzeni: aaab - cccb - dddb - eeeb
- Ölçüsü: Hece ölçüsü
- Teması: Ölüm
- Nazım Türü: Ağıt
- Konusu: Alp Er Tonga'nın ölümü
Soru 3: Bu şiir için “Tematik bütünlüğe sahiptir.” diyebilir misiniz? Neden?
Cevap: Şiir tematik bütünlüğe sahiptir çünkü tüm dörtlüklerde aynı tema üzerinde durulmuştur: Alp Er Tunga’nın ölümü ve yas.
Soru 4: Söyleyiciyi ve söyleyicinin muhatabını tespit ediniz.
Cevap: Söyleyici topluluk adına konuşan bir kişidir. Muhatabı ise Alp Er Tonga ve onu anan toplumdur.
Soru 5: Bu şiirde şiirin yazıldığı dönemin gerçekliğini yansıtan unsurlara örnekler veriniz.
Cevap: Ölüm ve yas ritüelleri, o dönemin toplumsal ve duygusal yapısını yansıtmaktadır.
Soru 6: Şiirin içeriğini doğa, toplum ve birey arasındaki gerçeklik açısından değerlendiriniz.
Cevap: Şiir, doğal, toplumsal ve bireysel gerçeklikleri yansıtır. Atlar, kurt gibi uluma doğal; kahramanlık ve bağlılık toplumsal; yas ve acı bireysel gerçekliklerdir.
Soru 7: Tehzip sanatına şiirden örnekler gösteriniz.
Cevap: Teşbih örnekleri: Feleğin öcünü alması ve erkeklerin kurt gibi uluması.
Soru 8: Okuduğunuz şiirden Sözlü Dönem'in dil ve anlatım özelliklerine örnekler gösteriniz.
Cevap: Şiir, sade dil, hece ölçüsü ve yarım kafiye kullanımıyla Sözlü Dönem’in özelliklerini taşır.
Soru 9: Şiirdeki iletişimi açık ve örtük olarak anlamlandırınız.
Cevap: Açık iletişim, ölen kahramana duyulan acı ve yas; örtük iletişim, ölümün kaçınılmaz bir kader olduğunu vurgular. Şiirin iletileri açıktır. Alp Er Tunga’nın ölümü, halk dilinde sade ve doğrudan bir şekilde anlatılır.
Soru 10: Okuduğunuz şiirde Alp Er Tonga'yla ilgili hangi ayrıntılara ulaşabildiğinizi söyleyiniz.
Cevap: Alp Er Tunga, toplumda sevilen bir kahraman olarak betimlenmiştir. Ölümü, halkı büyük bir yas içinde bırakmıştır.