2. Ölçme ve Değerlendirme Soruları ve Cevapları
10. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 60
1-4. sorularda boş bırakılan yerlere kutucuklarda verilen sözcüklerden uygun olanını yazınız.
akıl yürütme-tutarlılık-argüman-önerme-görüş-doğruluk
1) Bir konu hakkında yargı bildiren ifadelere önerme denir.
2) En az bir önermeden sonuç çıkarma işlemine akıl yürütme denir.
3) Birbirini destekleyen birtakım önermeler kümesine argüman denir.
4) Önermelerin birbirleriyle uyumlu olması durumuna tutarlılık denir.
Aşağıda Romen rakamlarıyla sol sütunda verilen soruları sağ sütunda harf ile verilen kavramlarla eşleştirerek parantez içine doğru harfi yazınız.
(c) Siyaset) I. Görevlendirilmiş yöneticilerin yetki ve sorumlulukları nelerdir?
(d) Sağlık) II. İnsanın yaşam kalitesini düşüren beslenme alışkanlıkları nelerdir?
(a) Felsefe) III. İnsanın yaşamını belirleyen yazgısı mı yoksa davranışları mıdır?
( b) Edebiyat) IV. İnsan ya da olay hakkında ne tür betimlemelere başvurulur?
(ç) Ekonomi) V. Ülkelerin turizme ayırdığı bütçenin turizm gelirine etkisi nedir?
e) Sosyoloji
Soru: Aşağıda verilen numaralandırılmış kutucuklarda felsefede kullanılan kavramlar vardır. Kutucuk numaralarını kullanarak aşağıdaki soruları yanıtlayınız. Aynı kutucuğu bir veya birden fazla sorunun cevabı için kullanabilirsiniz.
Soru: Yukarıdakilerden hangileri akıl yürütme türlerindendir?
Cevap: 1, 7, 9
Soru: Yukarıdakilerden hangileri görüş türlerindendir?
Cevap: 3, 5
Soru: Yukarıdakilerden hangileri önerme türlerindendir?
Cevap: 2, 4, 6, 8
10. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 61
Soru: 7-13. açık uçlu soruların cevaplarını ilgili alanlara yazınız.
Soru: 7) Her görüş bir argüman mıdır? Gerekçeleri ile yazınız.
Cevap: Hayır, her görüş bir argüman değildir. Argüman, bir iddiayı destekleyen gerekçelerle sunulurken, görüşler gerekçesiz de ifade edilebilir.
Soru: 8) Öznesi “insan” yüklemi “özgür” ve niceleyicisi “bazı” olan bir önerme oluşturup önermenin çelişiğini gösteriniz
Önerme: “Bazı insanlar özgürdür.”
Çelişik: “Hiçbir insan özgür değildir.”
Soru: 9) Felsefi soruları diğer sorulardan ayıran özellikler nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Felsefi sorular, genel, derinlemesine, ve soyut konuları sorgular; kesin yanıtlar yerine düşünmeyi teşvik eder. Diğer sorular ise daha somut ve pratik yanıtlar bekler.
Soru: 10) Akıl yürütmede dilin ve kavramların doğru kullanımı neden önemlidir? Açıklayınız.
Cevap: Akıl yürütmede dil ve kavramların doğru kullanımı, netlik ve tutarlılık sağlar. Yanlış kullanım, yanlış anlamalara ve hatalı sonuçlara yol açabilir.
Soru: 11) Devlet, özgürlük, iyi ve doğru kavramlarını kullanarak ne tür felsefi sorular sorulabilir?
Cevap: Felsefi sorular: “Devlet özgürlüğü ne kadar sınırlayabilir?”, “Doğru olan her zaman iyi midir?”
Soru: 12) İslam coğrafyasında yetişmiş filozoflara, İslam filozofu denir. İslam filozofları akıl ve inanç konularında düşüncelerini ortaya koymuştur. Kindî ve İbn Sînâ da akıl ve inanç konularında düşüncelerini ortaya koymuştur. Yukarıda verilen öncüllerden yola çıkarak sonuç önermesi oluşturunuz.
Cevap: Sonuç önerme: “Kindî ve İbn Sînâ, akıl ve inanç konularında düşünceler ortaya koymuş İslam filozoflarıdır.”
Soru: 13) Sorunun araştırılması bir dizi başka soruları doğurabilir ve sorgulama sonucunda bir cevaba ulaşılabilir. Dolayısıyla iyi sorulmuş bir soru cevabı da belirleyebilir. Cevap, insana istediğini verendir ancak ne kadar yeterli olduğu ve neyi aydınlattığı yönünde göreceli bir niteliğe sahiptir. Böylece her bir cevap yeni bir soruyu akıllara getirebilir. Parçadan hareketle soru ve cevap ilişkisi hakkında neler söylenebilir? Yazınız.
Cevap: Soru ve cevap ilişkisi, birbirini doğurur. İyi sorulmuş bir soru, net bir cevaba ulaşabilir, ancak her cevap yeni soruların ortaya çıkmasına neden olabilir.
10. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 62
Soru: 14-24. çoktan seçmeli soruları okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.
14. Soru: “Bu zor günlerde tüm ihtiyaç sahipleriyle dayanışma içinde olunmuştur.” önermesinin çelişkili olduğu durum için aşağıdakilerden hangisi söylenmelidir?
A) Bu önermeyi ileri sürenden örnek yoluyla ispat beklenir.
B) Bazı ihtiyaç sahipleriyle dayanışma içinde olunmuştur.
C) Bazı ihtiyaç sahipleriyle dayanışma içinde olunmamıştır.
D) Hiçbir ihtiyaç sahibiyle dayanışma içinde olunmamıştır.
E) Bu önermeyi ileri süren taraflı bir kanaate sahiptir.
Cevap: C
15. Soru: Hava muhalefetinden dolayı bugün tüm kara yolları ulaşıma kapanmıştır.
İç Anadolu Bölgesi’nde bulunan tüm kara yolları ulaşıma kapanmıştır.
O hâlde bugün Ankara-Kayseri kara yolu ulaşıma kapanmıştır.
Verilen akıl yürütmede
I. Tümevarım
II. Tümdengelim
III. Sonuç
IV. Önerme
akıl yürütme unsurlarından hangileri bulunur?
A) I ve II B) I ve III C) I ve IV D) II ve III E) II, III ve IV
Cevap: E
16. Soru: Bütün sanatçılar sıra dışıdır.
Ece sıra dışıdır.
O hâlde Ece de sanatçıdır.
Bu akıl yürütmenin türü ve geçerliliği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tümdengelim, geçersizdir.
B) Tümevarım, geçersizdir.
C) Tümdengelim, geçerlidir.
D) Tümevarım, geçerlidir.
E) Analoji, geçerlidir.
Cevap: A
17. Soru: Felsefi temellendirme, bir düşüncenin dayanaklarını ortaya koyma işlemidir. Bilimsel kanıtlamanın aksine olgusal ispata başvurulmaz. Düşüncelerin temellendirilmesi filozofun kavramlarına özgüdür ve çeşitli mantıksal yollar izlenerek gerçekleşir. Buna göre felsefi temellendirme hakkında vurgulanan durum aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
A) Kanıtlanmaya muhtaç bilgiler içerir.
B) Düşünceler arasında mantıksal ispatın sağlanabilmesi mümkündür.
C) Verdiği yanıtlardan şüphe duyan filozofun başvurduğu doğrulama işlemidir.
D) Bilimsel olandan farklı, kendine has bir şekilde gerçekleşir.
E) Bir probleme ilişkin düşüncelerin gerekçeleri ortaya konur.
Cevap: D
18. Soru: Aşağıdakilerden hangisi felsefi sorudur?
A) Su kaç derecede kaynar?
B) Mutlu musun?
C) Bugün birlikte ders çalışalım mı?
D) Güzel nedir?
E) Okuduğun metni beğendin mi?
Cevap: D
10. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 63
19. Soru: Bütün canlılar beslenir.
Mahir canlıdır.
O hâlde Mahir beslenir.
Bu akıl yürütmeyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?
A) Tümdengelimseldir.
B) Tek öncül bulunmaktadır.
C) Tümevarımsaldır.
D) Analojiktir.
E) Tutarlı değildir.
Cevap: A
20. Soru: • İnsanların bir konu, olay ve durum hakkında vardığı fikirlerdir.
• Her türden görüşün geçerliliğini ortaya koymak üzere yeterli düzeyde gerekçelendirme ve dayanak gösterme işlemidir.
• Özne ve yüklemi aynı olan iki önermenin nitelik ve nicelik yönünden birbirinden farklı ilişki içinde olması durumudur.
Verilen ifadeler aşağıdakilerden hangisine sırasıyla karşılık gelmektedir?
A) Temellendirme-görüş-çelişiklik
B) Temellendirme-çelişiklik-görüş
C) Görüş-temellendirme-çelişiklik
D) Çelişiklik-görüş-temellendirme
E) Görüş-çelişiklik-temellendirme
Cevap: C
21. Soru: Aşağıdakilerden hangisi bir argümanı daha sağlam bir gerekçe ile geçersiz hâle getirir?
A) Kanıt sunmadan iddia edilene karşı çıkmak
B) Düşünceden çok ifade şekline karşı çıkmak
C) İddia yerine iddiayı ortaya atanı eleştirmek
D) Kanıta dayanmadan birini hedef almak
E) İfade edilen ana fikri bularak çürütmek
Cevap: E
22. Soru: Felsefe-dil ilişkisi için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Felsefede doğru bilgiye ulaşmak dilin doğru kullanımıyla mümkündür.
B) Düşüncenin doğru ifadesi doğru kavramla gerçekleşir.
C) Doğru dil, doğru düşünmenin koşuludur.
D) Felsefede düşüncenin dille ifadesi yeterlidir.
E) Kavramın doğru kullanılması düşüncede yanılgıları engeller.
Cevap: D
23. Soru: Gerçeklik; varlığın, olayın ve düşüncenin insan bilincinden bağımsız olmasıdır. Olgusal durumlarıyla bilince bağlandığı düşünsel durumları da kapsar. Gerçeklik; dış nesneler, genel ve özel kavramlar, varoluş vb. varlıklardan oluşur. Doğruluk ise yargının bu gerçekliğe uygun olmasıdır. Parçaya göre doğruluğu gerçeklikten ayıran fark aşağıdakilerden hangisidir?
A) Deneye bağlı kaynaklardan edinilmesi
B) Bilginin nesnesine uygunluğu
C) Gözlenebilir olması
D) Akıl ilkelerine uygun edinilmesi
E) Olgusal olması
Cevap: B
24. Soru: Önerme, doğru veya yanlış yargı bildiren ifadelere denir. Önermeler doğrulanabilir veya yanlışlanabilir. Önermelerin doğru veya yanlış şeklinde ifade edilmesi mantikta aşağıdakilerden hangisi ile adlandırılır?
Cevap: B