10. SIRA SİZDE
Soru 1: K noktasal kaynağından üretilen su dalgaları önce Y, sonra X parabolik çukur engelinden yansıyor. X ve Y parabolik çukur engellerinin yarıçapları eşit ve 2d kadardır.
Buna göre X engelinden yansıyan su dalgalarının şekli nasıl olur? Şekil üzerinde çizerek gösteriniz.
Cevap: X engelinden yansıyan su dalgaları, parabolik çukurun odak noktasında toplanarak yeniden küresel dalgalar hâlinde yayılacaktır.
- Y engelinden yansıyan dalgalar, X engelinin odak noktasında toplanır.
- X engeli ise bu dalgaları tekrar odaktan dışarı doğru yayılacak şekilde yansıtır.
- Sonuç olarak, X engelinden çıkan dalgalar, odaktan çıkan küresel dalgalar şeklinde yayılır.
(Şekil çizilerek X engelinden yansıyan dalgaların küresel yayılma yönü gösterilmelidir.)
TARTIŞINIZ
Soru 2: Kıyıya sınır olan yerleşim yerlerinde veya otoyollarda dalgaların kıyıya zarar vermesini önlemek için engeller inşa edilir. Bu engeller rastgele yerleştirilmiş taşlar şeklinde olabildiği gibi düz duvar veya son dönemlerde yaygınlaşan kavisli duvarlar şeklinde olabilir.
Yukarıda verilen görsellerdeki engellerin farklı şekillerde inşa edilme sebeplerini tartışınız. Tartışma bulgularınızı yazınız.
Cevap: Deniz kıyılarında kullanılan engellerin farklı tasarımları, dalgaların enerjisini etkili bir şekilde kırmak ve kıyıyı korumak amacıyla tercih edilir.
Rastgele Yerleştirilmiş Taşlar (Soldaki Görsel):
- Dalgaların enerjisini dağıtarak kıyı erozyonunu önler.
- Taşlar arasından geçen su, enerjisini kaybeder ve kıyıya daha az kuvvetle ulaşır.
Düz Duvar (Sağ Üstteki Görsel):
- Dalgaların kıyıya doğrudan çarpmasını engelleyerek kıyı yapılarının korunmasını sağlar.
- Ancak dalgalar duvardan geri yansıyarak güçlü karşı dalgalar oluşturabilir, bu da kıyı erozyonunu artırabilir.
Kavisli Duvar (Alt Görsel):
- Dalgaların enerjisini yukarı yönlendirerek kıyıya zarar vermesini azaltır.
- Kavisli yapısı sayesinde suyun geri akışını düzenleyerek erozyonu engeller ve dalgaların enerjisini daha iyi emerek etkisini azaltır.
Bu farklı tasarımlar, kıyı bölgesindeki dalga kuvvetine, coğrafi koşullara ve korunması gereken yapıların türüne göre belirlenir.