BÖLÜM: DEPREMİN BÜYÜKLÜĞÜ VE ŞİDDETİ
AÇIKLAYINIZ
1. Deprem neden meydana gelir?
Cevap: Depremler, yer kabuğundaki fay hatlarında biriken enerjinin aniden boşalmasıyla oluşur. Bu enerji, sismik dalgalar halinde yayılarak yeryüzünde sarsıntılara neden olur.
2. Deprem dalgaları neden mikatlanır?
Cevap: Deprem dalgaları, yer kabuğu içinde yayıldıkça farklı yoğunluklardaki katmanlara çarparak yön değiştirir. Bu kırılma ve yansıma olayları nedeniyle dalgaların yönü ve hızı değişir.
3. Her depremde bir büyüklük olmalı birlikte birden çok şiddet olabilir.
Büyüklüğü aynı olan bir deprem, farklı bölgelerde farklı şiddetlerde hissedilebilir. Çünkü depremin merkezi olan noktada şiddet daha büyük olurken, uzaklaştıkça hissedilen etki azalır. Aynı zamanda zemin yapısı, bina kalitesi ve derinlik gibi faktörler de şiddeti etkiler.
TAHMİN
4. Deprem tehlikesi yüksek bir şehri incelemelere görevlendirilmiş bir bilim insanı olduğunuzu farz ediniz. Olası bir depremin can ve mal kaybını tahmin etmek için ne yaparsınız?
Cevap: Bölgedeki fay hatlarını inceleyerek geçmiş depremleri analiz ederim. Yerleşim alanlarındaki bina dayanıklılığını kontrol eder, nüfus yoğunluğunu ve tahliye planlarını değerlendiririm.
5. Bir sismograf diyor ki “Sadece ilk iki sarsıntı deprem dalgası varsa bilim insanları depremin merkez üssünü bulmakta zorlanır.” Sizce neden?
Cevap: Depremin merkez üssü belirlenirken en az üç farklı sismografın kaydettiği dalgalar kullanılır. Eğer yalnızca iki istasyon veri sağlarsa, kesin merkez üssü hesaplamak zorlaşır.
6. Orta büyüklükteki bir deprem büyük şiddetli olabilir. Neden?
Cevap: Depremin büyüklüğü, açığa çıkan enerji miktarıdır, şiddet ise hissedilen etkidir. Yer yüzeyi zayıf bir zeminse veya binalar dayanıksızsa, orta büyüklükteki bir deprem büyük şiddette hissedilebilir.
ARAŞTIRMA
7. Deprem, yeryüzünün hangi bölgelerinde daha çok meydana gelir?
Cevap: Depremler genellikle tektonik plakaların sınırlarında, aktif fay hatlarının bulunduğu bölgelerde meydana gelir. En riskli alanlar Pasifik Deprem Kuşağı, Alp-Himalaya Kuşağı ve Atlantik Orta Sırtı'dır.
8. Deprem dalgaları hangi tür yeryüzü yapılarına daha az zarar verir? Toprak mı, kayalık mı?
Cevap: Kayalık zeminler, sert ve dayanıklı yapıları sayesinde deprem dalgalarını daha az büyütür ve daha az hasar görür. Ancak gevşek toprak ve alüvyon zeminler, sarsıntıyı daha fazla büyüterek yapıların daha fazla zarar görmesine neden olur.