Sanayi Kuruluşlarının Yer Seçimi ve Etkileyen Faktörler
1. Hangileri ham maddeye yakın yerlerde kurulmuştur?
Sanayi kuruluşları, üretim sürecinde kullandıkları ham maddeye yakın yerlerde konumlandırılarak taşıma maliyetlerini azaltır ve üretim verimliliğini artırır. Bu doğrultuda ham maddeye yakın kurulan fabrikalar şunlardır:
- (a) Konya’daki şeker fabrikası → Şeker pancarı üretiminin yoğun olduğu Konya Ovası’nda yer almaktadır.
- (d) Rize’deki çay fabrikaları → Çay üretiminin en yoğun olduğu Doğu Karadeniz Bölgesi’nde konumlanmıştır.
- (e) Edremit’teki zeytinyağı fabrikaları → Zeytin üretimi bakımından önemli bir bölge olan Edremit’te yer almaktadır.
- (g) Batman’daki petrol rafinerisi → Petrol üretim sahalarına yakın olması nedeniyle Batman’da kurulmuştur.
2. Hangilerinin kuruluş yerinin belirlenmesinde öncelikle enerji kaynağına yakınlık göz önünde bulundurulmuştur?
Bazı sanayi kuruluşları, üretim süreçlerinde yüksek enerji tüketir. Bu nedenle, enerji kaynaklarına yakın yerlerde konumlandırılarak maliyetler düşürülür ve üretimde süreklilik sağlanır.
- (c) Ereğli ve Karabük’teki demir-çelik fabrikaları → Demir-çelik üretimi için yüksek miktarda kömür enerjisine ihtiyaç duyulur. Zonguldak’taki taş kömürü yataklarına yakın olması nedeniyle bu bölgelerde kurulmuştur.
3. Hangilerinin kuruluş yerinin belirlenmesinde öncelikle ulaşım koşulları göz önünde bulundurulmuştur?
Sanayi tesisleri, üretilen malların kolayca taşınabilmesi ve lojistik maliyetlerinin düşük tutulabilmesi için ulaşım ağlarına yakın bölgelerde kurulur.
- (b) Samsun’daki bakır işletmeleri → Liman kenti olan Samsun, deniz ulaşımı sayesinde ham madde ve ürün taşıma avantajı sunmaktadır.
- (ç) İskenderun’daki demir-çelik fabrikası → Liman şehri olan İskenderun, ithal edilen ham maddelerin taşınmasında büyük kolaylık sağlamaktadır.
4. Hangilerinin kuruluş yerinin belirlenmesinde pazarlama koşulları göz önünde bulundurulmuştur?
Tüketiciye hızlı ulaşım sağlamak ve büyük pazar alanlarına hitap edebilmek için bazı sanayi tesisleri, büyük şehirlerde veya tüketici talebinin yüksek olduğu bölgelerde konumlandırılır.
- (f) İstanbul’daki tekstil fabrikaları → Moda ve tekstil sektörünün merkezi olan İstanbul, geniş tüketici kitlesiyle bu sanayi dalı için ideal bir konumdur.
- (ğ) İstanbul’daki konserve fabrikası → Nüfusun yoğun olduğu İstanbul’da, hızlı tüketim ürünlerine olan talep fazladır. Bu nedenle konserve fabrikası burada konumlandırılmıştır.
Sonuç olarak, sanayi kuruluşlarının yer seçimi; ham maddeye yakınlık, enerji kaynaklarına erişim, ulaşım olanakları ve pazarlama koşulları gibi temel faktörlere göre belirlenmektedir. Bu faktörlerin dikkate alınması, üretim maliyetlerini azaltırken verimliliği artırmaktadır.