9. Ünite Değerlendirme Çalışmaları
A. Aşağıda verilen metni okuyunuz. Metnin altında verilen soruları cevaplayınız.
1. Yukarıdaki metin ve daha önce okuduğunuz metinlerden hareketle mülakat türünün belirgin özelliklerini noktalı alana yazınız.
- Soru-cevap biçimi: Metin, gazeteci İsmail Parlatır'ın Cahit Sıtkı Tarancı'ya sorduğu sorular ve Tarancı'nın verdiği yanıtlar şeklinde ilerler.
- Doğal ve samimi konuşma dili: Metinde kullanılan dil, resmiyetten uzak, doğal ve samimi bir konuşma dilidir.
- Konuya odaklılık: Her iki taraf da röportajın konusuna odaklanmış, alakasız konulardan uzak durmuştur.
- Detaylı bilgi verme: Tarancı, her soruya detaylı ve bilgilendirici yanıtlar vererek röportajın bilgilendirici olmasını sağlamıştır.
- Farklı bakış açıları: Röportajda hem Tarancı'nın edebiyat anlayışı hem de güncel edebiyat hakkındaki görüşleri ortaya konmuştur.
2. Okuduğunuz metinde dil, ağırlıklı olarak hangi işlevde kullanılmıştır? Nedenleriyle birlikte noktalı alana yazınız.
Cevap: Okuduğumuz metinde dil ağırlıklı olarak anlatım işlevinde kullanılmıştır. Mülakatın temel amacı, Cahit Sıtkı Tarancı'nın görüşlerini, düşüncelerini ve deneyimlerini aktarmaktır. Dolayısıyla dil, bu amaç doğrultusunda bilgi iletişimine odaklanmıştır. Yazar, sade ve anlaşılır bir dil kullanarak röportajı okuyucuya aktarmıştır.
3. Okuduğunuz metni yazım ve noktalama açısından inceleyiniz. Belirlediğiniz hataları noktalı alana yazınız.
Yazım yanlışları:
- “İşbirliği” sözcüğü “iş birliği” şeklinde ayrı yazılmalıdır.
- “Müdafası” sözcüğü “müdafaası” şeklinde yazılmalıdır.
- “Telâkki” kelimesinde düzeltme işaretine gerek yoktur.
- “Lâzım” kelimesinde düzeltme işaretine gerek yoktur.
Noktalama yanlışları:
- Artık o mısrası kılavuzunuz olur, yazacağınız şiiri, mevzuunu, şeklini, boyunu posunu, hepsini o tayin eder. (“Olur” kelimesinden sonra virgül değil noktalı virgül gelmelidir.)
- Bu arada kalbinizin, sinirlerinizin, kafanızın, hatta kollarınızın ve ayaklarınızın akıl sır ermez bir işbirliği hâlinde çalıştığını görürsünüz. (“Hatta” kelimesi bağlaç olduğu için virgül gereksiz kullanılmıştır.)
- Şiirle hayat arasındaki bu sıkı münasebete inandığım içindir ki, şiiri hiçbir zaman bir fikrin ispatı, bir davanın müdafaası, bir felsefe sisteminin takdimi olarak telâkki etmedim. (“ki” bağlacından sonraki virgül gereksizdir.)
- İlk yazılarımda şekil zaafı vardı, mısra titizliği, “bütün” endişesi yoktu. (“Vardı” kelimesinden sonra virgül değil noktalı virgül gelmelidir.)
- Bereket versin, sonradan kendimi toparlayabildim: Ömrümde Sükût ile Otuz Beş Yaş’ı okuyanlar bu farkı görebilirler. (İki nokta yerine nokta gelmelidir.)
- Jean Cassou’nun (Jon Kesyu) “Şiir ne yapabilir demek, insanoğlu ne yapabilir, demeye gelir” sözünü kendime düstur etmişimdir. (Tırnak kapatılmadan önce cümlenin sonuna nokta konmalıdır.)
4. Okuduğunuz metni anlatım bozukluğu açısından inceleyiniz. Anlatım bozukluğu olan cümleleri düzelterek noktalı alana yazınız.
– …galiba Valéry’nin (Valeri) yukarıdan inen mısrası gibi bir şey. (İyelik ekinin kullanılmaması)
– İlk yazılarınızla şimdikiler arasında ne gibi bir ayrılık görüyorsunuz? (Burada “ayrılık” kelimesi yerine “farklılık” kelimesinin kullanılması gerekir.)
B. Aşağıdaki cümlelerin başına yargılar doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız. Nedenlerini açıklayınız.
(D) Mülakat türünde resim ve belgelerden yararlanılır.
(Y) Mülakatı yapan kişi, sorduğu sorulara aldığı cevapları değiştirerek yayımlayabilir.
(D) Mülakatlarda ağırlıklı olarak söyleşmeye bağlı anlatım turu kullanılır.
(Y) Mülakat ile röportaj birbirinin yerine kullanılabilir.
C. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelime veya kelime gruplarını yazınız.
• Ruşen Eşref Ünaydın’ın Diyorlar ki, Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal’le Mülâkat adlı eserleri, mülakat türünün edebiyatımızdaki önemli örnekleridir.
• Mülakat; buluşma, görüşme anlamına gelen Arapçadan dilimize girmiş bir kelimedir.
• Ruşen Eşref Ünaydın, mülakat türünün edebiyatımızdaki en önemli temsilcisidir.
Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli sorulan cevaplayınız.
1. Mülakat ile ilgili aşağıda verilen yargılardan hangisi yanlıştır?
Cevap: E) Edebiyatımızda ilk kez Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nda bu türün örnekleri verilmiştir.
2. Aşağıdaki eserlerden hangisi mülakat türünde kaleme alınmamıştır?
Cevap: D) Peri Bacaları – Yaşar Kemal
3. Aşağıdaki yazarlardan hangisi mülakat türünde eser vermemiştir?
Cevap: B) Sabahattin Eyüboğlu
4. Aşağıdakilerden hangisi röportaj türünde yazılmış bir eserdir?
Cevap: D) Bir Bulut Kaynıyor
5. Edebiyat dile dayanır ile başlayan sorunun cevabı...
Cevap: E) V.
6. Eski Türk Şehirlerinin hemen hepsi abide denilecek güzel eserlerle süslüydü. ile başlayan sorunun cevabı...
Cevap: A) I.
7. Gerekli çalışmalar bitirilince projeye başlayabilirsiniz. Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır?
Cevap: A) Fiilimsinin edilgen olmasından
D. Aşağıdaki bulmacayı çözünüz.
1. Gazeteciliğin gelişmesiyle ortaya çıkan röportajın Latincedeki anlamlarından biri. (Toplamak)
2. Alanında ün yapmış kişilerle önemli konularda soruları soruları ve bu sorulara verilen cevapların yazıya aktarılmasıyla oluşan tür. (Mülakat)
3. Ruşen Eşref Onaydın, Türk edebiyatında mülakat türünün en önemli eserlerinden biri. (Diyorlar Ki)
4. Ziya Paşanın Tanzimat Dönemi’nde kaleme aldığı ve röportaj türünün özelliklerine rastlanan espri. (Rüya)
5. Konusuna göre röportaj türlerinden biri. (Eşya)
6. Kişi, yer veya eşyayla ilgili cİ3rak yazarın yaptığı incelemeleri kişisel görüşlerini de katarak yazdığı yazı türü. (Röportaj)
7. Sunuş biçimine göre röportaj türlerinden biri. (Alman)
8. Dünya edebiyatında, 20. yüzyılda gazetecilikle gelişen röportaj türünde eser veren yazarlardan. (Jack London)
E. Aşağıda verilen tanılayıcı dallanmış ağaçtaki bilgilerden bazısı doğru, bazısı yanlıştır. İlk ifadeden başlayarak ve cevap oklarını takip ederek doğru çıkışa ulaşınız.
“Hâlâ düşüncelerini bizimle paylaşmadın.” cümlesindeki “hâlâ” sözcüğünde; yazılışları bir, anlamları ve söylenişleri ayrı olan kelimeleri ayırt etmek için okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine düzeltme işareti konmuştur. (D)
“Bu hikâye daha farklı bitebilirdi.” cümlesinde Arapçadan dilimize giren “hikâye” kelimesinde bulunan ince “k” ünsüzünden sonra gelen “a” ünlüsüne düzeltme işareti konmuştur. (D)
“Tezgahın arkasındaki görevli, istediğim malzemeyi bulamadı.” cümlesinde düzeltme işaretinin kullanılmamasından kaynaklanan yazım yanlışı vardır. (D)
Cevap: 1. çıkış