Hazırlık Sorular ve Cevaplar
1. Mustafa Kemal Atatürk’ün “Türk milletinin dili, Türkçedir. Türk dili dünyanın en güzel, en zengin ve en kolay dilidir.” sözü ile ne anlatılmak istenmiştir?
Cevap:
Atatürk, Türkçe'nin milletimizin temel taşlarından biri olduğunu vurgulamıştır. Türkçe’nin güzelliği, zenginliği ve sade yapısı, bu dili konuşan herkesin ortak değeridir. Bu nedenle, Türkçeyi korumak ve geliştirmek her Türk vatandaşının görevidir.
2. Oktay Sinanoğlu’nun “Türkçe giderse Türkiye gider.” sözü ile Türkçe’nin önemi nasıl açıklanmıştır?
Cevap:
Oktay Sinanoğlu, Türkçe’nin milletin varlığı için ne kadar önemli olduğunu vurgulamaktadır. Eğer dilimizi kaybedersek, kültürümüzü ve kimliğimizi kaybederiz. Bu nedenle Türkçeyi korumak ve gelecek nesillere aktarmak hayati bir öneme sahiptir.
3. Yahya Kemal Beyatlı’nın “Bu dil, ağzımda annemin sütüdür.” sözü ile Türkçe’nin yeri nasıl ifade edilmiştir?
Cevap:
Yahya Kemal, Türkçeyi annesinin sütüne benzeterek dilin insan hayatındaki temel ve doğal yerini ifade etmiştir. Türkçe, tıpkı anne sütü gibi yaşamımızın vazgeçilmez bir parçasıdır ve manevi bir değerdir.
4. Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın “Türkçem, benim ses bayrağım.” sözü ile Türkçe hangi anlamda betimlenmiştir?
Cevap:
Fazıl Hüsnü Dağlarca, Türkçe’yi bir bayrağa benzeterek, onun milli kimliğimizi temsil eden ve özgürlüğümüzü simgeleyen bir değer olduğunu ifade etmiştir. Türkçe, milletimizin ses bayrağıdır ve birliğimizi temsil eder.
Metni Anlama ve Çözümleme Cevapları
1. Okuduğunuz metinde teşbih (benzetme) sanatının kullanıldığı dizeleri tespit ediniz. Bu sanatın şairin anlatımına katkısını açıklayınız.
Cevap: "Sözler de cevahir kimidir, bu şehriyarın tebi kimi çimmeli çeşme" dizelerinde teşbih sanatı kullanılmıştır. Şair, değerli kelimeleri cevahir gibi parlayan pırlantalara benzetmiş, bu da anlatımına estetik bir derinlik katmıştır.
2. "Öz lezzini Farsa, Ereb'e qatmasa şair, / Ş'erin okuyandan, eşidenden kesil olmaz." dizelerindeki fikirleri açıklayınız.
Cevap: Bu dizelerde şair, Türkçenin sade yapısını savunmakta, Farsça ve Arapça etkisinden uzak durulması gerektiğini vurgulamaktadır. Şair, halkın anlayacağı dilden yazılmasını savunur ve şiirin etkisinin bu şekilde artacağını belirtir.
3. Şairin ana diline bağlılığını ve sevgisini yansıtan dizelere örnekler gösteriniz.
Cevap: "Türkün dili tek sevgili, istekli dil olmaz, / Aynı dile qatsan bu esil dil esil olmaz." dizelerinde şair, Türk diline olan sevgisini ve bağlılığını ifade etmiştir.
4. Şair, Türk dili ve folklorunu neden dünyadaki diğer örneklerle kıyaslama ihtiyacı hissetmiştir?
Cevap: Türk dili ve folkloru yüzyıllar boyunca Farsça ve Arapça etkisinde kalmıştır. Şair, bu asıl kimliğin ortaya çıkarılması ve anlaşılması için Türk dilini diğer dillerle kıyaslama gereği hissetmiştir.
5. Şairin "Türkün dili meseli, folkloru dünyada tekdir, / Han yorganı kend içre, meseldir, mitil olmaz." dizeleri üzerine fikirlerinizi belirtiniz.
Cevap: Bu dizelerde şair, Türk kültürünün ve dilinin benzersiz olduğunu ifade eder. "Han yorganı" metaforu, Türk dilinin kendi içinde yeterli ve değerli olduğunu ifade etmektedir.
6. "Heyder Baba’ya Selam" şiiri ile "Türkün Dili" şiirini tema, hece ölçüsü, kafiye ve redifler açısından karşılaştırınız.
Cevap: Her iki şiir de Türk diline ve kültürüne duyulan sevgiyi ve bağlılığı tema edinir.
- Tema: Her iki şiirde de milli kimlik, dil sevgisi ve kültür vurgulanmıştır.
- Hece ölçüsü: Her iki şiir de 14’lü hece ölçüsüyle yazılmıştır.
- Kafiye ve redif: Şiirlerde kafiye ve rediflere önem verilmiş, halk edebiyatının özellikleri yansıtılmıştır.
- Dil: "Heyder Baba’ya Selam" şiiri Azerbaycan Türkçesiyle yazıldığından kelime kullanımları farklılık gösterir, ancak her iki şiirde de halk diline yakın bir üslup benimsenmiştir.
7. Okuduğunuz şiirden şairin Türk diline ve kültürüne yaklaşımı hakkında çıkarımlar yapınız.
Cevap: Şair, Türk dilini ve kültürünü kutsal bir emanet olarak görür ve yüceltir. Türkçenin zenginliklerini, benzersizliğini ve özgünlüğünü vurgular. Şiirlerinde Türkçe'yi bir bayrak gibi taşımayı, Türk kültürünü diğer kültürlerden üstün tutmayı amaçlar. Aynı zamanda halkın anlayabileceği sade bir dille yazmayı savunur, Türkçenin tarih boyunca Arapça ve Farsça etkisinde kalmasına tepki gösterir.
Sayfa 109 Cevapları
Aşağıdaki bilgi grafiğinde (infografik) yanlış ifadeleri belirleyerek ilgili kutucukları
örnekteki gibi işaretleyiniz, noktalı yerleri örnekte verildiği gibi doldurunuz.
TANZİMAT DÖNEMİ ŞİİRİ (1860-1896)
Tanzimat’ın Birinci Dönemi’nde Şiir
- Bireysel konular ele alınmıştır.
- Hece ölçüsü kullanılmıştır.
Tanzimat’ın İkinci Dönemi’nde Şiir
- Toplum için sanat” anlayışı benimsenmiştir.
Tanzimat Dönemi şairlerinden bazıları
- Namık Kemal
- Ziya Paşa
- İbrahim Şinasi
- Recaizade Mahmut Ekrem
- Muallim Naci
- Abdülhak Hamid Tarhan
Servetifünun Dönemi Şiiri (1896-1901)
- “Toplum için sanat” anlayışı benimsenmiştir.
- Şiirin konusu genişletilmiştir.
- Yalın bir dil tercih edilmiştir.
- Arapça, Farsça kelime ve tamlamalar az kullanılmıştır.
- Ahenge önem verilmemiştir.
- “Göz için kafiye” anlayışı benimsenmiştir.
Servetifünun şairlerinden bazıları
- Tevfik Fikret
- Cenap Şehabettin
- Süleyman Nazif
- Ali Ekrem Bolayır
Sayfa 110 Cevapları
FECRİATİ TOPLULUĞU (1909-1912)
- 1910 yılında dağılmıştır
- “Toplum için sanat” anlayışına sahiptirler.
Fecriati topluluğunun bazı sanatçıları:
- Ahmet Haşim
- Emin Bülent Serdaroğlu
- Tahsin Nahit
- Mehmet Fuat Köprülü
- Hamdullah Suphi Tanrıöver
- Refik Halit Karay
- Cemil Süleyman
SAF ŞİİR ANLAYIŞI
- Genellikle toplumsal temalar ele alınır.
Saf şiir anlayışını benimseyen bazı şairler:
- Yahya Kemal
- Necip Fazıl
- Ahmet Hamdi Tanpınar
- Ahmet Muhip Dıranas
- Ziya Osman Saba
- Yaşar Nabi Nayır
- Cahit Sıtkı Tarancı
Millî Edebiyat Dönemi Şiiri (1911-1923)
- İslamcılık akımının etkisinde gelişmiştir.
- Aruz ölçüsü kullanılmıştır.
Millî Edebiyat Dönemi şairlerinden bazıları:
- Mehmet Emin Yurdakul
- Ziya Gökalp
- Faruk Nafiz Çamlıbel
- Halit Fahri Ozansoy
- Enis Behiç Koryürek
- Yusuf Ziya Ortaç
- Orhan Seyfi Orhon
Sayfa 111 Dil Bilgisi Çalışmaları Cevapları
1. Okuduğunuz şiirlerden alınan aşağıdaki dizeleri ögelerine ayırınız. Altı çizili unsurların cümlenin hangi ögesi olduğunu belirleyerek örnekteki gibi ilgili kutucuğu işaretleyiniz.
| Dizeler | Gerçek Özne | Ortak Özne | Belirtili Nesne | Dolaylı Tümleç | Zarf Tümleci | Yüklem |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Sığsın mı hayâle bu hakikat? | ✔ | |||||
| Bir tatlı bakışla, bir gülüşle, Ey yâm - hayatımı tamam et. | ✔ | |||||
| Som zümrüt ortasında, muzaffer, akıp giden Firûze nehri nerde? Bugün saklıdır, neden? | ✔ | |||||
| Türk evlâdı odur ki, yurdu olan toprağı Ana ırzı bilerek yad ayağı bastırmaz; | ✔ | |||||
| O cenkleri kazan ki, senin büyük Türk adın Yedi iklim, dört bucak içerisine ün salsın. | ✔ | |||||
| On üç yaşında kadar bir çocuk gelip öteden, Gerildi, tekmeyi indirtti öyle bir küfeye: | ✔ | |||||
| Yavaş yavaş geliyorlardı. Fakat tesadüfe bak: Çocuk, benim o sabah gördüğüm zavallı yetim… | ✔ | |||||
| Sen kubbesinde ince bir mozaik arar da Gezersin kırk asırlık bir mâbedin içini, | ✔ |
2. Aşağıdaki dizelerde altı çizili kelimelerin ve kelime gruplarının yazımı yanlıştır. Doğru yazımları ve bunların gerekçelerini ilgili kutucuklara yazınız.
| Dize | Doğru Yazımı | Gerekçe |
|---|---|---|
| Sıdk ile terkedelim her emeli her hevesi, | Terk edelim | İlk kelimede bir ses olayı olmadığı için ayrı yazılır. |
| Şimdi buradaydı gitti elden. | Gitti | -di eki sert ünsüzle biten bir kelimeye eklendiğinde sertleşerek -ti olur. |
| Ayakta durmaya elbirliğiyle gayret eden, | El birliği | Birlik kelimesi ayrı yazılır. |
Sayfa 112 Cevapları
| Dize | Doğru Yazımı | Gerekçe |
|---|---|---|
| Tekermek küfe bîtâb düştü ta öteye. | Teker meker | İkilemeler ayrı yazılır. |
| Sen kubbesinde ince bir mozaik arar da. | Mozaik | Başka dilden alınan kelimeler orijinaline yakın yazılır. |
| Öz lezzini farsa, erebe qatmasa şair, | Farsa | Millet adları büyük harfle yazılır. |
3. Aşağıdaki dörtlükte farklı renklerle belirtilen noktalama işaretlerinin kullanım gerekçelerini ilgili kutucuklara yazınız.
| Cümle | Noktalama İşareti | Gerekçe |
|---|---|---|
| Bilmeyiz, karşısımızda dururken. | Virgül (,) | Sıralı cümlelerde virgül kullanılır. |
| Anadolu’muz. | Kesme işareti (‘) | Özel adlara getirilen iyelik ekleri kesme işaretiyle ayrılır. |
| Arkadaş, biz bu yolda türküler tuttururken. | Virgül (,) | Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur. |
| Yolumuz! Ayrılıyoruz. | Ünlem işareti (!) | Seslenme, hitap ve uyarı cümlelerinde kullanılır. |
4. Aşağıdaki altı çizili kelimelerin doğru telaffuzuna yönelik çalışmalar yapınız.
a. Yazık, günahı nedir, bilmeyen şu mahkûma!
Doğru telaffuz: Kelimelerin doğru telaffuzu üzerinde durularak sesli okuma yapılabilir.
b. Ya gazi ol, ya şehit!...
Doğru telaffuz: "Gazi" ve "şehit" kelimeleri doğru vurgu ile okunmalıdır.
c. Kuşlar mıdır onlar ki her akşam, âlemlerimizden sefer eyler?..
Doğru telaffuz: "Âlemlerimizden" kelimesindeki uzun ünlülere dikkat edilmelidir.
d. Hâlâ titrer üstünde enzar-ı temaşa.
Doğru telaffuz: "Hâlâ" kelimesindeki uzun ünlü ve "enzar-ı" kelimesinin doğru okunması gerekir.
e. Bildir bana nerde, nerde Yarab!
Doğru telaffuz: "Yarab" kelimesinin vurgu ve uzun ünlü ile okunmasına dikkat edilmelidir.
5. Aşağıdaki dizelerde yer alan noktalama yanlışlarını tespit ediniz.
Benim içim yanıyor: Dağ kadar babam gitti...
Doğru yazım: Yanıyor kelimesinden sonra nokta gelmeli.
Düzeltilmiş hâli: Benim içim yanıyor. Dağ kadar babam gitti...
Sefer eyler?..
Doğru yazım: Soru işaretinden sonra iki nokta olmamalı.
Düzeltilmiş hâli: Sefer eyler?..
Sayfa 113 Cevapları
3. Etkinlik
Şiirle ilgili öğrendiklerinizi metinlerin üzerinde uygulamıştınız. Bu birikiminizden yararlanarak ve öğretmeninizden yardım alarak güzel şiirler yazabilirsiniz. Aşağıda verilen metni okuyunuz.
Metinden hareketle şiir yazmayla ilgili çıkarımlarda bulununuz.
Şiir Yazımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Ritim ve Ahenk: Şiirin ses uyumu, kulağa hoş gelen bir özellik olarak şiiri güçlendirir. Hece ölçüsü ve duraklar, şiirin ritmini oluşturur ve düzenler.
- Sembol ve İmge Kullanımı: Şairler, doğrudan anlatılmak istenenleri dolaylı bir yolla ifade ederek okuyucunun hayal gücünü harekete geçirir. Sembol ve imgeler, şiiri zenginleştirir.
- Kelime Seçimi: Şiirde kullanılan kelimelerin çağrışım gücü yüksek olmalıdır. Bir kelime birden fazla anlam ve duygu içerebilir.
- Şiirin Konusu: Şair, şiirin konusunu hem bireysel hem de evrensel değerlerle birleştirerek zenginleştirebilir.
Etkinlik Sonuçları
Şiir yazarken bu unsurları göz önünde bulundurmanız, hem anlam hem de estetik açıdan güçlü metinler oluşturmanıza yardımcı olur. Şairin duyguları, okuyucuyla bir bağ kurarak daha etkili hale gelir.
Sayfa 115 Cevapları
4. Etkinlik
Aşağıda verilen şiiri dil, imge kullanımı, edebî sanatları kullanma, kelimelerin çağrışım gücünden yararlanma ve ahenk unsurları bakımından inceleyiniz.
Şiir İncelemesi: "Çocuklar Gibi"
Dil Kullanımı:
Şiir sade ve anlaşılır bir dil kullanılarak yazılmıştır. Şair, okuyucunun duygularına kolayca hitap edebilmek için gündelik yaşamda kullanılan kelimeler tercih etmiştir.
İmge Kullanımı:
Şiirde güçlü imgeler dikkat çekmektedir. Örneğin, "Kırlara yayılan ilkbahar gibi" ifadesi, hayat dolu ve taze bir ruh halini betimler. "Göğsümün içinde ateş var gibi" ifadesi ise şairin yoğun duygularını ve tutkulu aşkını vurgular.
Söz Sanatları:
- Teşbih (Benzetme): "Bende hiç tükenmez bir hayat vardı, / Kırlara yayılan ilkbahar gibi" dizelerinde hayatın tazeliği ve enerjisi ilkbahara benzetilmiştir.
- Mecaz: "Sevgilim, saadet ikimizindir." ifadesinde mutluluğun paylaşıldığına vurgu yapılır.
Ahenk Unsurları: Şiirde ahenk, kafiye ve redif kullanımıyla sağlanmıştır. "Var gibi," "pınar gibi," "yadigâr gibi" ifadelerindeki tekrarlar, şiirin ritmini güçlendirerek melodik bir yapı oluşturmuştur. Bu tekrarlar, okuyucunun şiiri daha akıcı ve etkileyici bir şekilde algılamasını sağlar.
Sayfa 116 Cevapları
Doğanın Nefesi
Yeşil yaprak fısıldar rüzgâra,
Mavi gök sarılır bulutlara.
Toprak kokar yağmurun huzurunda,
Sessiz bir melodi yankılanır ormanda.
Her dal bir şarkı söyler kendi dilince,
Her çiçek bir sır saklar sessizce.
Deniz mavi bir örtü serer ufka,
Kuşlar özgürlüğü taşır kanadında.
Ama insan unutur bazen bu ahengi,
Taş binalar arasında kaybeder rengi.
Doğa bekler sabırla, bir umutla,
"Gel!" der sessizce, eski dostlukla.
Ne zaman ellerimiz değse yeniden toprağa,
O zaman döneriz gerçek huzura, hayata.
Sayfa 117 Cevapları
Şiir Anlayışı Üzerine Hazırlıklı Konuşma
Hazırlık: Şiir, insanın duygularını, düşüncelerini ve hayallerini en etkili şekilde ifade edebildiği bir sanat dalıdır. Bugün konuşmamda, şiirin insan yaşamındaki anlamı ve beğendiğim şiir anlayışı üzerine görüşlerimi paylaşacağım. Konuşmamın amacı, şiirin hayatımızdaki yerini anlamaya katkı sağlamak ve kendi şiir anlayışımı dinleyicilere aktarmaktır.
Planlama:
- Giriş: Şiirin tanımı ve önemi
- Gelişme: Beğendiğim şiir anlayışı (Duygu ve ahenk unsurları)
- Sonuç: Şiirin insan hayatındaki etkisi ve önemi
Sunum:
Giriş: Şiir, bir toplumun duygu, düşünce ve estetik birikimini yansıtan en güzel edebi türlerden biridir. Her insanın şiirle kurduğu bağ farklı olsa da, hepimiz için ortak bir noktada birleşir: duygularımıza dokunur ve düşüncelerimizi derinleştirir.
Gelişme: Benim beğendiğim şiir anlayışı, duygu ve ahenk unsurlarını ön planda tutan bir yaklaşımdır. Şiirin yalın bir dille, sade ama etkili imgelerle yazılması gerektiğini düşünüyorum. Örneğin, Necip Fazıl Kısakürek'in "Sakarya Türküsü" şiirindeki coşkulu ve samimi üslubu, benim şiir anlayışımın bir yansımasıdır. Şiir, kelimelerle bir resim çizer ve okuyucunun hayal gücünü harekete geçirir.
Sonuç: Şiir, yalnızca bir edebi tür değil, aynı zamanda insanın ruhuna dokunan bir terapi gibidir. Beğendiğim şiir anlayışı, okuyucunun hislerine hitap eden, derin anlamlar barındıran ve hayatın içinden imgelerle örülü bir yapıya sahiptir. Şiirin hayatımızdaki yerini koruması ve gelecek nesillere aktarılması, hepimizin sorumluluğudur.
Kapanış: Şiirin hayatımıza kattığı güzellikleri fark etmek ve onu anlamak, bizi daha duyarlı bireyler haline getirir. Sizler de beğendiğiniz şiirleri düşünün ve hayatınıza kattığı anlamları keşfetmeye çalışın. Teşekkür ederim.