1. Hazırlık soruları:
1- İnsanların olayları abartarak anlatmalarının ne gibi sonuçlar doğurabileceğini tartışınız.
Cevap: İnsanlar olayları abartarak anlattıklarında gerçeği saptırabilirler ve bu, yanlış anlaşılmalara veya hatalı yargılara yol açabilir. Bu tür abartılı anlatımlar, toplumsal ilişkileri bozabilir ve güven kaybına neden olabilir.
2- Aşağıda farklı hikâyelerden alınmış metinler verilmiştir. Bu metinlerde örgünün olay eksenli mi, durum eksenli mi geliştiğini tespit ediniz.
Birinci metin, bir olay hikayesi niteliğindedir. Çünkü bu hikayede belirli bir olay anlatılmakta, olayın başlangıcı, gelişimi ve sonucu aktarılmaktadır. Olaylar üzerine kurulu bir anlatım söz konusudur.
İkinci metin ise bir durum hikayesidir. Burada belirgin bir olay akışı bulunmamakta, hayatın bir kesiti ve karakterlerin ruh halleri üzerinde durulmaktadır. Olaylardan çok, kişilerin yaşadıkları an ve durumlar anlatılmaktadır.
2. Metni Anlama ve Çözümleme:
1- “Herkes köprüye koştu, ben de koştum. Köprünün üstüne gelen yığıl, hılafsız beş yüz bin kişi vardı.” Cümlesinin bağlamından hareketle “hılafsız” sözcüğünün anlamını tahmin ediniz.
Cevap: “Hılafsız” kelimesi bağlamında abartısız, gerçekten anlamında kullanılmıştır.
2- Pazarlık adlı metnin hangi hikâye türüne örnek olduğunu belirleyiniz ve nedenlerini açıklayınız.
Cevap: Olay hikâyesi örneğidir. Çünkü hikâyede karakterler arasında bir olay ve çatışma yaşanmakta, hikâye bir olaya dayanmaktadır.
3- Metinde Faik Efendi’nin anlattıkları diğer kişilerce nasıl karşılanıyor? Neden?
Cevap: Faik Efendi’nin anlattıkları, diğer kişiler tarafından hafife alınıyor ve şaka olarak değerlendiriliyor. Çünkü anlatılanlar oldukça abartılı ve gerçek dışı olarak görülüyor.
4- Metindeki mizahi unsurları belirleyiniz.
Cevap: Mizahi unsurlar, Faik Efendi’nin köprüdeki insan sayısını abartması ve karakterlerin bu abartıları ciddiye almayarak şakayla karşılık vermesidir.
5- Metinde yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Yazarın dili sade ve anlaşılırdır. Anlatımda yerel unsurlar ve günlük dil kullanılmıştır. Ayrıca abartılı ifadeler ve şakalarla mizah unsurları öne çıkarılmıştır.
- Gayet sade yalın dil kullanımı
- Kişi betimlemelerine sık yer vermesi
- Kısa ve anlaşılır cümleler tercih etmesi
- Yerel ifadeler kullanması
- Deyimlere kelime gruplarına yer vermesi
- Halkı eserlerine gözlemleyerek yansıtması
6- Metinde Faik Efendi’nin kişilik özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Faik Efendi, mizahi, abartılı anlatımları olan, insanları güldürmeyi seven, biraz da olayları büyütmeye meyilli bir karakterdir.
7- Metindeki sosyal ve kültürel unsurları belirleyiniz.
Cevap: Metinde, köprüde toplanan kalabalık, halkın günlük yaşantısı, mahalle kahvesi, esnaf ve yerel yaşam unsurları sosyal ve kültürel detaylar olarak öne çıkmaktadır.
8. Memduh Şevket Esendal'ın Hayatı ve Edebi Kişiliği ile Metin Arasındaki İlişki:
Cevap: Memduh Şevket Esendal, sade ve yalın bir dille yazan, günlük hayatı ve sıradan insanları hikayelerine konu eden bir yazardır. Hayatının çeşitli dönemlerinde diplomat olarak çalışmış ve farklı kültürlerle etkileşimde bulunmuştur. Bu deneyimler, onun yazılarına da yansımış, toplumsal ve insan ilişkilerini doğal bir dille ele almıştır. "Pazarlık" adlı metinde de, Esendal'ın günlük yaşamdan alınan diyaloglarla basit ama derin toplumsal eleştirilerde bulunduğu görülmektedir. Yazarın hayata bakışı ve insanları gözlemleme yeteneği, sade ama etkileyici bir anlatım tarzı ile yansıtılmıştır. Bu metin, Esendal’ın hayatındaki gözlemlerini ve insan ilişkilerine dair yorumlarını ortaya koyan bir örnektir.
9. Pazarlık ve Kamyon Metinlerinin Karşılaştırılması:
| Özellik | Pazarlık | Kamyon |
|---|---|---|
| Tür | Durum hikayesi | Olay hikayesi |
| Biçim | Diyalog ağırlıklı anlatım | Betimleyici ve olay akışlı anlatım |
| Üslup | Sade, doğal, günlük dil kullanımı | Betimleyici, gerilim içeren diyaloglar |
| Anlatım Teknikleri | Diyalog, öyküleyici anlatım | Betimleyici, öyküleyici anlatım |
| İçerik | Abartılarak anlatılan bir durum | Para kazanmak için gurbete çıkan ve canından olan bir delikanlı |
- Pazarlık metninde olaylar daha çok toplumsal ilişkiler üzerinden yürütülürken, Kamyon metninde bireysel bir mücadele ve hayatta kalma çabası ön plandadır.
- Pazarlık metni sade ve günlük diliyle dikkat çekerken, Kamyon metninde gerilim dolu ve betimleyici bir anlatım vardır.
- Her iki metinde de diyaloglar önemli yer tutsa da Kamyon metninde daha çok çevresel betimlemeler ön plana çıkar.
Pazarlık ve Kamyon adlı metinlerin özelliklerini tabloya eklemek:
| Pazarlık | Kamyon | |
|---|---|---|
| Tür | Olay Hikâyesi | Olay Hikâyesi |
| Biçim | Mizahi ve olay eksenli | Gerilim ve olay eksenli |
| Üslup | Abartılı ve mizahi | Gerilim dolu ve betimleyici |
| Anlatım teknikleri | Öyküleyici, Betimleyici | Öyküleyici, Betimleyici |
| İçerik | Halkın günlük yaşamı ve abartılar | Bireyin zorluklarla mücadelesi |
1. Etkinlik:
a. Pazarlık adlı metinde anlatıcı üçüncü kişi ağzıyla olayları aktarmaktadır.
b. Bakış açıları ile ilgili kavram haritası:
- İlahi bakış açısı: Anlatıcı olayları, karakterlerin iç dünyalarını bilerek anlatır.
- Gözlemci bakış açısı: Anlatıcı sadece dışarıdan gözlem yapar, karakterlerin iç dünyasını bilmez.
- Kahraman bakış açısı: Anlatıcı hikâyedeki bir karakterdir ve olayları birinci şahıs ağzından anlatır.
c. Metinde kullanılan bakış açısı: İlahi bakış açısı.
d. İlahi bakış açısı kullanıldığı için anlatıcı tüm karakterlerin düşüncelerine ve hislerine vakıf, bu da olayların daha derinlemesine anlaşılmasını sağlıyor.
2. Etkinlik:
Anlatım Tekniğinin Özellikleri:
- Özellikler: Olayları bir anlatıcı aracılığıyla aktaran, karakterlerin düşünce ve hislerini doğrudan ifade eden tekniklerdir. Anlatıcı, olayları düzenli bir şekilde, okuyucunun akış içinde kalacağı biçimde aktarır.
- Metinden Örnek: Pazarlık metninde Faik Efendi'nin ve diğer karakterlerin diyalogları üzerinden olaylar ilerler.
Gösterme Tekniğinin Özellikleri:
- Özellikler: Olaylar okuyucuya doğrudan gösterilir, karakterler davranışları ve sözleriyle anlatılır.
- Metinden Örnek: Faik Efendi'nin pazarlık yaparken diğer karakterlerle olan diyalogları ve verdikleri tepkiler gösterme tekniğine örnektir.