11. Sınıf Felsefe Ders Kitabı 4. Ünite Sonu Ölçme ve Değerlendirme Cevapları Meb Yayınları

4. Ünite Sonu Ölçme ve Değerlendirme Cevapları

11. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 146

1. 15-17. yüzyıllardaki bilimsel çalışmaların 18. yüzyıl-19. yüzyıl felsefesine etkilerini yazınız.

✔ 15-17. yüzyıllardaki bilimsel devrim, akıl, bilim ve deneyin ön plana çıkmasını sağladı.
✔ Newton, Galileo ve Descartes gibi bilim insanlarının çalışmaları, bilginin yalnızca gözlem ve akıl yoluyla elde edilebileceği fikrini güçlendirdi.
✔ Dini ve metafiziksel açıklamalara dayalı geleneksel görüşler sorgulanarak, rasyonel düşünceye dayalı bir felsefe gelişti.
✔ Aydınlanma felsefesi, bireysel özgürlük, akılcılık ve doğa yasalarına dayalı bir toplum düzenini savundu.

Sonuç: 18-19. yüzyıl felsefesi, bilimin getirdiği yeni anlayışlar doğrultusunda şekillenmiş, akıl ve özgürlük gibi kavramlar ön plana çıkmıştır.

2. F. Hegel’e göre değişimin amacı nedir?

✔ F. Hegel’e göre değişimin amacı, Tinin (Geist) kendini bilme ve anlama sürecidir.
✔ Bu süreç, tez-antitez-sentez diyalektiğiyle ilerler.
✔ Her şey çelişkilerden doğar ve bu çelişkiler, sentezle yeni ve daha gelişmiş bir forma ulaşır.
✔ Nihai hedef, mutlak bilgiye ve özgürlüğe ulaşmaktır.

Sonuç: Değişim, Tinin gelişerek özgürlüğe ve mutlak bilince ulaşmasını sağlar.

3. J. Bentham’ın faydacı ahlak anlayışını açıklayınız.

✔ Ahlaki bir eylemin doğruluğu, sağladığı fayda ile ölçülür.
✔ “En çok sayıda insanın, en fazla mutluluğunu sağlayan eylem en doğrudur.”
✔ İnsanların ahlaki eylemlerinde haz ve acı hesaplaması yapmaları gerektiğini savunur.
✔ Toplumun genel refahı bireysel çıkarlardan üstündür.

Sonuç: Faydacılık, bireysel ve toplumsal mutluluğu en üst seviyeye çıkarmayı amaçlayan bir ahlak teorisidir.

4. J. Locke ve J. J. Rousseau, devletin ortaya çıkışını nasıl açıklamışlardır?

✔ J. Locke:

• Devlet, bireylerin doğal haklarını (yaşam, özgürlük, mülkiyet) korumak için toplumsal sözleşmeyle kurulmuştur.
• Halkın rızasına dayalı bir yönetim anlayışını savunur.

✔ J. J. Rousseau:

• Devletin amacı, genel iradeyi temsil ederek bireylerin özgürlüğünü korumaktır.
• Bireyler, özgürlüklerini devlet aracılığıyla güvence altına almalıdır.

Sonuç: Locke’un görüşü birey haklarını korumaya, Rousseau’nun görüşü ise toplumsal bütünlüğü sağlamaya yöneliktir.

5. J. Locke ve I. Kant’ın bilgi anlayışlarını karşılaştırınız.

✔ J. Locke:

• Deneyimci (Empirist) bir filozoftur.
• Bilginin kaynağı duyular ve deneyimlerdir.
• İnsan zihni doğuştan boş bir levha (tabula rasa) gibidir.

✔ I. Kant:

• Bilginin kaynağını hem deneyimde hem de akılda görür.
• A priori (deney öncesi) bilgiler de vardır ve insan zihni, bilgiyi belirli kategorilerle işler.

Sonuç: Locke bilgiye yalnızca deneyimle ulaşılabileceğini savunurken, Kant bilgi edinmenin hem deneyime hem de aklın yapısına bağlı olduğunu söyler.

6. Ödev ahlakı ne demektir? Açıklayınız.

✔ İnsan, ahlaki olarak yalnızca ödev olduğu için bir eylemi gerçekleştirmelidir.
✔ Bir eylem, sonuçlarından bağımsız olarak ahlaki ilkelere uygunsa doğrudur.
✔ Örneğin, dürüst olmak sadece faydalı olduğu için değil, ahlaken doğru olduğu için tercih edilmelidir.

Sonuç: Ödev ahlakı, ahlaki eylemin temelinde niyetin ve evrensel yasaya uygunluğun olması gerektiğini savunur.

7. 18-19. yüzyıllarda felsefenin edebiyata ne gibi katkıları olmuştur?

✔ Bireycilik, özgürlük ve akılcılık gibi felsefi akımlar edebi eserlere yansımıştır.
✔ Toplumsal eleştiri edebiyatın temel konularından biri olmuştur.
✔ Realizm ve romantizm akımları, Aydınlanma felsefesinden etkilenmiştir.
✔ Goethe, Rousseau, Voltaire gibi filozoflar ve yazarlar, felsefi görüşleri eserlerine taşımıştır.

Sonuç: Felsefe ve edebiyat arasındaki etkileşim, bireysel özgürlük ve toplumsal değişim kavramlarının gelişmesine katkıda bulunmuştur.

8. 18. yüzyıl-19. yüzyıl felsefesinde hangi felsefi problemler tartışılmıştır?

✔ Özgürlük ve bireyin hakları
✔ Bilginin kaynağı (deneyim mi, akıl mı?)
✔ Ahlakın temelleri (Faydacılık vs. Ödev ahlakı)
✔ Toplum sözleşmesi ve devletin meşruiyeti
✔ Bilimin ve aklın felsefedeki yeri

Sonuç: Bu dönem felsefesi, insan hakları, devlet ve ahlak gibi konulara odaklanmıştır.

9. A. Comte’un metafiziği reddetmesinin nedenleri nelerdir? Açıklayınız.

✔ Comte, yalnızca gözlem ve deneyle doğrulanabilen bilgilerin bilimsel olduğunu savunur.
✔ Metafizik, deney ve gözlemle kanıtlanamayan varsayımlara dayanır.
✔ Pozitivizmi savunarak, bilginin yalnızca bilim yoluyla elde edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.

Sonuç: Comte, metafiziği bilimsel bilgiye dayalı olmayan bir alan olarak görmüş ve reddetmiştir.

11. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları (MEB Yayınları) - Sayfa 147

10-12. soruları aşağıda verilen parçaya göre cevaplayınız.

10. J. J. Rousseau, uygarlığı hangi bakımlardan eleştirmiştir?

✔ İnsanların doğuştan iyi olduğuna ancak toplum içinde edindikleri deneyimlerle bozulduklarına inanır.
✔ Uygarlık, bireylerin doğal içgüdülerini bastırmasına neden olur.
✔ İnsan, düşündüklerini ve hissettiklerini saklamaya zorlanarak kendine yabancılaşır.
✔ Toplumun normları insanları ikiyüzlü ve sahtekar olmaya teşvik eder.
✔ Uygarlık, doğal değerleri bozarak bireylerin öz benliklerini kaybetmesine yol açar.

Sonuç: J. J. Rousseau’ya göre uygarlık, insan doğasını olumsuz etkileyerek kişileri sahte bir yaşam sürmeye zorlar.

11. J. J. Rousseau’nun görüşlerine katılıyor musunuz? Görüşünüzü gerekçelendirerek açıklayınız.

✔ Kısmen katılıyorum.
✔ Toplumun kuralları ve normları, bireylerin içgüdülerini bastırmalarına ve kendilerine yabancılaşmalarına yol açabilir.
✔ Ancak uygar toplum, bireylerin birlikte uyum içinde yaşamasını sağlayan değerler ve sorumluluklar da yaratır.
✔ Eğer uygarlık tamamen olumsuz olsaydı, insanlık gelişemez ve sosyal düzen oluşamazdı.
✔ Özgürlük ve bireysel benlik korunarak toplum içinde denge sağlanabilir.

Sonuç: Uygarlık, bireyin doğasını tamamen bozan bir olgu değildir; doğru düzenlemelerle insanın iç dünyasıyla uyumlu hale getirilebilir.

12. Bu parçaya göre aşağıdaki ifadelerden hangisine ulaşılabilir?

A) İnsan doğası gereği bencil bir varlıktır.
B) İnsan uygarlık sayesinde her alanda özgürleşir.
C) Toplum insanın korunma ihtiyacının ürünüdür.
D) Uygarlık insanın doğasını olumsuz yönde etkiler.
E) Eğitim insanın olanaklarının geliştirilmesini sağlar.

Cevap: D ✔ Parçada uygarlığın, insanın doğal içgüdülerini bastırarak onu kendine yabancılaştırdığı anlatılmaktadır.

13-14. soruları aşağıda verilen parçaya göre cevaplayınız

13. Yazar Aydınlanma Dönemi’ni nasıl betimlemiştir? Bu betimlemeye katılıyor musunuz? Açıklayınız.

✔ Yazar, Aydınlanma Dönemi’ni çelişkilerle dolu bir dönem olarak betimlemiştir.
✔ Akıl ile aptallık, umut ile umutsuzluk, inanç ile kuşku gibi zıt unsurların bir arada bulunduğunu vurgulamıştır.
✔ Dönemin, hem büyük ilerlemelere hem de belirsizliklere sahne olduğunu ifade etmektedir.
✔ Bu betimlemeye katılıyorum; çünkü Aydınlanma Dönemi, akılcılığı ve bilimi ön plana çıkarmış ancak aynı zamanda eski geleneklerle çelişmiştir.
✔ Toplumun değişime direnmesi, bazı kesimlerin bu süreci belirsizlik içinde yaşamasına neden olmuştur.

Sonuç: Aydınlanma Dönemi, ilerleme ile kaosun bir arada bulunduğu, akıl ve bilimin yükseldiği ama aynı zamanda toplumda bazı çatışmalara yol açtığı bir süreçtir.

14. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi Aydınlanma Dönemi için doğrudur?

A) Aklın eleştirildiği bir dönemdir.
B) Dogmalar her alana egemendir.
C) Farklı yaklaşımlar bir aradadır.
D) Demokratik bir yönetim vardır.
E) Din, toplumsal yaşamı belirler.

Cevap: C ✔ Aydınlanma Dönemi, farklı düşüncelerin ve akılcı yaklaşımların tartışıldığı bir dönemdir.

11. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları – MEB Yayınları – Sayfa 148

15. Aşağıdaki metinde boş bırakılan yerleri uygun kavramlarla tamamlayınız.

Cevap: Montesquieu, d’Alembert, Diderot, Condillac, Voltaire gibi düşünürler, devletin meşruiyet kaynağının yurttaşlarının iyilik ve mutluluğu için çalışmak olduğuna inanıyorlardı. İnsanların akılcı davranmaları gerektiğini savunan bu düşünürler, insanların akıllarını kullandıkları takdirde kendileri için gerçekten iyi olanı bulup ona erişmenin yollarını kolaylıkla keşfedebileceklerini, bu yüzden insanlara hayatlarını kendi bilgileri, akıl ve deneyimlerine dayanarak düzenleme imkânının sağlanması gerektiğini öne sürdüler. İnsanları eşit kılan şeyin akıllarını kullanma yeteneği olduğuna inandılar. Yasaların, yurttaşların taleplerine göre düzenlenmesi ve insanların haklarını koruması gerektiğini söylediler. Aklın ve bilimin yardımıyla gerekli ilerlemenin gerçekleşeceğinden emin olan bu düşünürler, her şeyi reformdan geçirme ve daha iyi bir gelecek inşa etme konusunda tam bir iyimserlik sergilediler. Referans noktaları doğaydı yani her şeyde insanların ve kurumların uyması gereken bir doğal düzen bulunduğunu savundular. Kendi aralarında doğal sistemleri tanımlama noktasında farklılık gösterseler bile doğal bir hukuk, ahlak ve ekonomi düzeni olduğuna inanıyorlardı. Demek ki 18. yüzyıl Fransız filozofları; geçmişin kapsamı içinde kalan her şeye, bütün düşünce, inanç ve kurumlara savaş açarken akıl ve bilim eliyle kurulacak yeni dünyanın habercisi ya da öncüsü olma mücadelesi verdiler. Geleceği yaratacak diyalektik düşünce ve inançların savunucusu oldular. İlerlemeye ve insanlığın geleceğine sarsılmaz bir inanç besleyen bu düşünürler, doğa bilimleri ve sosyal bilimlerin insanın bu dünyadaki durumunu iyileştirecek tek güç olduğunu savundular. Özgürlüğün her türüne mutlak bir inanç beslediler.

16. Aşağıda yapılandırılmış gridde bazı filozof adları ve kavramlar numaralı olarak verilmiştir. Bu numaraları uygun ifadelerin karşısına yazınız.

Sorular ve Cevaplar:

1. İnsanın her türlü bilgisinin kaynağı deneyimdir. → 4, 10, 12
2. Yaşama dair problemlerin, dinin etkisinden uzak şekilde akılla çözülmeye çalışılmasıdır. → 6
3. Bilginin kaynağı konusundaki görüşleriyle öne çıkan Aydınlanma filozoflarındandır. → 2, 4, 11, 12
4. Yalnızca deney ve gözleme konu olan şeylerin bilgisine ulaşılabilir. → 2, 8
5. Bireyler, hak ve özgürlüklerini yaptıkları bir toplumsal sözleşme ile güvence altına alır. → 7, 4
6. İyi niyetle ve ödev duygusuyla yapılan davranışlar, gerçek anlamda ahlaki davranışlardır. → 11
7. Ahlakın amacı, olabildiğince çok insanın olabildiğince yüksek düzeyde mutluluğudur. → 5
8. Varlık alanındaki idealist görüşleriyle öne çıkan Aydınlanma filozoflarındandır. → 9, 10
9. F. Hegel’in düşünce sisteminde varlıkların özünü oluşturan asıl varlığa verilen isimdir. → 1
10. İnsanların özgürlüğü; devletin yasama, yürütme ve yargı güçlerinin birbirinden ayrılmasıyla mümkün olur. → 3
11. Var olmak algılanmaktır. → 10

11. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları - Sayfa 149

Soru: 17. Verilen metni okuyunuz. Metinden hareketle aşağıdaki maddelerden ulaşılabilecek olanları tespit edip (✓) işareti koyarak gösteriniz.

• (✓) I. Newton’ın fizik eseri Aydınlanma üzerinde etkili olmuştur.
• (✓) Bu dönemde empirizm ve deneyim öne çıkmıştır.
• ( ) Aklın doğuştan ve zorunlu ilkeleri önem kazanmıştır.
• (✓) İnsan zihninin yapısı, ana kaynakları incelenmiştir.
• (✓) Deneye dayalı açıklamalar yapılmaya başlanmıştır.
• ( ) Akılcılık ve metafizik merkeze alınmıştır.
• ( ) Araştırma alanı dış dünyadan insana dönmüştür.
• ( ) Deneyciliğe önemli eleştiriler yöneltilmiştir.

Soru: 18. Aşağıda birbiriyle bağlantılı doğru/yanlış ifadeler içeren tamlayıcı dallanmış ağaç verilmiştir. İlk ifadeden başlayıp her doğru (D) ya da yanlış (Y) cevabınıza göre okları takip ederek çıkışa ulaşınız.

• Locke, Montesquieu, Rousseau gibi düşünürler birey ve devlet ilişkisine yönelik görüşleriyle 18. ve 19. yüzyıl felsefesine damga vurmuşlardır. (Doğru - D)
• Rousseau’ya göre insanlar, doğa durumunda özgür ve eşitken mülkiyetin ortaya çıkışıyla eşitsizlik doğmuş; devletin varlığına ihtiyaç duyulmuştur. (Doğru - D)
• Rousseau, devletin toplumsal sözleşmeye değil, insandaki sosyalleşme güdüsüne dayandığını savunur. (Yanlış - Y)
• 2. Çıkış doğrusu seçilir.

11. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları - Sayfa 150

Soru 19: J. J. Rousseau “Toplum Sözleşmesi” adlı eserinde insanların doğal yaşama hâlindeyken korunmalarının güç olduğunu, bu nedenle arayış içerisine girdiklerini ve bir sözleşme oluşturduklarını vurgular. J. J. Rousseau’nun görüşlerini yansıtan bu parçaya dayanarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Cevap: B) Devletin varlık nedeni Tanrı iradesini egemen kılmaktır.

Soru 20: Ansiklopedi’ye yazılarıyla destek veren Fransız Aydınlanmacıları, dinî, siyasi ve toplumsal açıdan değişimin ve ilerlemenin savunucuları olmuşlardır. Bu bağlamda aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

Cevap: B) Ansiklopedistler, Aydınlanma düşüncesinin yayılmasında etkilidir.

Soru 21: 18. yüzyıl Aydınlanma düşüncesi ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?

Cevap: A) Aydınlanma’da olay ve olgular akla dayanılarak açıklanmıştır.

Soru 22: “Anlayış gücünde bulunan hiçbir şey yoktur ki duyularda bulunmamış olsun.” diyen J. Locke’ın aşağıdakilerden hangisini ileri sürmesi beklenmez?

Cevap: E) Süreklilik arz eden varlıkların akli bilgisi gerçek bilgidir.

Soru 23: I. Kant’ın felsefesinin “eleştirel felsefe” olarak nitelenmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

Cevap: B) Bilginin oluşumu ve sınırlarını ortaya koyacak kanıtlar araştırması.

11. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları - Sayfa 151

Soru 24: Okuyucunun romandan çıkardığı ahlaki sonuç romancının hedefi değildir. Romanın kendi güzelliğinden ve biçim mükemmelliğinden başka endişesi yoktur. Bu parçada sözü edilen anlayışın felsefi temeli aşağıdakilerden hangisidir?

Cevap: B) Materyalizm

Soru 25: R. Descartes’tan itibaren Aydınlanmacılar, her türlü mistik anlayışı reddediyor ve doğa olaylarını akılla açıklıyorlardı. 1820’den itibaren ortaya çıkan romantikler, “Düşünüyorum öyleyse varım.” yerine “Düşünüyor ve hissediyorum öyleyse varım.” demeyi daha doğru buldular. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

Cevap: E) Sanatta aklın yanında duygular da önemlidir.

Soru 26: Bütün ideler duyumdan ya da düşünümden gelir. Zihnin bütün gereçleri duyular ve içsel işlemlerle oluşur. Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılamaz?

Cevap: C) Zihin, içsel işlemler için akla ihtiyaç duyar.

Soru 27: I. Kant’a göre bazı yeti ve yeteneklerle donatılmış olan insan ancak duyularla algılayabileceği şeylerin bilgisini elde edebilir. Tanrı, ruh, ölümsüzlük gibi deneyi aşan konularda bilgi sahibi olunamaz. Parçaya göre filozof bilgi konusunda aşağıdakilerden hangisini savunmaktadır?

Cevap: C) Metafizik konularla ilgili bilgiye ulaşılamaz.

Soru 28: Aşağıdakilerden hangisi F. Hegel’in diyalektik anlayışı için doğrudur?

Cevap: E) Doğada ve tarihte kendini gösteren “Tin”in gelişmesini ifade eden temel yasadır.

Soru 29: I. Kant’a göre bir bakkalın müşterilerini aldatmaması ve insanlara dürüstçe hizmet etmesi ödeve uygundur. Ancak bakkalın bunu çıkarı gereği mi yoksa ahlaki ilke gereği mi yaptığı önemlidir. Buna göre bir davranışın ödeve uygun olmasının ölçütü aşağıdakilerden hangisidir?

Cevap: B) Çıkardan uzak olması.