BOBİN VE SIĞAÇLARIN ELEKTRONİK DEVRELERDE KULLANIMI
1. Bobinlerin (İndüktörlerin) Kullanım Alanları
Bobinler, elektrik akımının değişimine karşı koyan, manyetik alan oluşturan devre elemanlarıdır. Genellikle şu amaçlarla kullanılır:
- Filtreleme: Yüksek frekanslı sinyalleri bastırarak parazitleri engeller.
- Enerji Depolama: Akımın ani değişimlerinde enerji depolar, devrenin dengesini sağlar.
- Radyo Frekans Devreleri: Radyo ve telsiz alıcılarında frekans seçimi sağlar.
- Güç Kaynakları: Voltaj dalgalanmalarını düzenler.
- Motor ve Transformatörlerde: Manyetik alan oluşturmak ve enerji dönüşümünü sağlamak amacıyla kullanılır.
2. Sığaçların (Kondansatörlerin) Kullanım Alanları
Sığaçlar, elektrik yükü biriktirebilen ve gerektiğinde bu enerjiyi devreye veren elemanlardır. Kullanım alanları:
- Filtreleme: Doğrultucu devrelerde AC sinyali filtreleyerek düz DC sağlar.
- Sinyal Bağlantısı: AC sinyalleri geçirip DC bileşenleri engeller.
- Enerji Depolama: Kısa süreli enerji vererek devre kararlılığını artırır.
- Osilatör Devrelerinde: Radyo frekans ve zamanlayıcı devrelerde sinyal üretimini sağlar.
- Devre Koruma: Yüksek gerilim darbelerine karşı sistemleri korur.
3. Uygulama Örnekleri
- Radyo ve TV Alıcıları: Bobin ve sığaç kombinasyonlarıyla frekans ayarı yapılır.
- Hoparlör Devreleri: Ses frekanslarını ayırma ve iletmede görev alır.
- Elektronik Devre Koruması: Aşırı gerilim veya ani akım artışlarını sönümler.
- Enerji Yönetimi: Güç elektroniği devrelerinde dalgalanmaları azaltarak verim artırır.
Araştıralım
Alternatif akım devreleri yaşamımızın birçok alanında kullanılır. Örnek olarak radyo alıcıları, hoparlör, elektronik sistemlerin korunması vb. verilebilir. Sizler de bobin ve sığaçların elektronik devrelerde hangi amaçlarla kullanıldığını araştırınız ve araştırmalarınızı bir sunu hâline getiriniz. Araştırma sonuçlarınızı öğretmeninizin gözetiminde arkadaşlarınızla paylaşınız.
Kısa cevap: Bobin ve sığaçlar, alternatif akım devrelerinde sinyal filtreleme, enerji depolama, frekans ayarı ve devre koruması gibi önemli görevlerde kullanılır. Elektronik cihazların sağlıklı çalışmasını sağlar.
Alternatif akım devrelerinde sıkça kullanılan bobin (indüktör) ve sığaç (kondansatör) elemanları, elektronik sistemlerde çok yönlü işlevlere sahiptir. Bobinler, özellikle manyetik alan oluşturarak enerji depolar ve yüksek frekanslı sinyalleri bastırır. Sığaçlar ise elektrik yükünü geçici olarak depolayarak gerilim dalgalanmalarını sönümler. Bu iki eleman birlikte kullanıldığında sinyal filtreleme, frekans ayarlama ve devre koruma gibi görevleri üstlenir. Bu özelliklerinden dolayı radyo, televizyon, hoparlör, bilgisayar devreleri gibi günlük hayatta kullandığımız birçok elektronik cihazda yer alırlar.
Bölümü Değerlendirelim – Sayfa 316
1. Sığaçlar doğru akımı geçirir mi?
Cevap: Hayır, sığaçlar DC akımı sadece ilk anda geçirir, kısa sürede dolarak akımı keser.
2. Sığaçlar alternatif akımı geçirir mi?
Cevap: Evet, AC akımda sürekli gerilim yönü değiştiği için sığaç da yük değiştirir ve akım geçirir.
3. Voltmetre ve ampermetre etkin değer mi ölçer?
Cevap: Evet, alternatif akım devrelerinde kullanılan voltmetre ve ampermetreler etkin (rms) değeri ölçer.
4. Hangi devrede faz farkı oluşmaz?
Cevap: Sadece saf dirençli devrelerde (R devrelerinde) akım ve gerilim aynı fazda olur, dolayısıyla faz farkı oluşmaz.