11. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları – Ata Yayınları Sayfa 324
Bölümü Değerlendirelim
Soru 1: Düşürücü ve yükseltici transformatörün özelliklerini açıklayınız.
- Düşürücü transformatör: Primer sarım sayısı, sekonderden büyüktür (Np > Ns). Gerilimi düşürür.
- Yükseltici transformatör: Sekonder sarım sayısı, primerden büyüktür (Ns > Np). Gerilimi yükseltir.
Soru 2: Elektrik enerjisinin iletiminde transformatörlerin önemini açıklayınız.
Cevap: Elektrik enerjisi santrallerden uzak mesafelere iletilirken enerji kayıplarını azaltmak için gerilim yükseltilerek iletim yapılır. Bu işlem transformatörlerle gerçekleştirilir. Son kullanım noktasında ise gerilim düşürülerek güvenli kullanım sağlanır.
Soru 3: Transformatörler doğru akımla çalışır mı? Nedenini açıklayınız.
Cevap: Hayır, çalışmaz. Transformatörler manyetik alan değişimine bağlı olarak çalışır. Doğru akım sabit olduğundan manyetik akı değişmez ve indüksiyon gerçekleşmez.
Soru 4: Transformatörün değiştirme oranı denince ne anlıyorsunuz? Açıklayınız.
Cevap: Gerilim değiştirme oranı, sarım sayıları oranıdır:
n = Ns / Np
Bu oran sekonder gerilimin primer gerilime göre ne kadar artacağını ya da azalacağını belirler.
Soru 5: Transformatörün çalışma ilkesini açıklayınız.
Cevap: Primer bobine uygulanan alternatif akım, değişken manyetik alan oluşturur. Bu alan demir çekirdek aracılığıyla sekonder bobine iletilir. Sekonderde bu değişim sonucu elektromanyetik indüksiyonla gerilim oluşur.
Soru 6: Görsel 2.6.7’de şematik gösterimi verilen transformatörün verimi %80 ise primer potansiyeli kaç V olur?
Cevap: Verim (η) = (Vs × Is) / (Vp × Ip)
0.80 = (40 × 4) / (Vp × 2) → Vp = 100 V
Soru 7: İdeal bir transformatörde Ns > Np ise
I. Vs > Vp
II. Transformatör yükselticidir.
III. Transformatörün verimi %100’dür.
Cevap: I ve II doğrudur. III ideal durumda varsayılsa da gerçek hayatta kayıplar olur.
Doğru seçenek: D) I ve II
Soru 8: Transformatörlerde kullanılan demir çekirdeğin işlevlerini açıklayınız.
- Primerden sekondere manyetik akıyı verimli şekilde iletir.
- İndüksiyon etkisini artırır.
- Enerji kaybını azaltır.
- Bobinleri taşıyacak sabit bir gövde görevi görür.
- Isınmayı azaltarak verimliliği artırır.