11. Sınıf Kimya Ders Kitabı 3. Ünite Değerlendirme Çalışmaları Cevapları SDR Dikey Yayıncılık

3. Ünite Değerlendirme Çalışmaları

11. Sınıf Kimya Ders Kitabı Cevapları SDR Dikey Yayınları Sayfa 153

A- Aşağıdaki cümleleri kutucuklarda verilen kelimelerden ve kelime gruplarından doğru olanları noktalı yerlere yazarak tamamlayınız.

osmotik-basınç-dipol-dipol-mol kesri-Henry-düşük-kaynama-sıcaklığı-iyon-dipol-doymuş-koligatif-molalite-hipertonik-kısmi basınç-kriyoskopi-çözünürlük-ebülyoskopi-yüksek-kütlece yüzde derişim-hipotonik

1) Doymuş çözelti elde etmek için belli koşullarda 100 cm3 çözücüde çözünmesi gereken madde miktarına çözünürlük denir.
2) 100 g çözeltideki çözünen maddenin gram cinsinden değerine kütlece yüzde derişim denir.
3) Çözeltideki bir bileşenin mol sayısının toplam mol sayısına oranına mol kesri denir.
4) Çözeltilerin donmaya ve kaynamaya başlama noktalarının karşılaştırılması ve hesaplanmasında kullanılan derişim birimine molalite denir.
5) Çözeltiyi oluşturan kimyasal türlerin doğasına değil, çözeltinin birim hacmindeki çözünen taneciklerini sayısına bağlı olan özelliklere koligatif özellik denir.
6) Bir çözeltinin kaynama noktasının yükselmesine ebülyoskopi denir.
7) Derişimi yüksek ortamın, derişimi düşük ortamdaki çözücüye uyguladığı emme kuvvetine ozmotik basınç denir.
8) İki çözeltinin osmotik basınçları farklı ise daha yüksek derişimli çözelti hipertonik çözelti olarak adlandırılır.
9) Bir çözücü belli koşullarda çözebileceği en fazla madde miktarını çözmüş ise doymuş çözelti olarak adlandırılır.
10) Gazların sıvılardaki çözünürlüğü, gazın kısmi basınç arttıkça artar.
11) Yemek tuzunun doymuş sulu çözeltisinin kaynama sıcaklığı doymamış sulu çözeltisininkinden yüksektir.
12) Gazların sıvılardaki çözünürlüğünün bu gazın sıvı üzerindeki kısmi basıncıyla doğru orantılı olduğunu ifade eden yasa Henry Yasası’dır.
13) Yemek tuzunun suda çözünmesi iyon-dipol etkileşimleriyle gerçekleşir.
14) Uçucu sıvıların sulu çözeltilerinin buhar basıncı aynı sıcaklıkta saf suya göre daha yüksek olur.

11. Sınıf Kimya Ders Kitabı Cevapları SDR Dikey Yayınları Sayfa 154

B. Aşağıdaki cümlelerde bildirilen yargılar doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.

1) (D) Homojen karışımlar çözelti olarak adlandırılır.
2) (D) Dipol-dipol etkileşimleri, polar moleküller arasında aynı ya da paralel eksenli gerçekleşir.
3) (D) İyodun etil alkolde çözünmesi dipol-indüklenmiş dipol etkileşimleriyle gerçekleşir.
4) (Y) 1 L çözeltide çözünen maddenin mol sayısına “molalite” denir.
5) (Y) Çözelti hacmi, her zaman çözücü ve çözünen hacimleri toplamına eşittir.
6) (D) İki çözelti eşit derişimdeyse ve aynı osmotik basınca sahipse izotonik çözelti olarak adlandırılır.
7) (Y) Çözeltilerin koligatif özellikleri çözünen maddenin cinsine bağlıdır.
8) (D) Uçucu bir çözünenle hazırlanan çözeltinin buhar basıncı, saf çözücüsüne göre düşüktür.
9) (D) Zamanla çözünen maddenin çözeltiden kristaller hâlinde ayrılmasına “kristallenme” denir.
10) (D) Tuzlu su çözeltisinde çözünen tanecik derişimi arttıkça kaynama noktası yükselirken donma noktası alçalır.
11) (Y) Ters osmozda yarı geçirgen zar, su geçişine izin vermez fakat su içinde çözünen maddeye ait iyonların geçişine izin verir.
12) (D) Bir çözeltiye çözücü eklenerek derişim düşürülüyorsa bu olaya “çözeltinin seyreltilmesi” denir.
13) (Y) Katıların sıvılardaki çözünürlüğü hem sıcaklıktan hem de basınçtan etkilenir.
14) (D) Gazların sıvılardaki çözünürlüğü ekzotermiktir.
15) (D) Havayı oluşturan azot ve oksijen gazı molekülleri arasında indüklenmiş dipol-indüklenmiş dipol etkileşimleri vardır.

C. Aşağıda verilen soruları cevaplayınız, sizden istenen çalışmaları yapınız.

1. Soru: 0,4 M 200 mL KNO₃ sulu çözeltisine aynı sıcaklıkta ayrı ayrı uygulanan aşağıdaki işlemler sonrasında, çözeltideki K⁺ ve NO₃⁻ iyon derişimleri kaç mol/L olur?

a) 200 mL saf su ilave ediliyor.

• Başlangıçtaki mol sayısı:
  n = M × V = 0,4 × 0,2 = 0,08 mol
• Yeni hacim:
  Vyeni = 200 mL + 200 mL = 400 mL = 0,4 L
• Yeni derişim:
  M = 0,08 / 0,4 = 0,2 M
  Cevap: 0,2 M

b) 0,02 mol KNO₃ tuzu eklenip tamamen çözülüyor.

• Yeni toplam mol:
  ntoplam = 0,08 + 0,02 = 0,10 mol
• Hacim değişmediği için (0,2 L):
  M = 0,10 / 0,2 = 0,5 M
  Cevap: 0,5 M

2. Soru: Aynı sıcaklıktaki 0,75 M 400 mL CaCl₂ çözeltisi ile x M 200 mL AlCl₃ çözeltisi karıştırılıyor. Son çözeltide Cl⁻ iyonları derişimi 3 M olduğuna göre AlCl₃ çözeltisinin derişimi (x) kaç M’dır?

CaCl₂ çözeltisinden gelen Cl⁻ iyonları:
nCaCl2 = M × V = 0,75 × 0,4 = 0,3 mol CaCl₂
nCl- = 2 × 0,3 = 0,6 mol Cl⁻

AlCl₃ çözeltisinden gelen Cl⁻ iyonları:
nAlCl3 = x × 0,2 = 0,2x mol AlCl₃
nCl- = 3 × (0,2x) = 0,6x mol Cl⁻

Toplam Cl⁻ iyon sayısı:
0,6 + 0,6x

Yeni hacim:
400 + 200 = 600 mL = 0,6 L

Son derişim:
(0,6 + 0,6x) / 0,6 = 3

Denklem çözümü:
0,6 + 0,6x = 1,8
0,6x = 1,2
x = 2 M

Cevap: 2 M

Soru 3: t₁ °C’ta yoğunluğu 1,2 g/mL olan K₂CO₃ çözeltisinin derişimi 3 mol/L’dir. Buna göre çözelti kütlece yüzde kaçlıktır?
(K₂CO₃: 138 g/mol)

Çözüm:

• Molarite formülü: M = n/V
• Mol sayısı: n = 3 mol

Çözeltinin toplam kütlesi:

• 1 L çözelti kütlesi = 1,2 g/mL × 1000 mL = 1200 g

Çözeltideki çözünen madde (K₂CO₃) kütlesi:

• m = n × M = 3 × 138 = 414 g

Kütle yüzdesi:

• % m/m = (414 / 1200) × 100 = % 34,5

Cevap: %34,5

Soru 4: 30 °C’ta buhar basıncı 150 mmHg olan 0,3 mol X sıvısı ile buhar basıncı 400 mmHg olan 0,2 mol Y sıvısının oluşturduğu ideal çözeltinin buhar basıncı kaç mmHg’dır?

Çözüm:

• Toplam mol sayısı: nₜ = 0,3 + 0,2 = 0,5 mol
• X sıvısının mol kesri: χₓ = 0,3 / 0,5 = 0,6
• Y sıvısının mol kesri: χᵧ = 0,2 / 0,5 = 0,4

İdeal çözelti buhar basıncı:

• Pₜ = (χₓ × Pₓ) + (χᵧ × Pᵧ)
• Pₜ = (0,6 × 150) + (0,4 × 400)
• Pₜ = 90 + 160 = 250 mmHg

Cevap: 250 mmHg

Soru 5: 200 g suda 11,7 g NaCl’ün çözünmesiyle oluşan çözelti, 1 atm basınçta kaç °C’ta donmaya başlar?
(NaCl: 58,5 g/mol, su için Kd: 1,86 °C/m)

Çözüm:

Mol sayısı:

• n = 11,7 g / 58,5 g/mol = 0,2 mol

Molalite:

• m = n / kg çözücü
• m = 0,2 / 0,2 = 1 m

Donma noktası düşmesi:

• ΔT = i × Kd × m
• ΔT = 2 × 1,86 × 1 = 3,72 °C

Donma noktası:

• 0 - 3,72 = -3,72 °C

Cevap: -3,72 °C

Soru 6: 0,2 mol KBr; 0,5 mol MgBr₂ ve 0,4 mol NaBr tuzu kullanılarak 2 L’lik sulu çözelti hazırlanıyor. Çözeltideki Br⁻ iyonları derişimi kaç M’dır?

Çözüm:

• KBr → K⁺ + Br⁻ → 0,2 mol Br⁻
• MgBr₂ → Mg²⁺ + 2Br⁻ → 0,5 × 2 = 1 mol Br⁻
• NaBr → Na⁺ + Br⁻ → 0,4 mol Br⁻
• Toplam Br⁻ iyonları: 0,2 + 1 + 0,4 = 1,6 mol
• Molarlık:
  • M = 1,6 mol / 2 L = 0,8 M

Cevap: 0,8 M

Soru 7: 250 g kütlece % 20’lik X tuzu çözeltisinden çökelme olmadan çözeltinin kütlece yüzde kaçı buharlaştırıldığında yeni çözelti kütlece % 25’lik olur?

Çözüm:

Başlangıçtaki çözünen madde miktarı:

• % 20 → 250 g çözeltide X tuzu miktarı = (250 × 20) / 100 = 50 g

Yeni çözeltinin toplam kütlesi:

• % 25’lik çözelti için X tuzu = 50 g
• Toplam kütle = (50 × 100) / 25 = 200 g

Buharlaşan su miktarı:

• 250 - 200 = 50 g

Buharlaşan miktarın başlangıca oranı:

• (50 / 250) × 100 = % 20

Cevap: %20

Soru 8: x mol NaNO₃ katısı 600 g suda çözündüğünde oluşan çözelti 1 atm basınçta -7,44 °C’ta donmaya başlıyor. Buna göre NaNO₃’ın mol sayısı (x) kaçtır?
(Su için donma noktası alçalma sabiti Kd: 1,86 °C/m)

Molalite hesabı:

• m = ΔT / (i × Kd)
• m = 7,44 / (2 × 1,86)
• m = 7,44 / 3,72 = 2 m

Mol sayısı:

• x = m × kg çözücü
• x = 2 × 0,6
• x = 1,2 mol

Cevap: 1,2 mol

Ç. Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyiniz.

Soru 1: Apolar yapılı CO₂ gazının aşağıda formülleri belirtilen maddelerden hangisinde çözünmesi beklenir?

A) CCl₄ B) HF C) C₂H₅OH D) HCl E) HBr

Cevap: A (CCl₄)

Soru 2: Kütlece % 40’lık NaBr çözeltisi ile kütlece % 20’lik NaBr çözeltisi hangi kütle oranında karıştırılırsa son çözelti kütlece % 30’luk olur?

Cevap: E (1/1 oranı)

Soru 3: Derişimi 2,5 ppm olan NaBr sulu çözeltisinin 4 L’sinde kaç mg NaBr çözünmüştür?

A) 2 B) 2,5 C) 10 D) 25 E) 50

Çözüm:

• ppm formülü: mg/L
• Çözeltideki toplam kütle:
  • 2,5 mg/L × 4 L = 10 mg

Cevap: C (10 mg)

Soru 4: Toplam iyon derişimi 0,4 M olan CaSO₄ çözeltisinin derişimi kaç M’dır?

A) 0,15 B) 0,20 C) 0,30 D) 0,40 E) 0,6

Çözüm:

• CaSO₄ ayrışması: CaSO₄ → Ca²⁺ + SO₄²⁻
• İyon başına düşen mol: 0,2 M + 0,2 M = 0,4 M

Cevap: B (0,2 M)

Soru 6: 0,3 M 2 L HNO₃ çözeltisi hazırlamak için yoğunluğu 1,2 g/mL olan kütlece % 63’lük HNO₃ çözeltisinden kaç mL alınmalıdır?
(HNO₃: 63 g/mol)

Çözüm:

HNO₃'nin mol sayısı:

• n = M × V
• n = 0,3 × 2 = 0,6 mol

HNO₃ kütlesi:

• m = n × M
• m = 0,6 × 63 = 37,8 g

% 63’lük çözeltide çözünen madde miktarı:

• mçözelti = (m × 100) / %63
• mçözelti = (37,8 × 100) / 63 = 60 mL

Cevap: A) 50 mL

Soru 7: 48,6 g suda 54 g glikoz (C₆H₁₂O₆) çözünüyor. Oluşan çözeltideki glikozun mol kesri kaçtır?
(H₂O: 18 g/mol, C₆H₁₂O₆: 180 g/mol)

Çözüm:

Mol sayıları:

• Glikoz: n = 54 / 180 = 0,3 mol
• Su: n = 48,6 / 18 = 2,7 mol

Toplam mol sayısı:

• nₜoplam = 0,3 + 2,7 = 3,0 mol

Glikozun mol kesri:

• Xglikoz = 0,3 / 3,0 = 0,1

Cevap: B) 0,10

Soru 8: Aynı ortamda hazırlanan aşağıdaki çözeltilerin kaynamaya başlama sıcaklıkları nasıl sıralanır?

I. 0,3 molal NaCl
II. 0,2 molal MgCl₂
III. 0,4 molal CaCl₂

Çözüm:

İyon sayıları:

• NaCl → Na⁺ + Cl⁻ (i = 2)
• MgCl₂ → Mg²⁺ + 2Cl⁻ (i = 3)
• CaCl₂ → Ca²⁺ + 2Cl⁻ (i = 3)

Kaynama noktası yükselmesi:

• ΔT = i × m × Kb
• I: 0,3 × 2 = 0,6
• II: 0,2 × 3 = 0,6
• III: 0,4 × 3 = 1,2

Sıralama:

• II = III < I

Cevap: A) II = III < I

Soru 9: Suda iyonlarına ayrışarak çözünen XY₃ katısının 42,6 g’ı 400 g suda çözülerek bir çözelti hazırlanıyor. Bu çözeltinin 1 atm basınçta kaynamaya başlama sıcaklığı 101,04 °C olduğuna göre katının mol kütlesi kaç g/moldür?
(Su için kaynama noktası yükselme sabiti Kb: 0,52 °C/m)

Çözüm:

Kaynama noktası yükselmesi:

• ΔT = i × Kb × m
• 1,04 = 4 × 0,52 × m
• m = 0,5 mol/kg

Mol sayısı:

• n = m × kg çözücü
• n = 0,5 × 0,4 = 0,2 mol

Mol kütlesi:

• M = m / n
• M = 42,6 / 0,2 = 213 g/mol

Cevap: C) 213

Soru 10: x M 100 mL Al(NO₃)₃ çözeltisinin normal basınçta donmaya başlama sıcaklığı -a °C’tur.
2 M 200 mL NaCl çözeltisinin aynı basınçta donmaya başlama sıcaklığı -4a °C olduğuna göre Al(NO₃)₃ çözeltisinin derişimi (x) kaç M’dır?

Çözüm:

NaCl için donma noktası düşmesi:

• ΔT = i × Kd × m
• 4a = 2 × 2 × Kd
• 4a = 4Kd

Al(NO₃)₃ için donma noktası düşmesi:

• a = 4 × x × Kd
• a = 4Kd × x
• 4Kd = 4Kd × x
• x = 0,25 M

Cevap: A) 0,25 M

Soru 11: X sıvısının t₁ °C’taki buhar basıncı 32 mmHg, H₂O’nun t₁ °C’taki buhar basıncı 48 mmHg’dır.
t₁ °C’ta kütlece % 10’luk X sıvısı içeren sulu çözeltinin buhar basıncı kaç mmHg’dır?
(X: 30 g/mol, H₂O: 18 g/mol)

Çözüm:

X sıvısının mol kesri:

• 10 g X → 10 g / 30 g/mol = 0,33 mol
• 90 g H₂O → 90 g / 18 g/mol = 5 mol
• Xx = 0,33 / (0,33 + 5) = 0,062

Buhar basıncı:

• Pçözelti = Xh₂o × P°h₂o
• Pçözelti = (1 - 0,062) × 48
• Pçözelti = 0,938 × 48 = 45 mmHg

Cevap: E) 45 mmHg

11. Sınıf Kimya Ders Kitabı Cevapları SDR Dikey Yayınları Sayfa 157

Soru 12: Yarı geçirgen membrandan yapılmış balon içinde 0,4 M derişimli KCl sulu çözeltisi bulunmaktadır. Balon aynı sıcaklıkta aşağıda derişimleri verilen hangi çözeltiye atılırsa içine atıldığı çözeltinin hacmi artar?

A) 1 M B) 0,8 M C) 0,6 M D) 0,4 M E) 0,2 M

Çözüm:

• Osmotik basınç farkı nedeniyle, su her zaman düşük derişimli çözeltiden yüksek derişimli çözeltiye geçer.
• 0,4 M KCl çözeltisinin hacminin artması için, içine konulduğu çözeltinin ondan daha düşük derişimli olması gerekir.
• 0,2 M çözeltisi, 0,4 M çözeltisinden daha düşük derişimli olduğu için su, dış çözeltiden balon içindeki çözeltiye geçer ve hacmi artar.

Cevap: E) 0,2 M

Soru 13: Saf X katısının t₁ °C’teki çözünürlüğü 15 g/100 g sudur. Buna göre t₁ °C’ta aşağıdaki çözeltiler hazırlanıyor:

I. 200 g su, 25 g X
II. 100 g su, 15 g X
III. 300 g su, 48 g X

Bu çözeltilerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Seçenekler:
A) II. çözelti doymuştur.
B) III. çözeltide X’in 3 g’ı çözünmemiştir.
C) Üç çözelti karıştırılırsa doymuş çözelti oluşur.
D) I. çözeltide aynı sıcaklıkta 5 g daha X çözünebilir.
E) I ve III. çözeltiler karıştırıldığında doymamış çözelti elde edilir.

Çözüm:

• II. çözeltideki X miktarı: 100 g su başına 15 g X, yani doymuş.
• I. çözeltideki X miktarı: 200 g su başına 25 g X, yani doymamış (çünkü 200 g su için doygunluk miktarı 30 g olur).
• III. çözeltideki X miktarı: 300 g su başına 48 g X, yani 45 g çözünebilir ve 3 g çözünmeden kalır.

Üç çözelti karıştırıldığında:

• 600 g su içinde toplam 88 g X olur.
• 600 g suyun doygunluk sınırı: 90 g X.
• Yani karışım doymuş olmaz, doymamış olur.
• C seçeneği yanlış.

Cevap: C) Üç çözelti karıştırılırsa doymuş çözelti oluşur.

Soru 14: Aynı ortamda hazırlanan şu çözeltilerin içerdiği NO₃⁻ iyonları derişimi eşittir:

I. Al(NO₃)₃
II. Ca(NO₃)₂
III. NaNO₃

Buna göre, çözeltilerin donma sıcaklıkları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

Seçenekler:
A) III > I > II B) III > II > I C) II > III > I D) I > II > III E) I = II = III

Çözüm: Donma noktası alçalması (ΔT) iyon sayısı ile orantılıdır:

• Al(NO₃)₃ → 4 iyon
• Ca(NO₃)₂ → 3 iyon
• NaNO₃ → 2 iyon

İyon sayısı fazla olan çözelti, en düşük donma noktasına sahip olur.

• Al(NO₃)₃ en düşük, NaNO₃ en yüksek donma noktasına sahiptir.

Cevap: D) I > II > III

Soru 15: 0,4 M NaCl çözeltisinden 200 mL su buharlaştırıldığında çözeltinin derişimi 0,6 M oluyor. Buna göre ilk çözeltinin hacmi kaç mL’dir?

A) 600 B) 450 C) 300 D) 200 E) 100

Çözüm: İlk çözelti hacmine V₁, son çözelti hacmine V₂ diyelim.

Derişim formülü:

• M₁V₁ = M₂V₂
• 0,4 × V₁ = 0,6 × (V₁ - 200)
• 0,4V₁ = 0,6V₁ - 120
• 0,6V₁ - 0,4V₁ = 120
• 0,2V₁ = 120
• V₁ = 600 mL

Cevap: A) 600 mL

Soru 16: Kütlece %28’lik KOH çözeltisinin yoğunluğu 0,6 g/mL’dir. Bu çözeltiden 300 mL alınarak su ile 500 mL’ye seyreltiliyor. Yeni çözeltinin molar derişimi kaç mol/L’dir?
(KOH: 56 g/mol)

A) 0,90 B) 1,10 C) 1,125 D) 1,80 E) 3,60

Çözüm:

Çözeltinin kütlesi: m = V × d = 300 × 0,6 = 180 g

KOH kütlesi: %28 → 180 × 0,28 = 50,4 g

Mol sayısı:

• n = m / M
• 50,4 / 56 = 0,9 mol

Yeni derişim:

• M = n / V
• 0,9 / 0,5 = 1,8 M

Cevap: D) 1,80 M

11. Sınıf Kimya Ders Kitabı Cevapları SDR Dikey Yayınları Sayfa 158

Soru 17: 30 °C’teki suya 50 g X maddesi konulduğunda bu maddenin 20 gramı çözünmeden kalıyor. Buna göre kullanılan su miktarı kaç gramdır?

A) 325 B) 300 C) 250 D) 200 E) 150

Çözüm:

• 30°C'te X’in çözünürlüğü: Grafikten 10 g / 100 g su
• Çözebilen miktar: 50 g X'in yalnızca 30 g'ı çözünmüş.

Su miktarı hesaplama:

• 10 g X → 100 g su
• 30 g X → X g su
• X = 300 g su

Cevap: B) 300

Soru 18: 40 °C’te Y maddesiyle hazırlanan kütlece %20’lik 400 g çözeltiyi doygun hâle getirmek için kaç gram daha Y maddesi çözmek gerekir?

A) 288 B) 114 C) 112 D) 60 E) 20

Çözüm:

Çözeltinin toplam kütlesi: 400 g

%20’lik çözelti içeriği:

• Çözünen Y: 400 × 0.20 = 80 g
• Çözücü su: 400 - 80 = 320 g
• 40°C'te Y çözünürlüğü: Grafikten 60 g / 100 g su

320 g suda çözünebilen Y:

• 100 g suda 60 g çözünüyorsa,
• 320 g suda 192 g çözünebilir.

Eklenmesi gereken Y miktarı:

• 192 g - 80 g = 112 g

Cevap: C) 112

Soru 19: 70 °C’te 400 g su kullanılarak X maddesinin doygun çözeltisi hazırlanıyor. Çözelti 30 °C’ye kadar soğutulursa kaç gram X kristallenir?

A) 10 B) 30 C) 40 D) 60 E) 80

Çözüm:

70°C'te X’in çözünürlüğü: Grafikten 30 g / 100 g su

400 g suda çözünen X:
100 g suda 30 g X → 400 g suda 120 g X

30°C'te X’in çözünürlüğü: 10 g / 100 g su

400 g suda çözünen X:
100 g suda 10 g X → 400 g suda 40 g X

Kristallenme miktarı: 120 g - 40 g = 80 g

Cevap: E) 80

Soru 20: 0 °C’te 300 g su ve yeterince X maddesi kullanılarak hazırlanan doygun çözelti 50 °C’ye kadar ısıtılıyor. Çözeltinin doygun olabilmesi için çözeltiye kaç gram X eklenmelidir?

A) 25 B) 45 C) 60 D) 90 E) 120

Çözüm:

0°C'te X’in çözünürlüğü: Grafikten 5 g / 100 g su

• 300 g suda çözünen X:
  • 100 g suda 5 g X → 300 g suda 15 g X

50°C'te X’in çözünürlüğü: 20 g / 100 g su

• 300 g suda çözünen X: 100 g suda 20 g X → 300 g suda 60 g X

Eklenmesi gereken X miktarı: 60 g - 15 g = 45 g

Cevap: B) 45

Soru 21: 50 °C’te hazırlanan 540 gram doymuş Y çözeltisi 20 °C’ye soğutuluyor. Çökelme olmaması için çözeltiye bu sıcaklıkta en az kaç g su eklenmelidir?

A) 300 B) 450 C) 500 D) 600 E) 800

Çözüm:

50°C'te Y’nin çözünürlüğü: 80 g / 100 g su

Çözeltinin su ve çözünen miktarı:

• %80 Y çözünürlüğü → 100 g su için 80 g Y
• Çözünen Y miktarı: 240 g
• Çözücü su: 300 g

20°C'te Y’nin çözünürlüğü: 30 g / 100 g su

Çözücünün taşıyabileceği maksimum Y:

• 300 g suda 90 g Y çözünür.

Çökelme olmaması için gereken su:

• 240 g Y çözünmesi için gereken su:
  • 100 g su → 30 g Y çözebiliyorsa,
  • X g su → 240 g Y
  • X = 800 g su

Cevap: E) 800

Soru 22: Kimya laboratuvarında çalışan öğrenciler 34 gram NaNO3 tuzu ve yeterince su kullanarak aşağıdaki çözeltileri hazırlıyor.

1. Çözelti = 0,1 M 200 mL NaNO3 çözeltisi
2. Çözelti = Toplam 0,4 mol iyon içeren 300 mL NaNO3 çözeltisi

Öğrenciler kalan NaNO3 tuzunu kullanarak 500 mL’lik balon jojede son bir çözelti daha hazırlayacaklar. Bu son çözeltinin derişimi kaç mol/L olur?
(NaNO3 = 85 g/mol)

A) 0,036 B) 0,09 C) 0,18 D) 0,36 E) 0,44

Çözüm:

Kalan NaNO3 miktarı hesaplama:

Toplam kullanılan NaNO3 = 34 g

1. çözelti için gerekli NaNO3:

• M = n / V formülüyle,
• 0,1 M × 0,2 L = 0,02 mol NaNO3
• 0,02 mol × 85 g/mol = 1,7 g NaNO3

2. çözelti için gerekli NaNO3:

• 0,4 mol iyon içermeli → 1 mol NaNO3 → 2 mol iyon verir.
• 0,4 / 2 = 0,2 mol NaNO3
• 0,2 mol × 85 g/mol = 17 g NaNO3
• Kalan NaNO3: 34 - (1,7 + 17) = 15,3 g

Son çözeltinin molaritesi:

• 15,3 g NaNO3 → 15,3 / 85 = 0,18 mol
• M = n / V = 0,18 mol / 0,5 L = 0,36 M

Cevap: D) 0,36

Soru 23: Şekil 1’deki x M 300 mL KCI çözeltisi, aynı sıcaklıkta Şekil 2’deki 0,2 M CaCl2 çözeltisi üzerine dökülerek karıştırılıyor.

Bu uygulama sırasında Şekil 2’deki çözeltinin içerdiği Cl- ve Ca2+ iyonlarının derişimlerinin zamanla değişimini gösteren grafikler aşağıda verilmiştir.

Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Seçenekler:
A) Şekil 1’deki çözeltinin başlangıç derişimi x = 0,4 M’dır.
B) Başlangıçta Şekil 2’deki çözeltinin hacmi V = 200 mL’dir.
C) Şekil 2’deki çözeltide çözünen CaCl2 tuzu 0,04 moldür.
D) Karışım çözeltide K+ iyonu derişimi 0,12 mol/L’dir.
E) Şekil 2’deki çözeltinin başlangıçtaki elektrik iletkenliği, karışım çözeltininkinden fazladır.

Çözüm:

Şekil 1’deki çözeltinin başlangıç derişimi (x):

• Grafik Cl- iyonu başlangıç derişimini 0,4 M olarak gösteriyor.
• KCl → K+ + Cl- olduğu için başlangıçtaki KCl derişimi de 0,4 M olmalı.
• Yanlış ifade A’dır.

Şekil 2’deki çözeltinin hacmi ve iyon derişimleri:

• Şekil 2’de 0,2 M CaCl2 var ve hacmi 200 mL olarak belirtilmiş.
• CaCl2 çözeltisindeki çözünen CaCl2 miktarı:
  • M = n / V
  • 0,2 M × 0,2 L = 0,04 mol CaCl2
• Bu bilgi doğru olduğundan C ifadesi doğrudur.

Karışım çözeltide K+ iyonu derişimi:

• K+ iyonu başlangıçta 0,4 M’dir.
• Çözeltide hacim artınca seyrelecektir, grafik 0,12 M olarak gösteriyor.
• Bu bilgi doğrudur, D ifadesi doğrudur.

Elektrik iletkenliği karşılaştırması:

• Başlangıçta CaCl2 iyonları çözeltide fazla olduğundan elektrik iletkenliği yüksektir.
• Karışım sonrasında iyon derişimleri düştüğü için iletkenlik azalmıştır.
• Bu ifade doğru olduğundan E doğrudur.

Yanlış olan seçenek: A) Şekil 1’deki çözeltinin başlangıç derişimi x = 0,4 M’dir.

Cevap: A

Soru 24: Şekildeki kütlece %20’lik 300 gram KNO3 sulu çözeltisine x gram su, y gram KNO3 tuzu eklenerek yeni bir çözelti elde ediliyor.
Oluşan yeni çözelti dibinde katı içermediğine göre eklenen X ve Y miktarlarına bağlı olarak yapılan değerlendirmelerden hangisi ya da hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

Çözüm:

I. Değerlendirme:

• 80 g su ve 20 g KNO3 eklenirse toplam kütle 300 + 80 + 20 = 400 g olur.
• Kütlece % derişim: (KNO3 kütlesi / toplam kütle) × 100
• (80 / 400) × 100 = %20
• Bu doğru. ✅

II. Değerlendirme:

• 30 g su ve 10 g KNO3 eklenirse toplam kütle 300 + 30 + 10 = 340 g olur.
• Yeni kütlece % derişim: (70 / 340) × 100 ≈ %25
• Bu doğru. ✅

III. Değerlendirme:

• 10 g su ve 10 g KNO3 eklenirse çözelti daha yoğun hale gelir.
• Kütle artarken çözücü çok az eklenmiş olduğu için yoğunluk artar.
• Bu da doğru. ✅

Cevap: E) I, II ve III

Soru 25: Yandaki kaplarda 1 atm basınçta oda sıcaklığında bulunan saf su örneklerine sıcaklık değiştirilmeden aşağıdaki işlemler uygulanıyor.

• A kabına 0,6 mol X maddesi eklenerek kaynama sıcaklığı 101,04°C olarak ölçülüyor.
• B kabına 0,2 mol Y maddesi eklenerek kaynama sıcaklığı 102,08°C olarak ölçülüyor.

Buna göre X ve Y maddeleri aşağıdakilerden hangisinde verilen maddeler olabilir?

A) NaCl - C6H12O6
B) NaNO3 - AlCl3
C) CaCl2 - C6H12O6
D) C6H12O6 - NaCl
E) NaCl - KNO3

Çözüm:

Kaynama noktası yükselme (ΔTb) formülü:

ΔTb=Kb⋅m\Delta T_b = K_b \cdot mΔTb​=Kb​⋅m

Su için kaynama noktası artış sabiti: Kb = 0,52°C/m

A kabı: 101,04°C

• 0,6 mol X eklenmiş
• ΔTb = 101,04 - 100 = 1,04°C
• Molalite = 1,04 / 0,52 = 2 m
• 2 molal çözelti oluşturan X = iyonlaşmayan bir madde (örneğin NaNO3)

B kabı: 102,08°C

• 0,2 mol Y eklenmiş
• ΔTb = 102,08 - 100 = 2,08°C
• Molalite = 2,08 / 0,52 = 4 m
• 0,2 mol → 4 molal oluyorsa Y iyonlarına ayrılan bir bileşik olmalıdır (örneğin AlCl3, 3 iyonlu bir bileşiktir).

Cevap: B) NaNO3 - AlCl3

Soru 26: Yandaki grafikte X, Y ve Z sulu çözeltilerinin derişimlerine bağlı olarak değişen donmaya başlama sıcaklıkları verilmiştir.

Çözeltiler 1 atm dış basınçta hazırlandığına ve Z çözeltisi KNO3 tuzuyla hazırlandığına göre, X ve Y çözeltileri aşağıdakilerden hangisindeki maddelerle hazırlanmış olabilir?

A) C6H12O6 - Ca(NO3)2
B) NaCl - CaCl2
C) AlCl3 - C6H12O6
D) C6H12O6 - NaNO3
E) MgBr2 - C6H12O6

Çözüm:

Grafikte X, Y, Z’nin donma sıcaklıklarına etkisi farklıdır:

• Z en düşük donma sıcaklığına sahip: KNO3 gibi iyonlaşan bir maddeyle hazırlanmalı.
• Y ondan biraz daha yüksek: Yani iyonlaşan fakat Z kadar etkili olmayan bir tuz olabilir.
• X en yüksek sıcaklıkta donuyor: Şeker gibi iyonlaşmayan bir madde olabilir.

• KNO3 → Z maddesi olarak verilmiş.

• X maddesi → C6H12O6 olabilir (iyonlaşmaz, donma noktası az düşer).

• Y maddesi → MgBr2 gibi bir iyonik bileşik olabilir (çünkü iyonlaşma etkisi güçlüdür).

Cevap: E) MgBr2 - C6H12O6