Sayfa 216 Düşünelim - Söyleyelim Cevapları
Soru: XIX. yüzyılda Osmanlı padişahına ekonomi alanında danışmanlık yapan biri olsaydınız ona ne gibi tavsiyelerde bulunurdunuz? Neden?
Cevap: XIX. yüzyılda Osmanlı padişahına ekonomi alanında danışmanlık yapıyor olsaydım, dış borçlanma yerine yerli üretimi ve sanayileşmeyi teşvik etmesini tavsiye ederdim. Kapitülasyonların kaldırılması, tarımsal ve sanayi üretiminin artırılması, yerli sanayinin korunması için gümrük vergilerinin düzenlenmesi gibi önlemler alınarak ekonomik bağımsızlık sağlanabilirdi. Ayrıca, savurgan devlet harcamalarının azaltılması ve bütçenin dengelemesi gerektiğini vurgulardım. Dış borçlara bağımlılık arttıkça Osmanlı ekonomisi Avrupa devletlerinin kontrolüne girmiş ve bağımsız karar alma yetisi azalmıştır.
Soru: Osmanlı parasının İngiliz sterlini karşısında değer kaybetmesi sosyal ve ekonomik hayatta hangi sonuçları ortaya çıkarmış olabilir?
Cevap: Osmanlı parasının İngiliz sterlini karşısında değer kaybetmesi, ithal malların pahalanmasına ve yerli üretimin rekabet gücünü kaybetmesine neden olmuştur. Bunun sonucunda, enflasyon artmış, halkın alım gücü azalmış, ticaret dengesi bozulmuş ve devletin gelirleri yetersiz hale gelmiştir. Ayrıca, borçlanma arttıkça Osmanlı Devleti Avrupa devletlerine ekonomik olarak bağımlı hale gelmiş ve siyasi bağımsızlığı da tehlikeye girmiştir.
Soru: Tablodaki verilerden hareketle Osmanlı Devleti’nin ekonomik durumu ile ilgili olarak hangi çıkarımlarda bulunabilirsiniz?
Cevap: Tablodaki veriler, Osmanlı Devleti’nin dış borçlarının büyük bir kısmının eski borç ödemelerine gittiğini göstermektedir. Borçların %68,8’i eski borçların faiz ve anapara ödemelerine ayrılmış, yatırım ve sanayileşme için ayrılan pay ise oldukça düşük kalmıştır. Bu durum, Osmanlı Devleti’nin borç batağına sürüklendiğini ve ekonomik bağımsızlığını kaybettiğini göstermektedir. Ayrıca, askeri ve bütçe açıklarını kapatmak için sürekli yeni borç alınması, devletin ekonomik kriz içinde olduğunu ve sürdürülebilir bir büyüme stratejisine sahip olmadığını göstermektedir.
Sayfa 217 Cevabı
Soru: Moratoryum ilanının Osmanlı Devleti’nin alacaklı devletlerle ilişkilerine etkileri neler olabilir?
Cevap: Moratoryum ilanı, Osmanlı Devleti’nin borçlarını ödeyemeyecek duruma geldiğini resmen kabul etmesi anlamına gelir. Bu durum, alacaklı devletlerin Osmanlı üzerindeki ekonomik ve siyasi baskısını artırmasına neden olmuştur. Osmanlı'nın dış borçlarını tahsil etmek isteyen alacaklı devletler, Düyun-u Umumiye İdaresi’ni kurarak Osmanlı’nın gelir kaynaklarına doğrudan el koymuşlardır. Bu süreç, Osmanlı Devleti’nin ekonomik bağımsızlığını tamamen kaybetmesine ve batılı devletlerin Osmanlı iç işlerine daha fazla müdahale etmesine yol açmıştır.
Sayfa 219 Cevabı
Soru: Atatürk’ün yukarıdaki sözlerinden hareketle Cumhuriyet Dönemi’nde millî ekonomiyi gerçekleştirme adına neler yapılmış olabileceğiyle ilgili ne gibi çıkarımlarda bulunabilirsiniz?
Cevap: Atatürk’ün sözlerinden hareketle, Cumhuriyet Dönemi’nde millî ekonomiyi güçlendirmek için birçok adım atıldığı çıkarılabilir. Sanayileşmeyi teşvik etmek amacıyla devlet eliyle fabrikalar kurulmuş, yerli üretim desteklenmiş ve ekonomik bağımsızlık sağlanmaya çalışılmıştır. Kapitülasyonların kaldırılması, tarım ve sanayi sektörüne yönelik reformlar yapılması, köylüye destek verilmesi ve uluslararası ekonomik bağımlılığın azaltılması gibi adımlar atılmıştır. Ayrıca, 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı’nın etkilerini en aza indirmek için devletçilik politikası benimsenmiş ve devletin ekonomiye yön vermesi sağlanmıştır.
Sayfa 221 Cevabı
Soru: Millî iktisat yolunda atılan adımlar ne gibi sonuçlara yol açmış olabilir?
Cevap: Millî iktisat yolunda atılan adımlar, Türkiye’nin ekonomik bağımsızlığını kazanmasına ve kendi kaynaklarını en verimli şekilde kullanmasına olanak sağlamıştır. Sanayi tesisleri kurulmuş, tarımda modernleşme sağlanmış ve yerli üretime öncelik verilmiştir. Bu sayede istihdam artmış, ekonomik büyüme hızlanmış ve dışa bağımlılık azalmıştır. Ayrıca, millî bankaların kurulması ve yerli sermayenin desteklenmesi, uzun vadede Türkiye'nin ekonomik kalkınmasına katkıda bulunmuştur. Devletçilik politikasıyla temel sektörlerde devlet yatırımları yapılmış ve ekonomik planlama anlayışı geliştirilmiştir.