2. Ünitemizi Değerlendirelim
A. Aşağıdaki açık uçlu soruları cevaplayınız.
1. Türklerin Müslüman Olma Süreçlerini Açıklayınız.
Türklerin Müslüman olma süreci, Talas Savaşı (751) ile başlamıştır. Çinlilere karşı Araplarla birlikte hareket eden Türkler, İslamiyet’e yakınlık duymuşlardır. Daha sonra Karahanlılar, İslamiyet’i kabul eden ilk Türk devleti olmuş ve bu dinin diğer Türk boyları arasında yayılmasını sağlamıştır. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde İslamiyet, Türklerin kültürel ve siyasi kimliğinin bir parçası haline gelmiştir.
2. İslamiyet’in Yayılmasında Ahilik Teşkilatının Rolünü Açıklayınız.
Ahilik teşkilatı, ticaret ve zanaat ahlakını İslam’ın değerleriyle birleştirerek Anadolu’da İslamiyet’in yayılmasında etkili olmuştur. Ahi Evran tarafından kurulan bu teşkilat, kardeşlik, dayanışma ve dürüstlük ilkelerini benimseyerek Müslüman olmayan toplulukları İslam’a davet etmiş ve Türk-İslam medeniyetinin temellerini güçlendirmiştir.
3. İslamiyet, Türkler Arasında Hangi Yollarla Yayılmıştır?
- Ticaret: Müslüman tüccarlarla yapılan ticari ilişkiler İslamiyet’in yayılmasını sağlamıştır.
- Savaşlar: Talas Savaşı gibi olaylar Türklerin İslamiyet’i tanımasını kolaylaştırmıştır.
- Tasavvuf: Hoca Ahmet Yesevi ve Yunus Emre gibi mutasavvıflar, İslam’ın hoşgörü ve ahlak öğretilerini yaymıştır.
- Devletler: Karahanlılar ve Selçuklular gibi devletlerin İslamiyet’i benimsemesi diğer Türk topluluklarını etkilemiştir.
4. Milletimizin İslam Anlayışının Oluşmasında Etkili Olan Şahsiyetler Kimlerdir?
- Hoca Ahmet Yesevi: Türk tasavvufunun öncüsü ve Yesevilik anlayışının kurucusudur.
- Mevlana Celaleddin Rumi: Sevgi ve hoşgörüyü temel alan İslam anlayışını yaymıştır.
- Hacı Bektaş-ı Veli: Bektaşilik yoluyla İslam’ı Anadolu’da kökleştirmiştir.
- Yunus Emre: Türkçe şiirleriyle İslam’ın ahlaki ve manevi boyutunu halka ulaştırmıştır.
5. Dinî Anlayış ve Kültürümüzün Oluşmasında Yunus Emre’nin Etkisi Hakkında Kısaca Bilgi Veriniz.
Yunus Emre, tasavvuf şiirleriyle insan sevgisini ve hoşgörüyü İslam anlayışıyla birleştirerek halkın dini daha kolay anlamasına katkıda bulunmuştur. Onun sade ve samimi dili, İslamiyet’in ahlaki değerlerinin halk arasında yayılmasını sağlamış ve Türk kültürünün manevi boyutunu derinleştirmiştir.
B. Aşağıda verilen bilgilerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına ise “Y” yazınız.
1. (Y) Türkler arasında İslamiyet’i devlet dini olarak kabul eden ilk devlet Selçuklulardır.
2. (D) Türklerin İslamiyet’i tanıması, Müslüman ordularıyla beraber yapılan savaşlar, Müslümanlarla olan ticaret ve erenlerin faaliyetleri sonucunda gerçekleşmiştir.
3. (D) İmam Maturidi’nin Kitâbu’t-Tevhid adlı eseri vardır.
4. (Y) Ebu Hanîfe Selçuklular Dönemi’nde yaşamıştır.
5. (D) Sarı Saltuk, Anadolu’dan Balkanlara kadar uzanan fetihler sırasında başarıları görülen ve çeşitli rivayetlere konu olmuş bir Türk kahramanıdır.
C. Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları uygun olan kelimelerle doldurunuz.
Fıkhul-Ekber er-Risâle Cafer es-Sadık Abbasiler Talaş Dandanakan
1. Türklerin Araplarla iyi ilişkiler kurmaya başlaması ve İslam dinine geçişlerinin hızlanması Abbasiler zamanında olmuştur.
2. Türkler Talas Savaşı’ndan sonra İslamiyet’i kabul etmeye başlamışlardır.
3. 702-765 yılları arasında Medine’de yaşayan Cafer es-Sadık İmamiye’nin altıncı, İsmailiyye’nin beşinci imamıdır.
4. Ebu Hanîfe’nin hem akaid hem fıkıh alanıyla ilgili ve öğrencileri tarafından yazılmış Fıkhul-Ekber adında eseri vardır.
5. Er-Risâle Şafii’nin eseridir.( Emeviler ) Maturidi
Ç. Aşağıdaki soruların doğru cevabını işaretleyiniz.
1. Yunus Emre’yie ilgili olarak,
I. İslam dininin Anadolu’da yayılmasında etkili olmuştur.
II. Yazdığı şiirleri Divan adlı eserde toplanmıştır.
III. Ahilik teşkilatının kurucusu olarak kabul edilir.
bilgilerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
Cevap: D
2. (I) Ebu Hanîfe Irak’ta doğmuş, burada İslam inancına ters düşen fırka ve mezheplere karşı İslam’ı müdafaa etmiştir. (II) Ebu Hanîfe küçük yaşlardan itibaren eğitim öğretim hayatına başlamış, Kur’an-ı Kerim’i ezberlemiş; akaid, hadis ve fıkıh öğrenmiş ve fıkıh alanında uzmanlaşmıştır. (III) Kendisi de öğrenciler yetiştiren Ebu Hanîfe’nin derslerinde ortaya bir fıkıh meselesi atılır, isteyen bu meseleyle ilgili görüşünü bildirir, en sonunda da Ebu Hanîfe görüşünü söyleyerek mesele sonuca bağlanırdı. (IV) Ebu Hanîfe fıkhi bir meseleye çözüm bulurken Kur’an-ı Kerim’e, Hz. Peygamberin (s.a.v.) ve sahabilerin sözüne bakmış, icmayı da delil olarak kabul etmiştir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde Ebu Hanîfe’nin ilmî çalışmalarında kullandığı yöntemden bahsedilmektedir?
A) Yalnız III B) Yalnız IV C) I ve II D) III ve IV E) II, III ve IV
Cevap: D
3. 1207 yılında Belh şehrinde doğmuştur. 1273’te Konya’da vefat etmiştir. Büyük bir ilim ve din bilgini olmuş, vaazlarını verdiği medrese kendisini dinlemeye gelenlerle dolup taşmıştır. Onun hayatında Şems-i Tebrizi önemli bir yere sahiptir. Öleceği günü kavuşma vakti olarak tanımlaması sebebiyle ölüm gününe “şebiarus” (düğün gecesi) denmiş ve ölüm yıl dönümleri bu adla anılagelmiştir. İslam düşüncesinin Anadolu’da yayılmasında etkili olan bu şahsiyet aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hacı Bayrâm-ı Velî
B) Hacı Bektâş-ı Velî
C) Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî
D) Yunus Emre E) Ahi Evran
Cevap: C
4. Ahmet Yesevi hakkında aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Kazakistan’da doğmuş ve orada vefat etmiştir.
B) Kelam ilminin önemli temsilcilerinden biridir.
C) En önemli eseri Divan-ı Hikmet’tir.
D) Orta Asya Türkleri arasında İslamiyet’i yaymıştır.
E) Yesevilik tarikatının kurucusudur.
Cevap: B
5. İslamiyet’in Türkler arasında yayılmasında etkili olan yapılardır. İslam’ın fütuhat devrinde sınır boylarıyla kara ve denizlerin stratejik bölgelerinde bulunan ve içinde gönüllü mücahitleri barındıran yerlerdir. Bu parçada hakkında bilgi verilen kavram aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ahilik B) Dergâh C) Fütüvvet D) Ribat E) Tekke
Cevap: D