6. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları
A. Aşağıdaki cümlelerin başındaki kutucukların içine doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
1- (D) Deneme yazarı denemelerinde kendi kendisiyle konuşuyormuş ya da karşısında biri varmış da onunla dertleşiyormuş gibi bir tutum takınır.
2- (D) Denemelerin kesin bir planı yoktur; bir düşüncenin çağrıştırdığı başka düşüncelere geçiş yapılabilir.
3- (Y) Deneme türünün Batı edebiyatındaki en önemli temsilcisi Bacon’dır (Beykın).
4- (D) Türk edebiyatında deneme türünün önemli temsilcilerinden biri Nurullah Ataç’tır.
5- (D) Deneme, görüş ve düşüncelerin delil ve ispata dayandırılmadan anlatıldığı edebî türdür.
6- (D) Montaigne, yazdığı denemelerle Avrupa’da serbest düşüncenin gelişmesine büyük katkıda bulunmuştur.
7- (D) Deneme türünün edebiyatımızdaki ilk örnekleri Tanzimat Dönemi’nde görülür.
8- (Y) “Ben gazetedeki köşemde roman eleştirileri yapmam..." diyen bir sanatçının deneme türünde yazılar yazdığı söylenebilir.
9- (Y) Deneme türünün olgun örnekleri Servetifünun Dönemi’nde verilmeye başlanmıştır.
10- (D) Hayvan türlerinden birinin adıyla kurulan birleşik kelimeler (ton balığı, arı kuşu, uğur böceği…) ayrı yazılır.
B. Aşağıdaki boşlukları uygun ifadelerle doldurunuz.
1- Montaigne, Bacon, Nurullah Ataç, Sabahattin Eyuboğlu, Cemil Meriç deneme türünde eser vermişlerdir.
2- Denemenin konu alanı sınırsızdır, insanı ilgilendiren her şey denemenin de konu alanına girer.
3- Deneme, ele aldığı, işlediği konuyla ilgili kimi gerçekleri eğlendirici, etkileyici, hoşça vakit geçirtici bir biçimde anlatabilir.
4- Her türlü kesinleme, denemenin doğasına aykırıdır. Deneme inandırıcıdır ama bu inandırıcılık kanıtlardan, belgelerden, söylenen gerçeklerden değil denemenin anlatımındaki içtenlikten gelir.
5- Deneme yazarlığı geniş kültür birikimi gerektirir.
6- Deneme Türk edebiyatına kalem tecrübesi adıyla girmiştir.
7- Denemeci söyleyeceklerini açık, anlaşılır biçimde yansıtır. Bunu yaparken de bilgiç tavırlardan özellikle kaçınır.
8- Deneme, iddia ve ispattan sıyrılmış en özgür yazı türüdür.
9- Denemelerde çoğunluğun benimsediği genel ve basmakalıp düşüncelere farklı açılardan yaklaşılır.
10- Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna iki nokta konur.
C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız:
1. Soru: Bu parçada deneme türünün hangi özellikleri görülmektedir?
Cevap: E) I, II ve III
(Gerekçe: Parça doğal, içten bir üslupla yazılmış, öznel bakış açısı içeriyor ve dili oldukça açık ve anlaşılır.)
2. Soru: Bu parçanın ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir?
Cevap: A) Sevgi, insanın yaşamını anlamlandıran yüce bir duygudur.
3. Soru: Bu parçada kullanılan anlatım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
Cevap: E) Tartışma
(Gerekçe: Yazar, sevginin önemini savunurken karşı görüşleri çürütme amacı gütmektedir.)
4. Soru: Bu parçada yazarın yazma amaçları arasında aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
Cevap: E) Kelimelere farklı anlamlar yükleyerek dili zenginleştirmek
(Bu amaç parçada yer almamaktadır.)
5. Soru: Bu parçada kullanılan anlatım yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?
Cevap: A) Açıklama
(Gerekçe: Cemil Meriç düşüncelerini açıklayıcı bir tarzda dile getirmiştir.)
6, 7 ve 8. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız:
6. Soru: Bu parçaya göre, aşağıdakilerden hangisi yeni Türk şiirinin özelliklerinden biri olmamalıdır?
Cevap: D) Halk şiirinin nazım tür ve biçimlerini kullanma
7. Soru: Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi Âşık Veysel’den alınacak derslerden biri değildir?
Cevap: D) İnsanlıkla şairliği ayrı ayrı değerlendirebilmek
8. Soru: Bir denemeden alınan bu parçada denemenin aşağıda verilen özelliklerinden hangisi yoktur?
Cevap: B) Yazarın kendi iç beniyle söyleşmesi
9. soruyu aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız:
9. Soru: Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
Cevap: D) Açıklayıcı anlatım biçimi kullanılmıştır
(Gerekçe: Parçada açıklamadan çok, duygu yoğunluğu ve içsel anlatım hâkimdir.)
10, 11 ve 12. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız:
10. Soru: Bu parçada asıl ifade edilmek istenen aşağıdakilerden hangisidir?
Cevap: C) Sanatsal zevkin oluşması belirli bir süreçte gerçekleşir.
(Gerekçe: Parçada sanat duygusunun oyunla başladığı, zamanla derinleşerek sanata dönüştüğü vurgulanmaktadır.)
11. Soru: Bu parçanın sonuna anlam akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
Cevap: A) Ama bu içe dolan o sıcak duygunun çocukta bulunmadığı değil, sadece erişkinlikteki yoğunluğu daha bulamadığını gösterir.
(Gerekçe: Parçanın genelinde çocuklardaki sanat ve estetik duygusunun doğal olduğu, ancak gelişim için zamana ihtiyaç duyduğu anlatılmıştır.)
12. Soru: Bu parçada kullanılan anlatım biçimi ve düşünceyi geliştirme yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?
Cevap: E) Açıklama-alıntılama
(Gerekçe: Yazar sanat anlayışını açıklarken Oscar Wilde’dan yaptığı alıntı ile düşüncesini pekiştirmiştir.)