Kül Tigin Güney Yüzü
Sayfa 264 Hazırlık Soruları Cevapları
1) Bir söylevden alınan bu metinden yararlanarak dilin millet için önemini belirleyiniz.
Cevap: Dil, bir milletin kimliğini, geçmişini ve kültürel birikimini koruyan en önemli unsurdur. Bu metinde de belirtildiği gibi, Türk milleti diline olan bağlılığı sayesinde tarih boyunca farklı kültürlere karşı kendi varlığını koruyabilmiş ve başka milletleri de etkileyebilmiştir. Dil, aynı zamanda millî hafızayı geleceğe taşıyan temel bir araçtır.
2) “Söz uçar yazı kalır.” sözünün kanıtı sayılabilecek Orhon Abideleri’nin dilimiz ve tarihimiz açısından önemini sınıfınızda tartışınız.
Cevap: Orhon Abideleri, Türk tarihinin ilk yazılı belgeleridir. Bu yazıtlar sayesinde Göktürklerin siyasi yapısı, toplum düzeni, liderleri ve yaşam tarzı hakkında bilgi sahibi olabiliyoruz. Taşa kazınmış olmaları, “söz uçar yazı kalır” sözünü doğrular niteliktedir. Bu belgeler, yazının kalıcılığını ve dilin geçmişten geleceğe taşınmasındaki rolünü açıkça ortaya koymaktadır.
3) “www.eba.gov.tr” adresinden Köktürk Yazıtları’yla ilgili videolar dinleyiniz.
Cevap: Öğrenciler “eba.gov.tr” adresinden Köktürk Yazıtları ile ilgili videolar izleyerek bu yazıtların tarihi, edebi ve dilsel değerleri hakkında daha ayrıntılı bilgi edinebilirler. Videolar, yazıtların çözümlemeleri ve yorumlarıyla birlikte sunulmaktadır.
Sayfa 266 Metni Anlama ve Çözümleme Cevapları
1a) “Kül Tigin Güney Yüzü” adlı metnin konusu, amacı ve hedef kitlesi arasında ilişki kurarak metnin yazılış amacını açıklayınız.
Cevap:
Metnin konusu, Göktürk Devleti’nin kuruluşu, mücadeleleri ve halkın durumudur. Amacı ise Türk milletine geçmişte yapılan hataları hatırlatıp gelecekte birlik ve beraberlik içinde hareket etmeleri gerektiğini öğütlemektir. Hedef kitlesi Göktürk halkıdır. Bilge Kağan, halkına açık ve etkili bir şekilde seslenerek onları bilinçlendirmek istemektedir.
1b) Metnin konusunu, amacını ve hedef kitlesini değerlendiriniz.
Cevap: Metnin konusu Türk milletinin geçmişi ve devletin nasıl kurulduğudur. Amacı, halkı uyarmak, bilinçlendirmek ve onlara öğüt vermektir. Hedef kitlesi ise halktır. Bilge Kağan, halkına yön verici ve ders çıkarıcı bir hitapla seslenmektedir.
2) “Kül Tigin Güney Yüzü” adlı metinde görülen fikrî, felsefi veya siyasi akım, gelenek veya anlayışların yansımalarını değerlendiriniz.
Cevap: Metinde milliyetçilik, kahramanlık, halk-devlet bütünlüğü, töreye bağlılık ve yönetici-halk ilişkisi gibi siyasi ve felsefi görüşler yansımaktadır. Liderin halkı için çalışması gerektiği, devletin halkın refahını gözetmesi gerektiği fikri işlenmiştir.
3) Söylev türünün ortaya çıkmasında sözlü ve yazılı kültürün toplumsal değişim ve etkileşimlerin etkisini değerlendiriniz.
Cevap: Söylev türü, sözlü kültürden yazılı kültüre geçişin bir ürünüdür. Toplumun değişimi, devletleşme süreci ve ortak bir bilinç oluşturma ihtiyacı, söylev türünün gelişmesini sağlamıştır. Yazıya geçirilmesi ise bu söylevlerin kalıcı olmasını ve geniş kitlelere ulaşmasını sağlamıştır.
4) “Kül Tigin Güney Yüzü” adlı metinde kullanılan anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yolları ile bunların metindeki işlevlerini belirleyiniz.
Cevap: Anlatım biçimi olarak açıklama ve öyküleme kullanılmıştır. Düşünceyi geliştirme yolları arasında karşılaştırma, örnekleme, geriye dönüş ve benzetme yer almaktadır. Bu yollar, anlatılmak istenen fikirlerin daha etkili ve anlaşılır olmasını sağlamaktadır.
5) Okuduğunuz metni, Türkçenin VIII. yüzyıldaki dil ve anlatım özellikleri açısından değerlendiriniz.
Cevap: Metin, VIII. yüzyılda Türkçenin ne kadar gelişmiş, etkileyici ve yalın bir dil olduğunu göstermektedir. Anlam bakımından açık ve etkili, anlatım olarak ise mecazlarla zenginleştirilmiş bir yapıdadır. Bu da Türkçenin o dönemlerde devlet dili olarak ne kadar güçlü kullanıldığını ortaya koymaktadır.
6) İncelediğiniz metinde “tatlı” kelimesi duygu aktarımı yapılarak mecaz anlamda kullanılmıştır. Türkçenin VIII. yüzyılda edebî bir dil oluşunu değerlendiriniz.
Cevap: "Tatlı" kelimesi sadece lezzet değil, Çinlilerin halkı kandırmak için kullandığı yumuşak, hoş ve zararsız görünen ama tehlikeli bir yaklaşımı anlatmak için mecaz anlamda kullanılmıştır. Bu da VIII. yüzyıldaki Türkçenin zengin ve edebî bir anlatım gücüne sahip olduğunu gösterir.
7) Bilge Kağan’ın söylevi, konusu yönünden hangi tür söylev olarak değerlendirilebilir? Açıklayınız.
Cevap: Bilge Kağan’ın söylevi, siyasi söylev türüne girer. Çünkü halkını bir arada tutmak, devletin geleceğini güvence altına almak ve birlik mesajı vermek amacı taşımaktadır.
8a) O yere doğru gidersen, (ey) Türk halkı, öleceksin!... Bu parçada görülen bu anlatım tutumunu söylev türünün özellikleri açısından değerlendiriniz.
Cevap: Bu anlatım doğrudan, açık ve uyarıcıdır. Bilge Kağan, halkına seslenerek onları ikna etmeye çalışmaktadır. Bu da söylev türünün etkileme, yönlendirme, öğüt verme ve uyarma gibi temel özelliklerini yansıtır.
8b) Bu parçada görüldüğü gibi Bilge Kağan’ın deneyimlerinin sonucu olan bu uyarıların tarihimiz ve kültürümüz açısından önemini belirleyiniz.
Cevap: Bilge Kağan’ın uyarıları, Türk milletinin bağımsızlık anlayışını, tarih bilincini ve geçmişten ders alma kültürünü yansıtır. Bu yönüyle hem tarihi olayların ışığında halkı uyarmakta hem de millî hafızayı canlı tutmaktadır.
9a) “Kül Tigin Güney Yüzü” adlı metindeki millî, manevî, evrensel değerler ile sosyal, siyasi, tarihî ve mitolojik ögeleri belirleyiniz.
- Millî: Vatan sevgisi, Türk milletinin bağımsızlık ruhu
- Manevî: Liderin halka karşı sorumluluğu, adalet duygusu
- Evrensel: Halk refahı, barış, adil yönetim
- Sosyal: Toplumun fakirliğini ortadan kaldırma çabası
- Siyasi: Devlet düzeni, töre, hakanlık sistemi
- Tarihî: Göktürklerin Çin’le ilişkileri ve mücadeleleri
- Mitolojik: Tanrı’nın hakanlık görevini vermesi inancı
9b) Metnin yazıldığı dönemin gerçekliğini yansıtan unsurları ve metnin, dönemin gerçekliğini ne şekilde dile getirdiğini değerlendiriniz.
Cevap: Metin, Göktürklerin sosyal yapısını, siyasi ilişkilerini ve ekonomik zorluklarını yansıtır. Çin’in etkisine karşı verilen mücadele, halkın zor koşulları, ordunun seferleri gibi unsurlar dönemin tarihsel gerçeklerini doğrudan aktarmaktadır.
9c) Metinden yola çıkarak Bilge Kağan’ın adil, vatansever, sorumluluk sahibi, dürüst ve vefalı bir hakan olduğunu söyleyebilir miyiz? Metinden örnek cümlelerle soruyu cevaplayınız.
Cevap: Evet, söyleyebiliriz.
- “Fakir halkı zengin yaptım, az halkı çok yaptım.” → Adil ve vatansever
- “Tanrı lütufkâr olduğu için hakan oldum.” → Tevazu ve sorumluluk bilinci
- “Ölen kardeşi için yazıt diktirmesi” → Vefalı
10) Söylev türünün Türk ve dünya edebiyatındaki yazarlarından ve eserlerinden örnekler veriniz.
Türk Edebiyatında:
- Mustafa Kemal Atatürk – Nutuk
- Hamdullah Suphi Tanrıöver – Büyük Türkiye
- Halide Edip Adıvar – Sultanahmet Nutku
- Necip Fazıl Kısakürek – Büyük Doğu Nutukları
Dünya Edebiyatında:
- Sokrates – Savunma (Apologia)
- Demosthenes – Filipikalar
- Cicero – Catilina'ya Hitaplar
- Mirabeau – Fransız İhtilali Nutukları
- Robespierre – Terör Dönemi Konuşmaları
İslam Dünyasında:
-
Hz. Muhammed (s.a.v.) – Veda Hutbesi
Dil Bilgisi Cevapları
1) Demir Kapı’ya kadar ordu sevk ettim; kuzeyde Yir Bayırku topraklarına kadar ordu sevk ettim; bunca diyara kadar (ordularımı) yürüttüm (ve anladım ki): Ötüken dağlarından daha iyi bir yer asla yok imiş! Bu parçada iki nokta, kesme işareti ve ünlem işaretlerinin kullanım amaçlarını belirleyiniz.
- İki nokta (:): Cümle sonunda açıklama yapılacağını belirtmek için kullanılmıştır.
- Kesme işareti (’): Özel isim olan “Ötüken”den sonra gelen ekin ayrılması için kullanılmıştır.
- Ünlem (!): Vurgu ve duyguyu güçlendirmek için kullanılmıştır.