Okumak Üzerine
Sayfa 242 Hazırlık Cevapları
Soru: “Son Yaprak” adlı denemeden alınan bu parçada deneme türünün hangi özellikleri verilmiştir? Belirleyiniz.
- Denemenin konu sınırlaması olmadığı,
- Öznel düşüncelerin ifade edildiği,
- Kanıtlama zorunluluğunun bulunmadığı,
- İçten, serbest ve özgür bir anlatım tercih edildiği,
- Diğer türlerle (şiir, roman, tiyatro, felsefe) ilişkili olabildiği,
- Yazarın bireysel tecrübelerini ve edebî yolculuğunu özgürce yansıtabildiği ifade edilmiştir.
Cevap (Açıklamalı): Bu parçada Cemil Meriç, şiirden romana, felsefeden denemeye uzanan kişisel yazarlık serüvenini anlatırken, deneme türünün esnek, özgür ve samimi yapısını öne çıkarır. Denemenin kalıplara bağlı olmadığını, her edebî türü kucaklayabildiğini, özgür düşünceye alan tanıdığını ve konu sınırlaması bulunmadığını belirtir. Bu yönleriyle denemenin, yazarın iç dünyasını ve düşüncelerini özgürce ifade etmesine olanak tanıyan bir tür olduğunu ortaya koyar.
Sayfa 245 Metni Anlama ve Çözümleme Cevapları
1. “Perestiş” ve “temessül” kelimelerinin anlamını metnin bağlamından tahmin edin. TDK ile karşılaştırın.
- Perestiş (tahmin): Saygı göstermek, çok sevmek
- TDK: Taparcasına sevme, tapınma
- Temessül (tahmin): Benimseme, canlandırma
- TDK: Benzeme, benzeşme, özümseme
2. Cemil Meriç’e göre kitaplar okuyanı nereye ve nasıl götürmektedir?
Cevap: Kitaplar, okuyanı bilinmeyen diyarlara götürür. Okur, gerçeklikten uzaklaşır ve düşünceyle dolu bir yolculuğa çıkar.
3. Kitap okumanın okuyucuya katkısı nedir?
Cevap: Düşünceyi geliştirir, zihni açar, yeni bakış açıları kazandırır, bireyi olgunlaştırır.
4. “Zihin arı, kitap çiçek, dış dünya kovan” ifadesiyle ne anlatılmak istenmiştir?
Cevap: Zihin kitaptan bilgi ve ilham alır; tıpkı arının çiçekten bal alıp kovana götürmesi gibi.
5. İyi bir okuma nasıl olmalıdır?
Cevap: Okunanlar analiz edilmeli, sorgulanmalı ve düşünce üretmeye yönlendirmelidir. Okuma sadece ezber değil, yorumlamayı da içermelidir.
6. Cemil Meriç’in üslup özelliklerini tabloya yazınız:
| Cemil Meriç’in Üslup Özellikleri |
|---|
| Cümle yapıları: Vurucu, kısa, özlü cümleler |
| Kullandığı deyimler: Anlam derinliği taşıyan deyimler |
| Kelimelerin seçimi: Felsefî ve edebî kavramlar |
| Akıcılık: Yoğun ve etkileyici bir anlatım |
| Nesnellik ve öznellik: Öznel yaklaşım hâkim |
| Duygusallık ve coşkunluk: Coşkulu, derin duygular içerir |
7. Yazar metninde düşüncelerini kesin sonuca bağlamış mıdır?
Cevap: Hayır. Cemil Meriç düşüncelerini açıklar ama kesin bir yargıya varmaz. Bu da deneme türünün doğasına uygundur.
8. Anlatım biçimi ve düşünceyi geliştirme yolları nelerdir?
Cevap: Açıklayıcı ve tartışmacı anlatım kullanılmıştır. Alıntı yapma, örnekleme, karşılaştırma gibi yöntemlerle düşünceler desteklenmiştir.
9. “Okumak Üzerine” adlı metin hangi deneme türüne girer?
Cevap: Felsefî deneme.
10. Açık ve örtük iletiler nelerdir?
Açık ileti: Gerçek okuma, zihni geliştirip düşünmeyi sağlar.
Örtük ileti: Yüzeysel okuma zihinsel tembellik doğurur.
11. Deneme türünün Türk ve dünya edebiyatındaki önemli temsilcileri kimlerdir?
Türk edebiyatı:
- Nurullah Ataç (Günlerin Getirdiği)
- Suut Kemal Yetkin (Denemeler)
- Ahmet Haşim (Bize Göre)
- Cemil Meriç (Bu Ülke)
Dünya edebiyatı:
- Michel de Montaigne (Denemeler)
- Francis Bacon (Denemeler)
- Virginia Woolf (Orlando)
- Aldous Huxley (The Doors of Perception)
Dil Bilgisi
1. Bu parçanın ana düşüncesini ve yardımcı düşüncelerini belirleyiniz.
Ana düşünce: Okuma, zihni uyandırmalı; yalnızca bilgi depolamak yerine düşünsel gelişimi amaçlamalıdır.
Yardımcı düşünceler:
- Kitapları içselleştirmeden sadece ezberlemek fayda değil zarar getirir.
- Gerçek bilgi, başkalarının fikirlerini değil, bireysel düşünceyi gerektirir.
- “Edebi hastalık” olarak tanımlanan zihinsel tembellik, okuma eyleminin bilinçsiz yapılmasından kaynaklanır.
2. Metin aslına uygun alınmıştır. İmla ve noktalama farklarını belirtiniz.
- “...zararlıdır, ama çok...” → “ama” bağlacından önce virgül kullanılmaz.
- “...bir bal değil hakikat, onu kitap...” → Virgül yerine noktalı virgül kullanılmalıydı.
- Bu farklılıklar yazarın üslup tercihi ya da dönemin yazım anlayışından kaynaklanır.
SIRA SİZDE
1. Cemil Meriç’in “Okumak Üzerine” adlı denemesiyle Nurullah Ataç’ın “Aşk Şiiri İsteriz” adlı denemesini karşılaştırınız.
Cevap: Her iki yazar da dilin ve edebiyatın toplum üzerindeki etkisini önemser.
Benzerlik: Edebiyatın insan zihnini ve duygusunu geliştirdiğini savunurlar.
Farklılık:
- Cemil Meriç: Okumayı düşünsel bir faaliyet olarak görür, felsefi yaklaşımlar sunar.
- Nurullah Ataç: Şiirin duygusal ve estetik yönüne vurgu yapar.
Siyasi yön:
- Meriç daha çok toplumsal eleştiri içerir.
- Ataç, sanatı bireysel ve bağımsız bir alan olarak ele alır.
2. “Ekler” bölümündeki “Okuma Öz Değerlendirme Formu”nu kullanarak deneme türü ile ilgili kendinizi değerlendirin.
Cevap: Bu soruya öğrencinin bireysel olarak cevap vermesi beklenir. Ancak örnek bir cevap:
“Deneme türünün özelliklerini öğrendim. Metinlerde yazarın kişisel görüşlerine yer verdiğini, düşüncelerini kanıtlama zorunluluğu olmadan paylaştığını anladım. Farklı bakış açılarına açık oldum ve deneme okurken yorum yapma becerim gelişti.”
Sayfa 248 Cevapları
Örnek Deneme Yazısı
Hayatın Gerçek Güzelliği
Hayat bazen büyük başarıların ya da görkemli anların peşinde koşarken kaçırdığımız küçük güzelliklerle doludur. Sabah pencereden içeri süzülen güneş ışığı, yürürken karşılaştığımız bir kedinin miyavlaması ya da ansızın duyduğumuz çocuk kahkahası… Tüm bu anlar, hayatı anlamlı kılar.
İnsan, çoğu zaman mutluluğu uzaklarda arar. Oysa gerçek mutluluk, yaşarken farkına bile varmadığımız küçük detaylardadır. Bir dostla edilen samimi bir sohbet, yağmur sonrası toprak kokusu ya da sessiz bir gecede gökyüzüne bakmak… Bunların hepsi ruhu besleyen sade ama derin anlardır.
Hayatı dolu dolu yaşamak, büyük hayallerin peşinden koşarken küçük mutlulukları da görebilmektir. Çünkü bazen bir an, bir ömürden daha değerlidir.
Soru - Cevaplarla Öz Değerlendirme
Soru: Kitabınızın “Ekler” bölümünde yer alan “Yazma Öz Değerlendirme Formu”nu kullanarak yazdıklarınızı değerlendiriniz.
Cevap: Yazdığım denemede konuya uygun ifadeler kullandım ve anlatımım açık, akıcı ve etkileyiciydi. Yazım kurallarına ve noktalama işaretlerine dikkat ettim. Giriş, gelişme ve sonuç bölümleri belirgindi.
Soru: Kitabınızın “Ekler” bölümünde yer alan “Sözlü İletişim (Konuşma) Öz Değerlendirme Formu”nu kullanarak konuşmanızı değerlendiriniz.
Cevap: Yazdığım denemeyi sınıf ortamında yüksek sesle okurken ses tonuma, vurgu ve duraklamalara dikkat ettim. Kelimeleri net telaffuz ettim ve dinleyicilerle göz teması kurarak etkili bir iletişim sağladım.