Hazırlık Soruları
Soru 1: Bu parçada dinî değerleri, geleneğe duyarlılığı ve metafizik anlayışı öne çıkan şiirler yazan Sezai Karakoç’la ilgili ifade edilmek istenen nedir? Düşüncelerinizi ifade ediniz.
Cevap: Sezai Karakoç’un şiirleri, dinî değerler ve geleneğe duyarlılığı ön planda tutar. Şair, metafizik bir bakış açısıyla manevi duyguları ve inancı yüceltir. Karakoç’un eserleri, bu toprakların ruhani bir özelliğini yansıtarak inanç, hayal gücü ve insanlık sevgisi temalarını işler.
Soru 2: www.eba.gov.tr adresinden Sezai Karakoç’un “Sürgün Ülkeden Başkentler Başkentine” adlı şiirini indirip dinleyiniz.
Cevap: Bu etkinlik, Sezai Karakoç’un şiirindeki metafiziksel imgeler ve derin manevi temaları anlamak için önemlidir. Şiiri dinlerken, Karakoç’un maneviyatla zenginleştirdiği lirik anlatımı ve imgesel dünyasını daha iyi anlayabilirsiniz.
Metni Anlama Ve Çözümleme
Soru 1: Metinde geçen “suna” ve “aşikâr” kelimelerinin anlamlarını metnin bağlamından hareketle tahmin etmeye çalışınız. Tahmininizi TDK Türkçe Sözlük’ten ve çeşitli kaynaklardan yararlanarak kontrol ediniz.
- “suna” tahmin: Şairin zihnindeki hayali sevgili.
- “suna” TDK karşılığı: Şiirde insan ismi olarak kullanılan kelimenin sözlük anlamı bir ördek çeşididir.
- “aşikâr” tahmin: Açıkça ortada olan.
- “aşikâr” TDK karşılığı: Belli.
Soru 2: “Sürgün Ülkeden Başkentler Başkentine IV” adlı metinde dile getirilen bireyin gündelik hayatıyla mı, iç dünyasıyla mı ilgilidir? Metinde dile getirilen duygular, günümüzde de geçerliliğini korumakta mıdır? Neden? Açıklayınız.
Cevap: Şiirde dile getirilen, bireyin iç dünyasıyla ilgilidir. Şiirde sürgün, yalnızlık, sevgi ve umut gibi derin duygular işlenmiştir. Bu duygular, günümüzde de insanların yaşadığı sorunlar ve ruhsal arayışlar sebebiyle geçerliliğini korumaktadır.
Soru 3: Şiirde ahengi sağlayan unsurlar nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Şiirde ahengi sağlayan unsurlar arasında tekrarlanan kelimeler (örneğin, “sevgili” ve “ey sevgili”) aynı seslerle biten dizeler (kafiye), dize sonlarındaki uyumlu sesler yer alır. Ayrıca duygusal yoğunluk ve imgeler de ahengin oluşmasına katkıda bulunur.
Soru 4: Şiirde ritmin oluşturulmasında hangi unsurlardan yararlanılmıştır? Örneklerle açıklayınız.
Cevap: Şiirde ritim oluşturulmasında tekrarlar, ses uyumu ve kısa dizeler kullanılmıştır. Örneğin, “Sevgili, ey sevgili” dizelerinde tekrarlanan kelimeler ritim yaratır. Ayrıca, aynı seslerle biten dizeler (“bahar vardır”, “karar vardır”) ses uyumu sağlayarak ritmi güçlendirir. Kısa ve vurucu dizeler şiirin akışını hızlandırarak ritmi artırır.
Soru 5: Şiirde imge, söz sanatı ve eksiltili ifadelere niçin yer verildiğini açıklayıp bunların anlama olan katkısını değerlendiriniz.
Cevap: Şiirde imge, söz sanatı ve eksiltili ifadelere derinlik ve anlam zenginliği katmak için yer verilmiştir. İmgeler soyut duyguları daha etkileyici şekilde anlatır, söz sanatları (örneğin teşbih ve istiare) şiiri daha sanatsal hale getirir. Eksiltili ifadeler ise okuyucunun hayal gücünü harekete geçirir ve anlamı okuyucunun tamamlayacağı bir hale getirir.
Soru 6: Şiirdeki uzak çağrışımların bireysellikle olan ilişkisini açıklayınız.
Cevap: Şiirdeki uzak çağrışımlar, bireyin iç dünyasındaki derin duyguları ve düşünceleri yansıtmak için kullanılır. Soyut imgeler ve dolaylı anlatımlar, bireyin karmaşık ruh hali ve manevi arayışlarını ifade eder.
Soru 7: Bu şiirin teması insana özgü hangi gerçekliğe ulaşmayı sağlamaktadır? Bu gerçekliğin metinde bunalıma dönüşmemesinin nedeni sizce nedir? Açıklayınız.
Cevap: Bu şiirin teması, insandaki inanca ulaşmayı sağlar. Bu gerçeklik bunalıma dönüşmez çünkü şiirde Allah’a inanma duygusu ve bundan kaynaklı umut vurgusu vardır. Şair acı çekse de Allah’a yakınlaşma umudu ve manevi kurtuluş düşüncesi metni bunalımdan uzak tutar.
Soru 8: Şiirin anlatımının kapalı oluşuyla bireysellik arasında bir ilişki olabilir mi? Değerlendiriniz.
Cevap: Anlatımın kapalı oluşu, okuyanın herkesi kendine göre farklı anlamlar çıkarmasını ve böylece bireysel bir bakış açısı oluşmasını sağlar.
Soru 9: “Sürgün Ülkeden Başkentler Başkentine IV” adlı şiir; dil ve anlatım özellikleri, yapısal özellikleri, teması ile ait olduğu dinî değerleri, geleneğe duyarlılığı ve metafizik anlayışı öne çıkaran şiir anlayışını yansıtmakta mıdır? Değerlendiriniz.
Cevap: Evet, yansıtmaktadır. Şair şekil olarak yeni bir şiir yazsa da içeriği dinî duyarlılığı taşıyan, metafizik anlayışı öne çıkaran bir şiir anlayışına sahiptir.
Soru 10: Edindiğiniz bilgilerden hareketle aşağıda verilen tabloda istenenleri ilgili alana yazınız.
| Şiirde Görülen Edebî, Felsefî ve Estetik Anlayışlar | Şairin Bağlı Olduğu Edebî Dönem, Akımla Olan İlişkisi |
|---|---|
| Mistik şiir, sezgicilik | Cumhuriyet Dönemi Şiiri, İkinci Yeni |
Soru 11: “Sürgün Ülkeden Başkentler Başkentine IV” adlı şiirin dili, daha önceki dönemlerin şiirlerine göre farklı özellikler göstermekte midir? Değerlendiriniz.
Cevap: Evet, bu şiirin dili, önceki dönemlere göre farklıdır. Sezai Karakoç, serbest ve imgeli bir dil kullanarak daha soyut bir anlatım tercih etmiştir. Bu, önceki dönemlerin daha açık ve geleneksel dilinden ayrılır.
Soru 12: “Sürgün Ülkeden Başkentler Başkentine IV” adlı şiirin Batı’da ortaya çıkan düşünce ve edebiyat akımları ile ilişkisi olup olmadığını tartışınız.
Cevap: Evet, şiirde Batı’daki sürrealizm gibi akımlarla benzerlikler vardır, özellikle soyut imgelerle. Ancak şiir esas olarak İslamî ve mistik temalara dayanır, bu yönüyle Batı’dan ayrılır.
DİL BİLGİSİ
Soru 1: Altı çizili kelimelerin hangi anlamda (gerçek, yan, mecaz) kullanıldığını belirleyiniz.
- üstünde: Mecaz
- karar: Gerçek
- onaran: Mecaz
- mimar: Mecaz
- külünden: Gerçek
- hisar: Gerçek
- büyüyen: Mecaz
- zafer: Gerçek
- anahtar: Mecaz
Soru 2: “Boşunaydı saklamaya çalışmam öylesine aşikârsın bellisin” ve “Yoktan da vardı, ötede bir var vardı” dizelerinde altı çizili kelimelerin anlam özelliklerini belirleyiniz.
- aşikâr-belli: Eş anlamlı
- yok-var: Zıt anlamlı
Soru 3: “Sürgün Ülkeden Başkentler Başkentine IV” şiiri, aslına uygun olarak alınmıştır. Şiirdeki imla ve yanlışı şairin tercihi ya da dönemin özelliğidir. Bunları belirleyiniz.
Cevap: Şiirde “madem ki” şeklinde yazılan kelime, “mademki” şeklinde yazılmalıdır.
Soru 4: Noktalama işaretlerinden yararlanılmaması şiirin anlamında bir genişlemeye yol açmış mıdır? Düşüncelerinizi ifade ediniz.
Cevap: Noktalama işaretlerinden yararlanılmaması, şiirde farklı şekilde okumalara uygun düşmektedir. Bu yüzden anlamda genişlemeye yol açmıştır.
Sıra Sizde Cevapları
Soru: Necip Fazıl’ın “Beklenen” adlı şiiri ile Sezai Karakoç’un “Sürgün Ülkeden Başkentler Başkentine IV” adlı şiirini işlenen tema, ölçü, uyak, dil ve üslup özellikleri bakımından karşılaştırıp belirlediğiniz benzerlik ve farklılıkları sözlü olarak ifade ediniz.
- Benzerlik: Her iki şiir de sevgiliye duyulan özlemi işler.
- Farklılık: Necip Fazıl’ın “Beklenen” şiiri sade bir dille yazılmışken, Sezai Karakoç’un şiiri daha soyut ve imgesel bir anlatıma sahiptir.