Hazırlık Soruları ve Cevapları
1. Bu dizelerden yola çıkarak âşıklık geleneği olan gurbete çıkma, gurbet illerde şiir söylemenin XX. yüzyılda da sürdürüldüğünü söyleyebilir miyiz? Düşüncelerinizi ifade ediniz.
Cevap: Evet, bu dizelerden yola çıkarak âşıklık geleneğinin XX. yüzyılda da sürdürüldüğünü söyleyebiliriz. Şair, gurbet duygusunu ve gurbette yaşadığı zorlukları dile getirerek âşıklık geleneğinin önemli unsurlarından biri olan "gurbet" temasını işler. Gurbet illerde şiir söylemek ve bu duyguları sanat yoluyla ifade etmek, âşıklık geleneğinin devam ettiğini gösterir. XX. yüzyılda da âşıklar, halkın duygularını dile getirerek bu geleneği sürdürmüşlerdir.
2. “www.eba.gov.tr” adresinden Murat Çobanoğlu’ndan bir deyiş dinleyiniz.
Cevap: Bu etkinlik, âşıklık geleneğini daha iyi anlamak için önerilmektedir. Murat Çobanoğlu gibi halk âşıkları, eserlerinde halkın yaşantısını ve duygularını sade bir dille ifade etmişlerdir. Onun deyişleri, âşıklık geleneğinin devam ettiğini anlamak açısından önemlidir. Deyişlerini dinlemek, bu geleneğin ne kadar güçlü bir şekilde sürdüğünü gözler önüne serer.
Metni Anlama ve Çözümleme Sorular Ve Cevaplar
1. "İster Benden" adlı şiirin temasını belirleyip aşağıdaki ilgili alana yazınız.
Cevap: Aşk, imkânsız istekler ve hayal kırıklığı.
2. Karşıtlık, incelediğimiz şiirin içeriğinin temelini oluşturmaktadır. Şiirin neden böyle bir temele oturtulmuş olabileceğini belirleyiniz.
Cevap: Karşıtlık, insanın sahip olmadığı şeylere duyduğu özlem ve beklentilerin altında ezilmişliğini anlatmak için kullanılmıştır. Şair, imkânsız isteklerle karşı karşıya kalarak hayatın zorluklarını vurguluyor.
3. Bu şiirde halk şiiri geleneğinin hangi özellikleri görülmektedir? Açıklayınız.
- Sade dil kullanımı.
- 11’li hece ölçüsü ve kafiye düzenine dikkat edilmesi.
- Aşık tarzı anlatım ve gurbet teması.
- Duygusal ve samimi söyleyiş.
4a. Divan edebiyatında kullanılan bazı mazmunlar halk edebiyatında da kullanılmaktadır. "İster Benden" adlı şiirden bunlara örnekler veriniz.
- "Kaşlar kemandır, kirpiği oktur" sevgilinin güzelliğini betimleyen mazmun.
- "Felek" kelimesi, kaderin getirdiği zorlukları ifade eder.
4b. "İster Benden" adlı şiirde söz sanatlarını bulunup bunların anlama olan katkısını değerlendiriniz.
- Teşbih: "Kaşlar kemandır, kirpiği oktur" ifadesinde sevgilinin kaş ve kirpikleri benzetilmiştir.
- Kıs-yaz: "Kışın çok ararım yazı, yazın solmaz ister benden" karşıtlık sanatına örnektir.
- Şiirdeki söz sanatları, duygusal derinlik ve anlatım zenginliği katmaktadır.
5. Okuduğunuz şiirdeki ahenk unsurlarını belirleyip aşağıdaki tabloda ilgili alanlara yazınız.
| Ölçü | 11’li hece ölçüsü |
|---|---|
| Kafiye | Tam ve zengin kafiye sıkça kullanılmıştır. |
| Redif | Ek ve kelime halinde rediflere yer verilmiştir. |
| Nakarat | Nakarat yoktur. |
| Ses, kelime ve kelime grubu tekrarı | Dize sonlarında kelime halinde tekrarlar vardır. |
| Ses akışı | İçeriğe uyumlu, akıcı bir söyleyiş sağlanmıştır. |
6a. "İster Benden" adlı şiirin nazım türünü ve biçimini belirleyiniz.
Cevap: Nazım Türü: Güzelleme, Nazım Biçimi: Koşma.
6b. "İster Benden" adlı şiire bu nazım biçiminin seçilmesinin nedeni şiirin saz eşliğinde söylenmeyecek olmasıdır, diyebilir miyiz? Düşüncelerinizi ifade ediniz.
Cevap: Hayır, bu nazım biçimi saz eşliğinde söylenmeye uygundur. Halk şiiri geleneğinde kullanılan tarz, hem söz hem de müzik açısından uyum sağlar.
Dil Bilgisi Cevapları
1. "Sevdiğim yâr bana göndermiş nâme," dizindeki altı çizili kelimenin anlamdaşlarını bulup birer cümlede kullanınız.
- Yollamak: Annem mektubu köye yolladı.
- Postalamak: Tebrik kartını postaneden postaladım.
2. Şiirde Kars yöresi ağız özelliklerine uygun söylenmiş kelimeler vardır. Bu kelimeleri belirleyiniz.
Cevap: "Varam, nedem, saram" kelimeleri Kars yöresi ağız özelliklerini yansıtır.
3. "Yalan söylemeyen dil ister benden..." dizindeki altı çizili kelimeye hangi yöntemle mecaz anlam kazandırıldığını açıklayınız.
Cevap: "Dil," dürüstlük ve doğruluk kavramlarını ifade ederek somut bir anlam kazanmıştır.
4. "Dil" kelimesiyle ilgili deyimler bulup bunları cümlelerde kullanınız.
- Dili tutulmak: Şaşkınlıktan konuşamamak. Cümle: Haberi duyunca dili tutuldu.
- Dili sivri olmak: Eleştirici konuşmak. Cümle: Arkadaşlarını kırmamak için dili sivri olmamalı.
SIRA SİZDE
1. Murat Çobanoğlu’nun “İster Benden” adlı şiiri ile Aşık Veysel’in “Sazıma” adlı şiirini edebi, felsefi ve estetik anlayış yönünden karşılaştırarak benzer ve farklı yönlerini belirleyip ifade ediniz.
- Benzerlik: Her iki şiir de halk şiiri geleneğine uygundur ve sade bir dille yazılmıştır.
- Farklılık: Aşık Veysel'in şiiri minnettarlık ve vefa temasına odaklanırken, Çobanoğlu’nun şiiri imkânsız istekler ve hayal kırıklığı temasını işler.
2. Kitabınızın “Ekler” bölümünde yer alan “Okuma (Metni Anlama ve Çözümleme) Öz Değerlendirme Formu”nu kullanarak ünitede incelediğiniz şiir türü ile ilgili kendinizi değerlendiriniz.
Cevap: Öz değerlendirme formunu doldurarak şiir türü ile ilgili analiz yeteneğimi geliştirdim. Halk şiiri ve nazım biçimlerini anlamlandırmada önemli bir ilerleme kaydettim.
Yazma Çalışmaları
Sessizliğin Notaları
Bir sükût düştü akşamın eşiğine,
Rüzgârın eski yankısı yankılandı uzaklarda,
Gözlerimde sabrın sessiz nağmesi,
Yalnızlık, buğulu bir melodi gibi dile geldi.
Zaman durdu bir an gölgelerin içinde,
Hatıralar sardı beni, sarmaşık gibi sarmaladı,
Bir ezgi süzüldü gecenin derinliklerinden,
Ruhumda yankılandı eski bir ahenk.
Ay, gökyüzünde sessiz bir ışıkla süzüldü,
Kelimeler bir bir sustu, yetersiz kaldı,
Bir mısra dolandı dudaklarıma,
Geceyle bütünleşti, zamansız bir melodiye dönüştü.
Yazma Sürecini Değerlendirme
Tarz ve İçerik:
Bu şiiri yazarken Yahya Kemal Beyatlı’nın eşsiz şiir tarzını rehber edindim. Onun şiirlerindeki musiki anlayışını, sessizlik ve zaman kavramlarının zarafetini, şiirin temelinde hissettirmeye çalıştım. “Sessizliğin Notaları” başlığını seçmemin sebebi, Yahya Kemal’in ritim ve musikiye verdiği önemi yansıtmak ve okuyucuyu bu hissiyatla buluşturmaktı. Şiirin ana teması, zamanın durduğu bir anda hatıraların sessiz bir yankıyla ruha dokunuşunu anlatmak. Bu yapı, okuyucuyu hem kendi iç dünyasına hem de geçmişe doğru duygusal bir yolculuğa çıkarma amacı taşıyor.
Dil ve Anlatım:
Şiirde seçilen kelimeler, günlük hayatta sıkça kullanılan anlamlarının ötesinde bir derinlik kazanarak duygusal bir bağ kuruyor. Örneğin, “sükût,” “nağme” ve “yankı” gibi sözcükler, yalnızlığın sessizliğini ve hatıraların melodisini okuyucuya hissettirecek şekilde seçildi. Yahya Kemal’in şiirlerinde olduğu gibi, musiki ve ritim duygusu, kelimeler arasına ustalıkla serpiştirildi. Şiirde yalnızlık, zamansızlık ve sessizlik gibi evrensel temalar imgelerle pekiştirildi.
Noktalama ve Biçim:
Noktalama işaretleri, Yahya Kemal’in şiirlerinde görülen dikkat ve özenle kullanıldı. Virgüller, duraklamaları ve ahenk hissini desteklemek amacıyla yerleştirildi. Özellikle her mısrada, okuyucuyu derin bir düşünceye sevk eden kısa duraklamalar ve vurgu noktaları oluşturuldu. Şiirin ritmi, okuyucunun hem görsel hem işitsel bir ahenk içinde şiiri hissetmesine olanak sağladı.
Anlama Katkı:
Şiir, okuyucuyu sessizliğin derinliklerine davet ediyor. Her mısra, bir başka duygusal derinlik sunarak okuyucuyu yalnızlık, hatıralar ve içsel bir yolculuk ekseninde düşündürüyor. Zamanın yavaşladığı, hatta durduğu hissi, okuyucunun kendi içsel keşif yolculuğuna eşlik ediyor.
Değerlendirme ve Paylaşım:
Şiirimi sınıfta arkadaşlarıma yüksek sesle okudum ve onların geri bildirimlerini dikkatle dinledim. Şiirdeki sessiz nağmelerin ve melodi duygusunun beğenildiğini gözlemledim. Ayrıca, şiiri sınıf panosunda sergileyerek daha geniş bir kitleye ulaşmasını sağladım. Şiiri sosyal medya platformlarında paylaşmayı planlıyorum, bu sayede yalnızca sınıfta değil, daha geniş bir okuyucu kitlesine ulaşmayı hedefliyorum.
Bu etkinlik, Yahya Kemal’in şiir anlayışına uygun bir biçimde yazma, yorumlama ve paylaşma sürecine katkıda bulundu. Şiir, yalnızca kelimelerle değil, aynı zamanda duygu ve müzikle okuyucusuna ulaştı. Bu etkinlik, hem yazma becerilerimi geliştirmeme hem de şiir sanatına olan bakışımı derinleştirmeme olanak tanıdı.