Edebiyat ile Psikoloji ve Psikiyatri Arasındaki İlişki
HAZIRLIK
1. Bu parçaya göre psikoloji bilimiyle edebiyatı birbirine yaklaştırma denemelerinin nedeni ne olabilir? Açıklayınız.
İnsanın duygu ve düşünce dünyasını anlamada hem psikoloji hem de edebiyat benzer amaçlar taşır. Bu nedenle iki disiplin birbiriyle yakınlaşmıştır.
2. Bu parçaya göre “edebiyata psikolojiyle yaklaşım”ın sonucu ne olmuştur? Düşüncelerinizi ifade ediniz.
Edebiyata psikolojiyle yaklaşım, karakterlerin bilinçaltı ve ruhsal süreçlerinin daha derinlemesine incelenmesini sağlamış, eserlerin daha zengin analiz edilmesine katkıda bulunmuştur.
METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME
1. Metinde geçen “psikanalitik” ve “bibliyoterapi” kelimelerinin anlamlarını metnin bağlamından hareketle tahmin etmeye çalışınız. Tahmininizi TDK Türkçe Sözlük’ten ve çeşitli kaynaklardan yararlanarak kontrol ediniz.
- Psikanalitik: Ruhsal süreçlerin bilinçaltı etkilerini inceleyen bir yöntemdir. Bu yöntem, Freud’un teorileri üzerine kuruludur.
- Bibliyoterapi: Edebi eserler aracılığıyla kişilere ruhsal destek sağlanması ve psikolojik iyileşme sürecine katkıda bulunulmasıdır.
2. “Edebiyat ve Psikolojinin Buluşma Noktası: Bibliyoterapi” adlı metnin yazılış amacını ve hedef kitlesini belirleyip bu unsurlar arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.
Cevap: Metnin amacı, edebiyat ve psikolojinin nasıl iç içe geçtiğini ve edebiyatın psikolojik süreçlere nasıl katkıda bulunduğunu açıklamaktır. Hedef kitlesi, edebiyat ve psikolojiyle ilgilenen öğrencilerdir. Metin, bu iki alanın birbirini nasıl desteklediğini akademik bir yaklaşımla ele almıştır.
3. Edebiyat ve psikolojinin en belirgin ve genelleştirilebilecek ortak noktaları nelerdir? Yazarın bu konuda ortaya koyduğu bilgi, tespit, yorum ve görüşleri nelerdir? Yazar bunları hangi gerekçelere dayandırarak açıklamıştır? Metinden yararlanarak açıklayınız.
Cevap: Edebiyat ve psikolojinin ortak noktası insan ruhunu, duygu ve düşüncelerini incelemeleridir. Yazar, bu iki disiplinin insanı anlamaya yönelik çalışmalarda birbirini tamamladığını ifade etmektedir. Freud’un çalışmalarına ve edebiyatın psikanalizdeki yerine dayanarak görüşlerini savunmuştur.
4. Freud’un çalışmalarının edebiyat ve psikoloji açısından önemini metinden yararlanarak belirleyiniz.
Cevap: Freud, bilinçaltı teorisiyle hem edebiyatı hem de psikolojiyi derinden etkilemiştir. Edebi eserlerde karakter analizlerinde Freud’un bilinçaltı kavramı kullanılarak yeni bakış açıları geliştirilmiştir.
5. Psikoloji biliminin edebiyattan yararlanmasının önemini metne göre açıklayınız.
Cevap: Psikoloji, edebiyatı insan ruhunu anlamada bir araç olarak kullanır. Edebi eserler, psikolojik terapilerde, özellikle bibliyoterapi yöntemiyle, hastaların duygularını anlamlandırmalarında yardımcı olabilir.
6. Metnin konusunu, ana düşüncesini ve yardımcı düşüncelerini belirleyip aşağıdaki ilgili alana yazınız.
- Konu: Edebiyat ve psikoloji arasındaki ilişki.
- Ana düşünce: Edebiyat ve psikoloji birbirini tamamlayan, insan ruhunu anlamada kullanılan iki önemli disiplindir.
- Yardımcı düşünceler: Freud’un psikanaliz kuramının edebiyat üzerindeki etkisi, psikolojik sendromların edebiyattan esinlenerek isimlendirilmesi ve bibliyoterapinin ortaya çıkışı.
7. Öğretici, bilgilendirici metinlerde yazar ile anlatıcı aynı kişidir. Bu tür metinlerde anlatıcı edebî (sanatsal, kurgusal) metinlerden farklı olarak gerçek bir kişidir. Okuduğunuz metinden yazarın bakış açısını belirleyiniz. Yazarın konuya yaklaşımının öznel mi nesnel mi olduğunu değerlendiriniz.
Cevap: Yazarın bakış açısı, bilimsel ve bilgilendirici bir şekilde nesneldir. Yazar, psikoloji ve edebiyat arasındaki ilişkiyi tarafsız bir şekilde ele almış ve akademik bulgulara dayandırmıştır.
8. Metinde kullanılan anlatım biçimlerini, düşünceyi geliştirme yollarını ve bunların metindeki işlevlerini daha önce edindiğiniz bilgilerden hareketle belirleyiniz.
Cevap: Metinde açıklayıcı anlatım kullanılmıştır. Düşünceyi geliştirme yolları arasında örneklendirme (Freud’un çalışmaları) ve tanımlama (psikanaliz ve bibliyoterapi) bulunmaktadır. Bu yollar, konunun anlaşılmasını kolaylaştırmak için kullanılmıştır.
9. İncelediğiniz metinde dile getirilen bibliyoterapi yöntemi kültürel farkındalık ve ifade yetkinliğiyle ilişkilendirilebilir mi? Görüşlerinizi bildiriniz.
Cevap: Evet, bibliyoterapi yöntemi, kişinin duygularını ve düşüncelerini edebi eserler aracılığıyla anlamlandırmasına yardımcı olduğu için kültürel farkındalık ve ifade yetkinliğiyle ilişkilendirilebilir. Edebiyat, kişilerin farklı bakış açıları geliştirmesini ve kendini ifade etme yeteneklerini artırır.
DİL BİLGİSİ
1. “İnsanoğlunun beyninin ve yüreğinin sesi olan edebiyatı, düşüncelerini anlatmak için kullanıyorlar.” Bu nedenle psikoloji ve edebiyatın, düşünüldüğünden daha çok birbirine yakın iki disiplin olduğu söylenebilir.
a. Bu parçadaki mecaz anlamlı kelimeleri belirleyiniz.
Cevap: "Beynin sesi", "yüreğin sesi", "edebiyatı anlatmak için kullanmak."
Parçada “ses, yakın, temel” kelimeleri mecaz anlamlıdır.
b. Belirlediğiniz bu kelimeleri farklı anlamlara gelecek şekilde cümlelerde kullanınız.
- Beynin sesi derinden gelen bir fısıltı gibiydi.
- O, yüreğin sesini dinleyerek karar verdi.
- Edebiyatı, sanatın bir aracı olarak gördü.
- Bizim sesimizi duyurmanızı bekliyoruz.
- Güneşin doğmasına yakın şehirden çıktılar.
- Sorunun temelinde iletişim kazaları yatıyor.
2. "Bununla birlikte, I. Dünya Savaşından sonra ortaya çıkan, daha çok resim ve edebiyat alanında pek çok sanatçıyı etkileyen Sürrealizm akımının da psikolojideki çalışmalardan etkilendiği bilinmektedir."
Bu parçadaki imla ve noktalama yanlışlarını belirleyiniz.
Cevap:
- "Savaşından" kelimesinde kesme işareti kullanılmalı: "Savaşı'ndan".
- "Sürrealizm" kelimesi büyük harfle başlatılmış, ancak akım isimleri küçük harfle yazılır: "sürrealizm".
SIRA SİZDE
Soru: 1) Aşağıdaki metni okuyup metinde kahramanın ruh hâlinin belirlenmesinde psikoloji biliminden ne şekilde yararlanıldığını belirleyiniz.
Metinde kahramanın ruh hâli, psikoloji biliminden yararlanılarak incelenmiştir. Neriman’ın iç dünyasında yaşadığı arzular, ihtiraslar ve babası karşısındaki tutumu psikanalitik bir yaklaşımla ele alınmıştır. Freud'un bilinçaltı teorisinden hareketle, Neriman’ın babasına karşı duyduğu gizli öfke ve vicdan azabını kullanma isteği ortaya konulmuştur. Ayrıca, genç karakterin gelecek beklentileri ve yaşlılıkla mücadele eden babası karşısındaki güçlülük hissi de bilinçaltındaki karmaşık duygularla açıklanmaktadır. Psikoloji, karakterin ruhsal çözümlemesinde derinlikli bir bakış açısı sunmaktadır.