12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Melis Yayınları Sayfa 168
HAZIRLIK
Soru 1: “Puslu Kıtalar Atlası” adlı romandan alınan bu parça bir halk hikâyesi klasiği olan “Ferhat ile Şirin”in kısmi bir parodisidir. Bu parçada gördüğünüz anlatım tekniğinin bir romana neler kazandırabileceğini tartışınız.
Cevap: Bu anlatım tekniği romana ironi ve mizah katarak hikâyeyi eğlenceli hale getirir. Geleneksel bir halk hikâyesini modern bir üslupla birleştirerek romana derinlik kazandırır. İronik anlatım, olaylara farklı bir bakış açısı sunarak karakterlerin iç dünyasını ve toplumsal eleştiriyi daha güçlü bir şekilde ortaya koyar. Ayrıca, gerçek ile hayal arasında bir denge kurarak okuyucunun ilgisini çeker ve edebi zenginlik kazandırır.
12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Melis Yayınları Sayfa 174
Metni Anlama ve Çözümleme
Soru 1: Okuduğunuz metindeki geçen anlamını bilmediğiniz kelime ve deyimlerin anlamlarını metnin bağlamından hareketle tahmin etmeye çalışınız. Tahmininizi TDK Türkçe Sözlük’ten ve çeşitli kaynaklardan yararlanarak kontrol ediniz.
Makul
- Tahminim: Akla uygun, mantıklı.
- TDK Sözlük: Aklın benimseyebileceği, aklın kabul edebileceği, akla uygun nitelikte olan.
Şilte
- Tahminim: Yatak.
- TDK Sözlük: Üstünde oturulan, yatılan, içi yünle, pamukla doldurulmuş döşek.
Soru 2a: Okuduğunuz metindeki anlatıcıyı ve bakış açısını değerlendiriniz.
Cevap: Metinde üçüncü tekil şahıs anlatımı ve ilahi bakış açısı kullanılmıştır. Bu bakış açısı, olayların ve karakterlerin derinlemesine anlatılmasına ve onların duygu ve düşüncelerine hakim olunmasına katkı sağlar.
Soru 2b: Anlatıcının okuru yönlendirip yönlendirmediğini, olayları yorumlayıp yorumlamadığını, kahramanlara müdahale edip etmediğini değerlendiriniz.
Cevap: Anlatıcı okuru fazla yönlendirmez, daha çok olayları tarafsız bir şekilde sunar. Kahramanlara müdahale etmez ancak olayları anlatırken zaman zaman yorum yapabilir.
Soru 3a: Metnin olay örgüsünü belirleyiniz.
- Uzun İhsan Efendi’nin rüyaları.
- Bünyamin’in yolculuğa çıkması.
- Zülfiyar’ı kurtarma görevi.
- Dilenciler loncasına katılması.
- Babasını bulması.
- Ebrehe’nin planı ve sonu.
Soru 3b: Bünyamin ile Tüccar ne zaman, nerede karşılaşırlar? Onların roman kurgusunda bir araya getirilişinin nedenini belirleyiniz.
Cevap: Bünyamin ile Tüccar, İstanbul’da bir hanın içinde karşılaşırlar. Bu karşılaşma, Bünyamin’in hayatındaki belirsizlikleri anlamlandırmasını sağlar ve onun yolculuğunda bir dönüm noktasıdır.
Soru 4: Uzun İhsan Efendi, “Atlas Vacui”yi niçin yazmıştır? Metne göre açıklayınız.
Cevap: Uzun İhsan Efendi, gerçekte dünyayı gezip bir dünya atlası çizme cesareti olmadığından dünyayı rüyasında gezmekte ve uyandığında bu hayali dünyayı atlas olarak çizmektedir.
Soru 5: Uzun İhsan Efendi’den üç yüz sekiz yıl sonra yaşayan, İzmir’de oturan mahzun ve şaşkın adam kim olabilir? Düşüncelerinizi ifade ediniz.
Cevap: Bu kişi, roman yazarı İhsan Oktay Anar’dır. Yazar kendisini romanın içine koyarak, anlatılanların kendi hayalleri olduğunu göstermiştir.
Soru 6: Metindeki temel çatışmayı veya karşılaşmayı bu çatışma etrafında yer alan veya metnin ima ettiği diğer çatışma, karşılaşma veya karşıtlıkları belirleyiniz.
Temel çatışma: Gerçeklik ile hayal arasındaki sınırın belirsizleşmesi.
Yan çatışmalar:
- İnsan kimliği ve kaderiyle ilgili sorgulamalar.
- Bilgi ile cehalet arasındaki çatışma.
- Doğu ve Batı kültürü arasındaki çatışma.
Soru 7: “Sana aslında Kâtip Çelebi’nin, Cihannüma adıyla tercüme edip bana bir nüshasını hediye ettiği Atlas Minor gibi bir eser bırakmak isterdim.” Yukarıdaki metinde XVII. yüzyılda yaşamış bir bilgin olan Kâtip Çelebi’nin eserinin bir nüshasını roman kahramanına hediye etmesinden söz edilmektedir. Bu tutumu postmodernist roman tekniği açısından değerlendiriniz.
Cevap: Bu durum, postmodernist roman tekniğinin bir özelliği olan zaman ve mekân iç içeliğini gösterir. Romanda tarih ve kurgu iç içe geçmiştir. Postmodern romanda edebi metinlerin birbirine referans vermesi ve gerçek ile hayalin iç içe geçmesi sıkça rastlanan bir anlatım tekniğidir.
Soru 8: “Puslu Kıtalar Atlası” romanından yola çıkarak üst kurmacanın romana sağladığı imkânları değerlendiriniz.
Cevap: Üst kurmaca, gerçek ile kurgu arasındaki sınırları bulanıklaştırarak okuyucuyu düşündürür. Romanın içinde farklı anlatı katmanları oluşturarak okuyucunun olaylara farklı bakış açılarıyla yaklaşmasını sağlar. Ayrıca, metnin içindeki metinler ile gerçeklik algısını sorgulatır.
12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Melis Yayınları Sayfa 175
Soru 9a: “Puslu Kıtalar Atlası” adlı romanda Descartes’ın dönüştürülen fikrini belirleyiniz.
Cevap: “Puslu Kıtalar Atlası” adlı romanda İhsan Oktay Anar, Descartes’in “Metot Üzerine Konuşma” adlı eserinden esinlenmiş ve bu eserde ortaya atılan “Düşünüyorum, öyleyse varım.” fikrini dönüştürerek yeni bir anlam kazandırmıştır. Romanda, gerçek ile düş arasındaki sınır muğlak hale getirilerek bu fikir sorgulanmıştır.
Soru 9b: Metindeki ironik yaklaşımın amacına ulaşıp ulaşmadığını değerlendiriniz.
Cevap: Metindeki ironi, olayların absürtlüğünü ve belirsizliğini vurgulamada başarılıdır. Yazar, olayları mizahi ve ironik bir dille ele alarak okurun düşündürülmesini sağlar. Romanın temel konusu olan gerçek ile hayal arasındaki sınırın bulanıklığı, ironiyle daha belirgin hale getirilmiştir.
Soru 9c: Postmodern romanlarda mizahi ve eleştirel anlatım tutumunun tercih edilmesinin nedenlerini tartışınız.
Cevap: Postmodern romanlarda mizah ve eleştiri, olayların ciddiyetini hafifletmek ve okurun sorgulayıcı bir bakış açısı geliştirmesine yardımcı olmak amacıyla kullanılır. Özellikle toplumsal değerleri, bürokrasiyi ve insanın varoluşunu eleştiren romanlarda bu anlatım biçimi sıkça tercih edilir.
Soru 10: Postmodern roman türünün ortaya çıkışı ve bunun tarihsel dönemle ilişkisinde sözlü ve yazılı kültürün, toplumsal değişimlerin ve etkileşimlerin, basın yayın organlarının etkisini belirleyiniz.
Cevap: Postmodern roman, modernizmin getirdiği toplumsal değişimler, teknoloji ve medya etkisiyle ortaya çıkmıştır. Bu türde yazılan romanlar geleneksel anlatıyı yıkmak, farklı bakış açıları sunmak ve okurun metne aktif olarak katılmasını sağlamak amacıyla geliştirilmiştir. Yazılı ve sözlü kültürün birleşimi, postmodern romanların temel özelliklerinden biridir.
Soru 11: İncelediğimiz metni, bağlı olduğu edebî dönem, akım, gelenek, topluluk açısından değerlendirip metinde görülen edebî, felsefi ve estetik anlayışın diğer metinler veya yazarlarla bağlantılarını, etkileşimlerini belirleyiniz.
Cevap: Bu metin postmodernizm akımına aittir. Postmodern edebiyatın temel özelliklerinden biri olan üst kurmaca, yani gerçek ile kurgu arasındaki sınırların kaldırılması, romanda belirgin şekilde yer almaktadır.
Bu roman, Jorge Luis Borges, Umberto Eco ve Orhan Pamuk gibi yazarların eserleriyle benzerlik taşımaktadır.
Soru 12: Metindeki açık ve örtük iletileri, metinle ilgili tespit, eleştiri ve beğeninizi metinden hareketle gerekçelendirerek metni yorumlayınız.
- Açık iletiler: Bireyin belirsizlikle mücadelesi, gerçek ve hayal arasındaki geçişkenlik.
- Örtük iletiler: Gerçeklik algısının insanın zihninde şekillendiği ve bazen gerçeğin bile bir kurgu olabileceği fikri.
Roman, okuru düşündüren ve sorgulamaya yönlendiren bir anlatıma sahiptir. Felsefi ve edebi bakımdan güçlü bir yapıya sahiptir. Kurgunun içinde kurgu olması, romanı özgün ve dikkat çekici kılmaktadır.
Soru 13: Postmodernizmin Türk ve dünya edebiyatındaki önemli temsilcilerini ve eserlerini sıralayınız.
Dünya Edebiyatında Postmodern Yazarlar ve Eserleri
Italo Calvino
- Görünmez Kentler
- Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu
- Ağaca Tüneyen Baron
Albert Camus
- Yabancı
- Veba
- İlk Adam
Paul Auster
- Leviathan
- Yansımalar Kitabı
- Ay Sarayı
Türk Edebiyatında Postmodern Yazarlar ve Eserleri
Orhan Pamuk
- Benim Adım Kırmızı
- Kara Kitap
Hasan Ali Toptaş
- Bin Hüzünlü Yaz
Latife Tekin
- Sevgili Arsız Ölüm
İhsan Oktay Anar
- Puslu Kıtalar Atlası
DİL BİLGİSİ
Soru 1a: Bu parçada asıl anlatılmak isteneni söyleyiniz.
Cevap: Bu parçada bireyin kendi varlığını ve kimliğini sorgulaması anlatılmaktadır. Anlatıcı, düşündüğü için var olduğunu kabul eder ancak kim olduğunu ve gerçeğin ne olduğunu sorgular. Düş ile gerçek arasındaki sınırın bulanıklaşması, anlatıcının yaşadığı varoluşsal karmaşayı gösterir.
Soru 1b: Metin aslına uygun olarak alınmıştır. Bu parçadaki imla ve noktalama yanlışlarını belirleyiniz.
✅ Yanlışlar ve Düzeltilmiş Hâlleri:
“sözgelimi, varolduğu” kelimeleri ayrı yazılmalıdır.
✅ Doğru yazımı: söz gelimi, var olduğu
“Öyleyse, gerçek olan biri…” ifadesinde öyleyse kelimesinden sonra virgül konmamalıdır.
✅ Doğru yazımı: Öyleyse gerçek olan biri…
“…dolayısıyla varım, ama kimim?” ifadesinde ama kelimesinden önce virgül konmamalıdır.
✅ Doğru yazımı: …dolayısıyla varım ama kimim?
Sonuç: Bu sayfada postmodern edebiyatın temel özellikleri, üst kurmaca, ironi, anlatıcı bakış açısı ve varoluşsal sorgulamalar üzerinden incelenmiştir. "Puslu Kıtalar Atlası", postmodern romanın özelliklerini Descartes'in felsefesini dönüştürerek, gerçeği ve düşü iç içe geçirerek sunan önemli bir eserdir.