Dilin Tarihî Süreç İçerisindeki Değişimini Etkileyen Sebepler
HAZIRLIK
1. Bu parçada anlatılmak istenen nedir?
Cevap: Diller, başka dillerden kelimeler alır ve bu kelimeler Türkçeye geçerken ses, yapı ve anlam bakımından uyarlanır. Uyum sağlamayan kelimeler dilde kalıcı olamaz.
2. “Zaten Türkçeye geçerken Türkçeleşmeyen kelimelerin dilde tutunma şansları yoktur.” cümlesinde ifade edilmek isteneni açıklayınız.
Cevap: Türkçeye geçen yabancı kelimelerin dilde kalıcı olması, Türkçenin kurallarına ve kullanımına uyum sağlamalarına bağlıdır.
METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME
1. Okuduğumuz metinde dil için “büyülü bir varlık” denmiştir. Bu ifadenin kullanılış nedenini metne göre açıklayınız.
Cevap: Dil, insanın duygu, düşünce ve kültürünü taşıyan, değişik yönlerden etkilenebilen ve sürekli gelişen bir varlık olarak tanımlanmıştır. Dilin bu çok yönlü ve gelişimsel yapısı onu "büyülü" kılmaktadır.
2. Dil, toplumsal yapının oluşturduğu değişik katmanların birleşimi midir? Metne göre açıklayınız.
Cevap: Evet, dil toplumsal yapının farklı katmanlarını bir araya getirir. Toplumun yaşama biçimi, ekonomik koşulları ve kültürel unsurları dile yansır ve dilin anlamlarında değişiklikler oluşturur.
3. Bir toplumun pek çok özelliğinin diline yansımasının nedenlerini metne göre açıklayınız.
Cevap: Toplumun yaşam biçimi, gelenekleri, inançları, bilim ve sanata katkıları dile yansır çünkü dil, toplumun kültürel birikimini ve yaşamını yansıtan bir araçtır.
4. Dilin tarihî süreç içerisindeki değişimini etkileyen sebepler nelerdir? Metne göre açıklayınız.
Cevap: Dil, teknolojik, ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmeler, toplumsal yaşam biçimindeki değişimler, göç, savaşlar ve bilimsel ilerlemeler gibi sebeplerle değişime uğrar. Yeni kavramlar ortaya çıktıkça yeni kelimeler dile girer, eski kelimeler unutulabilir.
5. Okuduğumuz “Dil” adlı metin ile metnin konusu, amacı ve hedef kitlesi arasında ilişki kurunuz.
Cevap: Metnin konusu dilin değişimi ve gelişimidir. Amacı, dilin zamanla nasıl değiştiğini ve bu değişimi etkileyen faktörleri açıklamaktır. Hedef kitlesi ise dilin yapısal özelliklerini merak eden öğrencilerdir.
6. a. “Dil” adlı metinde dil kavramıyla ilgili ortaya konan bilgi ve yorumları ayırt ediniz.
Cevap: Metinde dilin yapısı, toplumsal değişimlere nasıl uyum sağladığı ve yeni kavramları nasıl bünyesine kattığı anlatılmaktadır. Yorum olarak ise dilin büyülü bir varlık olduğu ve sürekli değiştiği ifade edilmiştir.
b. Ortaya konan bilgi, tespit, yorum ve görüşleri; gerekçe, kanıt, tutarlılık, geçerlilik ve doğruluk açısından değerlendiriniz.
Cevap: Metinde verilen bilgiler dil bilimsel araştırmalara dayandığı için geçerli ve tutarlıdır. Yorumlar dilin değişim süreçlerine dair bilimsel verilere dayandırılarak mantıklı bir çerçevede sunulmuştur.
7. “Dil” adlı metinde yazarın konuya ve okuyucuya yönelik yaklaşımını; yazarın konuyu hangi açıdan ele aldığı, yönlendirme yapıp yapmadığı, taraf olup olmadığı dil konusunda nesnel davranıp davranmadığı yönlerinden inceleyip yazarın bakış açısını değerlendiriniz.
Cevap: Yazar, dilin gelişimi ve değişimi hakkında bilimsel, nesnel bir bakış açısıyla konuyu ele almıştır. Yönlendirme yapmadan, dilin evrimine dair bilgi vermekte ve tarafsız kalmaktadır.
8. Metindeki açık ve örtük iletileri, metinle ilgili tespitlerinizi, eleştirilerinizi ve beğenilerinizi metinden hareketle gerekçelendirerek ifade ediniz.
Cevap: Açık ileti, dilin sürekli değişen ve toplumsal yapıyla etkileşim halinde olan bir yapı olduğudur. Örtük ileti ise dilin sosyal ve kültürel gelişimlerle paralel olarak değiştiği gerçeğidir. Beğenim, metnin akıcı ve anlaşılır bir dil kullanmasıdır. Eleştiri olarak, bazı kavramlar daha detaylı açıklanabilirdi.
9. “Dil” adlı metinde kullanılan anlatım biçimlerini ve düşünceyi geliştirme yollarını ve bunların metindeki işlevlerini belirleyip ifade ediniz.
Cevap: Metinde açıklayıcı ve öğretici bir anlatım kullanılmıştır. Örnekleme (kavramlar ve kelimelerin tarihsel süreçte nasıl değiştiği) ve karşılaştırma (eski ve yeni kelimeler) düşünceyi geliştirme yolları olarak kullanılmıştır. Bu yollar, metnin daha iyi anlaşılmasını sağlamıştır.
DİL BİLGİSİ
a. Bu parçadaki altı çizili kelimelerden hangilerinin gerçek anlamda kullanıldığını belirleyiniz.
Cevap: “Dönem, buluş, ulaşım, zaman, kavram” kelimeleri gerçek anlamda kullanılmıştır.
b. Altı çizili kelimeleri farklı anlamlara gelecek biçimde cümlelerde kullanınız.
- Dönem: İnsanların iyi ya da kötü dönemleri oluyor.
- Buluş: Şair yeni buluşlarla şiirini renklendirmiş.
- Ortaya koymak: Bütün sorunları cesaretle ortaya koydu.
- Doğmak: Böylece yeni kitabını yazdıran fikirler doğdu.
- İlerlemek: Çalışmalarda ilerle kaydettiğimizi söylemeliyim.
- Ulaşım: İnsanlar yetkili makamlara ulaşım sorunu yaşamamalı.
- Zaman: Sınav zamanı ders çalışmak daha verimli oluyor.
- Kavram: Bu kavramı zamanla daha iyi kavrayacaksın.
- Tüy: Yeni halının tüyleri bütün odaya yayıldı.
c. Metin aslına uygun olarak alınmıştır. Parçadaki günümüz kullanımına uymayan imla ve noktalama yanlışlarını belirleyiniz.
Cevap: “… gerek insan, gerek toplum, gerekse insan ve toplumdan…” Tekrarlı bağlaçların (gerek…gerek) arasına noktalama işareti konmaz.
“Bilindiği gibi, insanoğlu, uygarlığın ilk dönemlerinden bu yana, sürekli olarak yeni buluşlarla yeni araç ve gereçler ortaya koymuş, yeni kavramların doğmasına yol açmış, uygarlığın ilerlemesiyle de bu kavramlarda değişmeler belirmiştir.” cümlesinde bilindiği gibi, bu yana, ortaya koymuş yol açmış ifadelerinden sonra konan virgüller yanlış kullanılmıştır.
“Dolma kalem, dil bilimci” birleşik kelimeleri metinde birleşik yazılmıştır ancak bugün ayrı yazılmaktadır.
SIRA SİZDE
Soru: 1. Dilin tarihî süreç içerisindeki değişimini etkileyen sebeplerle ana dilde iletişim yetkinliği ilişkisini tartışınız.
Cevap: Dilin tarihî süreç içerisindeki değişimi, yeni kavramlar ve teknolojik gelişmeler sonucunda gerçekleşir. Bu değişim, bireylerin ve toplumların iletişim becerilerini etkiler. Ana dilde iletişim yetkinliği, bireylerin yeni kavramları anlaması ve bu değişimlere uyum sağlayarak etkili iletişim kurmasını gerektirir.