12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Melis Yayınları Sayfa 206
Hazırlık
Soru 1: Bu parçadan yola çıkarak "Ocak" adlı oyunun hangi yönlerden farklı olduğunu belirlemeye çalışınız.
Cevap: "Ocak" oyunu, ekonomik sıkıntıların aile bireyleri üzerindeki etkisini gerçekçi bir anlatımla ele alır. Aile içindeki çatışmaları, insani değerlere sarılarak sağlanan uzlaşmayla çözüme kavuşturur. Toplumsal güvenceden yoksun bireylerin, gündelik yaşam mücadelesi içindeki duygu değişimlerini ve hayal kırıklıklarını işlemesi, eseri diğer aile dramlarından ayıran en önemli özelliklerdendir.
12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Melis Yayınları Sayfa 210
Metni Anlama ve Çözümleme
Soru 1: Okuduğunuz metnin bağlamından hareketle “ocak” kelimesinin anlamını tahmin etmeye çalışınız. Tahmininizi TDK Türkçe Sözlük’ten ve çeşitli kaynaklardan yararlanarak kontrol ediniz.
- Ocak kelimesi tahminim: Ev, aile.
- Ocak kelimesi TDK karşılığı: Ev, aile, soy.
Soru 2: “Ocak” adlı oyunun temasını ve konusunu belirleyip aşağıdaki ilgili alana yazınız.
- Tema: Ailenin ve sevginin insanı ayakta tutan gücü.
- Konu: Eski bir konakta yaşayan bir ailenin ekonomik sıkıntılara ve toplumsal sorunlara karşı sevgiyle ayakta kalma mücadelesi.
12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Melis Yayınları Sayfa 211
Soru 3:
Fazıl: Daha bir ağaç dikmeden nasıl olsa fikrini değiştirirsin. Ama, olsun, ben de sizinle geleceğim.
Fazıl’ın babasına söylediği bu sözler, babanın karakteri ile ilgili ne ifade etmektedir? Açıklayınız.
Cevap: Bu sözler, babasının kararsız ve kolayca fikir değiştiren bir yapıya sahip olduğunu gösterir. Olaylar karşısında net bir tavır sergileyememektedir.
Soru 4:
Üç ay be, üç ay... İnsan bir haber yollar, bir hatırlar...
Tarık’ın bu repliğinden yola çıkarak onun kızını affetmeye çoktan hazır olduğunu söyleyebilir miyiz? Değerlendiriniz.
Cevap: Evet, Tarık’ın repliği, onun kızını hâlâ düşündüğünü ve özlediğini göstermektedir. Üç ay boyunca ondan haber alamamak, ona olan kızgınlığını azalmış ve affetmeye hazır olduğunu göstermektedir.
Soru 5: “Ocak” adlı metni dil ve anlatım yönünden inceleyiniz.
- Dil: Sade, akıcı ve anlaşılır bir Türkçe kullanılmıştır.
- Anlatım: Doğal diyaloglarla karakterlerin duyguları ve olaylar yansıtılmıştır. Gerçekçi bir anlatım dili benimsenmiştir.
Soru 6:
Tiyatro metinlerinde olay, belli bir mekânda ve zamanda geçer.
Mekân ve dekor geleneksel tiyatroda standart bir özellik göstermesine rağmen modern tiyatroda aynı eserin farklı temsillerinde metinle ilişkili veya metinden bağımsız olarak farklı mekân ve dekor uygulamaları olabilir.
“Ocak” adlı oyunda iç mekân, bölüm bölüm kiraya verilen eski bir konağın ikinci kat sofasıdır.
Oyundaki dış mekânın neresi olduğunu belirleyiniz.
Cevap: Oyundaki dış mekân, konağın bulunduğu sokak ve çevresidir.
Soru 7:
Oyunda zaman, günümüzdür.
Birinci perde ile ikinci perde arasında bir hafta, ikinci ve üçüncü perde arasında üç ay geçer.
Bu zamanlardan hangisinin iç, hangisinin dış zaman olduğunu belirleyiniz.
- İç zaman: Oyunun geçtiği mekânda yaşanan anlık olaylardır.
- Dış zaman: İki perde arasındaki bir hafta ve üç aylık aralardır.
Soru 8: “Ocak” adlı oyunun dramatik örgüsünün bir kısmı aşağıda verilmiştir.
- Tarık’ın eski bir araba alıp bunu tamir ederek çok para kazanacağını düşünmesi
- Safiye’nin kızına çeyiz olarak sakladığı altın bileziği Tarık’a vermesi
“Ocak” adlı oyundaki dramatik örgünün devamını belirleyiniz.
Cevap: Dramatik örgünün devamı: Tarık’ın arabayı tamir ederken zorluklarla karşılaşması ve ailesinin hayal kırıklığı yaşaması.
Soru 9: “Ocak” adlı oyundaki şahıs kadrosunu ve özelliklerini belirleyiniz.
- Tarık: Ailenin babasıdır. Ekonomik zorluklar yaşar ve ailesine bakma sorumluluğu taşır. Hayalperest ve kolay umutlanan bir yapıya sahiptir.
- Safiye: Tarık’ın eşi. Ailesini bir arada tutmaya çalışan, fedakâr ve sabırlı bir annedir. Sıkıntılara rağmen güçlü durmaya çalışır.
- Fazıl: Ailenin büyük oğlu. Babasına güvenmiyor ve onun fikirlerini sorguluyor. Daha gerçekçi ve ayağı yere basan bir gençtir.
- Sevda: Ailenin kızı. Yaptığı yanlış evlilik aileyi derinden etkiliyor.
- Gülay: Ailenin küçük kızı. Saf ve masum bir karakter, olaylara çocuk gözünden bakar.
- Nihat: Ailenin küçük oğludur. Genç ve enerjik bir yapıya sahip. Olaylara genellikle daha saf ve masum bir şekilde yaklaşır.
Soru 10: “Ocak” adlı oyundaki temel çatışmayı ve bu çatışma etrafında metinde yer alan veya metnin ima ettiği diğer çatışma veya karşılaşmaları belirleyiniz.
- Temel çatışma: Aile üyelerinin ekonomik zorluklarla baş etme çabasıdır.
- Diğer çatışmalar: Sevda’nın yanlış bir kişiyle birlikte evden kaçması.
Soru 11:
Tiyatro metinlerinde konu akışı uyumludur.
Metindeki olaylar, bilgiler ve düşünceler tutarlıdır; karakterler kendilerine yakışmayacak davranışlarda bulunmaz.
Okuduğunuz bu metni tutarlılık yönünden değerlendiriniz.
Cevap: Metin oldukça tutarlıdır. Karakterler kendi yapılarıyla uyumlu tepkiler verir, olaylar doğal bir akış izler.
Soru 12: Metinde anlatılanları kendi hayatınız, çevrenizdeki olay ve durumlarla karşılaştırınız.
Oyunun konusunun gerçeğe uygun olup olmadığını değerlendiriniz.
Cevap: Oyunun konusu, birçok ailenin yaşadığı ekonomik ve duygusal sıkıntılarla benzerlik gösterir ve gerçeğe uygundur.
Soru 13: Metindeki açık ve örtük iletileri belirleyiniz.
- Açık İletiler: Aile içi dayanışma, sevgi ve fedakârlık temaları öne çıkar. Zor durumlarda bile ailenin birbirine destek olması gerektiği vurgulanır.
- Örtük İletiler: Geleneksel aile yapısının modern hayatın zorlukları karşısında nasıl ayakta kalmaya çalıştığı anlatılır. Ailedeki farklı kuşakların çatışması, eski ve yeni değerlerin çatışmasını simgeler.
Soru 14: “Ocak” adlı oyunun “dram” türünde yazıldığı söylenebilir mi?
Cevap: Evet, “Ocak” dram türünde yazılmıştır. Çünkü bireysel ve toplumsal sıkıntılar iç içe ele alınmıştır.
Soru 15: Cumhuriyet Dönemi’nde tiyatro türünün önemli temsilcilerini sıralayınız.
- Reşat Nuri Güntekin
- Ahmet Kutsi Tecer
- Cevat Fehmi Başkut
- Melih Cevdet Anday
- Turgut Özakman
- Necati Cumalı
- Orhan Asena
- Haldun Taner
- Sermet Çağan
Soru 16a: “Ocak” adlı tiyatro eserinde içeriğin genel anlamda doğal, toplumsal ya da bireysel gerçeklikle ilişkisini inceleyiniz.
Cevap: Oyun, toplumsal ve bireysel gerçekliklerle yakından ilişkilidir. Bir ailenin ekonomik sıkıntılarla ayakta kalma mücadelesini ve aile içindeki çatışmaları ele alır.
Soru 16b: Turgut Özakman’ın “Ocak” adlı oyununda sevgi değerinin ne şekilde işlendiğini değerlendiriniz.
Cevap: Sevgi, ailenin en zor zamanlarında bile onları bir arada tutan temel değer olarak öne çıkar. Maddi sıkıntılar, hayal kırıklıkları ve aile içindeki çatışmalara rağmen aile üyeleri birbirlerine destek olmaktan vazgeçmezler.
12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Melis Yayınları Sayfa 212
DİL BİLGİSİ
Soru 1a: (Sevda pardesüsünü iskemlenin arkasına atar. Süratle işe girer. Evinde çalışmaya özlem duyduğu bellidir. Bir taraftan yemek hazırlarken, bir taraftan da mutfak tarafını toplar. İşleri o kadar süratle birbiri ardından ve saniye kaybetmeden yapmaktadır ki seyretmek zevk verir. Hepsi, bu sahneyi huzur ve gururla takip ederler.)
Fazıl: Baba ne oldu, sustun. Çiftlikten bahsedelim, haydi.
Tarık: Ne alay ediyorsun budala?
Fazıl: Baba, sen de, ben de toprağı saksıdan tanırız.
Tarık: Madem bunu beğenmedin, bir başka fikrim var…
Bu diyalogdan kahramanların ruhsal durumunu belirleyiniz.
- Sevda: Evde huzurlu bir ortam yaratma arzusunu ve ailesine bağlılığını yansıtıyor. Hızlı çalışması, ailesine katkı sunmak istediğini gösteriyor.
- Fazıl: Babasıyla alay ederken aslında onun hayallerine olan güvensizliğini ve umutsuzluğunu dile getiriyor. Gerçekçiliğiyle dikkat çekiyor.
- Tarık: Her şeye rağmen yeni planlar yapmaya çalışarak ailesini ayakta tutma isteğini koruyor.
Soru 1b: Metin aslına uygun olarak alınmıştır. Bu parçadaki imla ve noktalama farklılıkları yazarın tercihi ya da dönemin özelliğidir. Bunları belirleyiniz.
Belirlenen imla ve noktalama farklılıkları:
- Pardesü kelimesi pardösü olarak yazılmalıdır.
- “…yemek hazırlarken, bir taraftan…” ifadelerinde arada virgül kullanılmamalıdır.
Bu tür noktalama farklılıkları, yazarın tercihi veya eserin yazıldığı dönemin dil anlayışıyla ilgili olabilir.
12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Melis Yayınları Sayfa 213
Soru 1: Recep Bilginer’in “Sarı Naciye” adlı oyunu ile Turgut Özakman’ın “Ocak” adlı oyununu içerik, yapı, dil ve anlatım yönünden karşılaştırıp belirlediğiniz benzerlik ve farklılıkları sözlü olarak ifade ediniz.
Benzerlikler:
- Her iki oyunda da aile içi ilişkiler ve duygusal bağlar önemli bir yer tutar.
- Pişmanlık, affetme, zorluklarla mücadele etme gibi insani duygular işlenmiştir.
- Dram türüne ait özellikler taşımaktadırlar.
Farklılıklar:
- Sarı Naciye kırsal kesimde geçen bir hikâyeye sahiptir ve geleneksel değerler ön plandadır.
- Ocak ise şehir yaşamının ekonomik ve sosyal sıkıntılarına odaklanır.
- Dil ve anlatım yönüyle, Sarı Naciye’de halk dili kullanılırken, Ocak’ta daha modern ve güncel bir anlatım tercih edilmiştir.
Soru 2: Bir tiyatro eserinin sahnelenmesi matematiksel ve bilimsel yetkinlik gerektirir mi? Tartışınız.
Cevap: Evet, bir tiyatro eserinin sahnelenmesi matematiksel ve bilimsel yetkinlik gerektirir.
Matematiksel yetkinlik
- Sahne tasarımı, dekor düzenlemesi ve kostüm yapımı gibi alanlarda ölçüm, oran ve denge hesaplamaları yapılmalıdır.
- Sahne ışıklandırması için açılar ve ışık yoğunluğu hesaplanarak uygun aydınlatma sağlanır.
- Sahne hareketleri ve zamanlamalar için matematiksel düzenlemeler yapılır.
Bilimsel yetkinlik
- Sahnelenen eserin içeriği bilim, tarih veya psikolojiyle ilgili olabilir, bu nedenle araştırma yapılması gerekir.
- Fizik prensipleri sahne teknolojisinde (ışık, ses, efektler) kullanılır.
- Akustik bilimi, seslerin sahnede nasıl duyulacağını ve yankılanacağını belirler.
Bu nedenle, tiyatro sahnelenmesi hem matematiksel hem de bilimsel bilgi ve beceri gerektirir.