12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 76 Cevapları Melis Yayınları
Hazırlık Sorular ve Cevapları
1. Saf şiir anlayışıyla yazılan bu şiirde ahenk özelliklerine önem verilmiş, imgelerden yararlanılmış ve her kelime özenle seçilmiştir. Bu dizelerin size hissettirdiklerinden de yararlanarak saf şiir anlayışının özelliklerini belirlemeye çalışınız.
Cevap: Saf şiir anlayışının temel özellikleri şunlardır:
- Sanat için sanat anlayışı benimsenmiştir.
- Musiki ve ahenk unsurlarına önem verilir.
- İmgelerle zenginleştirilmiş, düşsel bir atmosfer yaratılır.
- Şiirin anlamından çok, okuyucuda bıraktığı his önemlidir.
Bu şiir, imgelerle dolu bir atmosfer yaratarak okuyucuyu duygusal bir yolculuğa çıkarıyor. Her kelimenin özenle seçilmesi, bu anlayışın en belirgin örneklerindendir.
2. Sembolizmin önemli temsilcilerinden olan Verlaine’in “Geçmiş Ola...” adlı şiirinden yola çıkarak bu akımın özelliklerini belirlemeye çalışınız.
Cevap: Sembolizm akımının temel özellikleri:
- Duygular ve imgeler ön plandadır.
- Somut olaylar yerine soyut kavramlar betimlenir.
- Müzikalite ve ahenk, şiirlerde önemli bir yer tutar.
- Doğrudan anlamdan çok, hissettirme hedeflenir.
Verlaine’in “Geçmiş Ola...” şiirinde de soyut imgelerle geçmişin duygusal etkisi anlatılmış, okuyucunun hayal gücünü harekete geçiren bir atmosfer yaratılmıştır.
3. www.eba.gov.tr adresinden Necip Fazıl Kısakürek’in “Sakarya Türküsü” adlı şiirini sesli dinleyiniz.
Cevap: Necip Fazıl Kısakürek’in “Sakarya Türküsü” adlı şiiri, milli mücadele ve vatan sevgisi temalarıyla derin duygular uyandırır. Şiirde Sakarya Nehri üzerinden bir milletin dirilişi ve mücadelesi imgelerle anlatılmıştır. Ritmik yapısı ve güçlü ifadeleri, okuyucuda ve dinleyicide etkileyici bir his bırakır.
12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 79 Cevapları Melis Yayınları
Metni Anlama ve Çözümleme
1. Kaldırımlar I adlı şiirin temasını belirleyiniz.
Cevap: Şiirin teması yalnızlık ve karanlık duygularıdır.
2. Kaldırımlar I şiirinde dış dünyanın uyandırdığı korkulu ruh durumunu hangi dörtlüklerde ortaya koymaktadır? Açıklayınız.
Cevap: Şair, 2. ve 3. dörtlüklerde dış dünyanın uyandırdığı korkulu ruh halini ifade etmektedir. Karanlık sokaklar, yıldırımlar ve devlerle karşılaşması, şiirde korkunun bir yansımasıdır.
3. a) İçimde damla damla bir korku birikiyor ve Gözüme mil çekilmiş bir âmâ gibi evler dizelerinde görülen edebî sanatları açıklayınız.
- “İçimde damla damla bir korku birikiyor”: İstiare (eğretileme) sanatı kullanılmıştır. Korku, damla damla biriken bir sıvıya benzetilmiştir.
- “Gözüme mil çekilmiş bir âmâ gibi evler”: Teşbih (benzetme) sanatı vardır. Evler, âmâ bir insana benzetilmiştir.
b) Örtün, üstüme örtün, serin karanlıklar dizesinde serin kelimesi ile hangi sanattan yararlanılmıştır? Bu kelimenin şiir için önemi nedir?
Cevap: Serin kelimesi tevriye sanatı ile çift anlamlı kullanılmıştır. Hem fiziksel serinlik hem de duygusal bir huzur anlamına gelir. Şiirde, karanlıkla olan bağı güçlendirmektedir.
c) Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi; Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır. Bu dizelerde ifade edilmek istenen nedir?
Cevap: Kaldırımlar, şairin iç dünyasındaki sessizliği ve yalnızlığı simgeler. Ses kesilince sesi ifadesi, kaldırımın yalnızlığın dili olduğunu anlatır.
ç) Kaldırımlar “içte kıvrılan bir lisan”a benzetilmesinin nedeni nedir?
Cevap: Şairin duygularını derin bir sessizlikte, içten gelen bir dil ile ifade etmesi, kaldırımın şairin içsel sesini yansıttığını gösterir.
4. Kaldırımlar I şiirinde nasıl bir atmosfer çizilmiştir? Bu durumu şiir temasıyla ilişkilendirerek açıklayınız.
Cevap: Şiirde karanlık, kasvet ve yalnızlık dolu bir atmosfer hakimdir. Karanlık sokaklar, yıldırımlar ve korku dolu hisler şiir temasıyla uyum içindedir.
5. Necip Fazıl Kısakürek, şiirlerini saf şiir anlayışıyla yazmıştır. Bu bilgiden hareketle “Kaldırımlar I” adlı şiirde şairin bağlı bulunduğu sanat ve fikir anlayışlarını değerlendiriniz.
Cevap: Necip Fazıl, saf şiir anlayışıyla yazdığı “Kaldırımlar I” adlı eserinde estetik bir anlatım ve güçlü imgeler kullanmıştır. Şiirde, yalnızlık ve karanlık temaları, şiirin sanatsal yapısını destekler.
6. a) Şiirdeki açık ve örtük iletileri belirleyiniz.
- Açık iletiler: Yalnızlık, karanlık, korku ve içsel bir yolculuk anlatılmaktadır.
- Örtük iletiler: Şairin ruh halinin derin bir yalnızlık ve çaresizlik içinde olduğu anlaşılmaktadır.
b) Kaldırımlar I adlı şiirle ilgili tespit, eleştiri ve beğenilerinizi metne dayanarak ifade ediniz.
Cevap: Şair, karanlık ve yalnızlık temasını güçlü imgelerle başarılı bir şekilde işlemiştir. Ancak imgeler bazen karmaşık bir hal almıştır. Yine de şiirin sanatsal değeri oldukça yüksektir.
7. Necip Fazıl, halk şiiri geleneğinde bulunmayan kalıpları kullanarak heceyi vurgulamış ve serbest şiir için gerekli ortamı hazırlamıştır. “Kaldırımlar I” adlı şiirde görülen ahenk unsurlarını belirleyiniz.
- Ölçü: 14’lü hece ölçüsü
- Kafiye: Yarım, tam ve zengin kafiyeler
- Redif: Ek halinde redifler
- Ses akışı: Şiirde tekrar eden kelimeler ve sesler şiire ahenk katmıştır.
8 a. “Kaldırımlar I” adlı şiirde sembolizm akımından izler görülmektedir. Bunları belirleyiniz.
Cevap: Şiirde sembolizm akımının etkileri belirgin bir şekilde hissedilmektedir. Şair, soyut duygularını somut imgelerle ifade ederek okuyucunun hayal gücünü harekete geçirmiştir. Örneğin, "kaldırımlar" yalnızlığın ve çaresizliğin, "karanlık" ise korku ve bilinmezliğin sembolü olarak kullanılmıştır. Bu imgeler, bireysel bir ruh halini yansıtarak okuyucunun iç dünyasında derin etkiler yaratmaktadır.
b. Sembolizm akımının Türk ve dünya edebiyatındaki temsilcilerini sıralayınız.
- Dünya Edebiyatında: Charles Baudelaire, Paul Verlaine, Arthur Rimbaud, Stéphane Mallarmé, Paul Valéry
- Türk Edebiyatında: Cenap Şahabettin, Ahmet Haşim
c. Saf şiir akımının temsilcisi olan şairlerimizin adlarını sıralayınız.
Cevap: Ahmet Haşim, Yahya Kemal Beyatlı, Ahmet Hamdi Tanpınar, Necip Fazıl Kısakürek, Ziya Osman Saba, Cahit Sıtkı Tarancı, Behçet Necatigil
9. Şiirlerde konuşan şair değil kurgusal bir kişilik olan söyleyicidir. Söyleyici şiirin içeriğine ve aksettirdiği ruh durumuna göre “karakter” ve “ses” kazanır. Bu durum şiirin okunma tonunu, tarzını ve şiirin anlamını etkiler. Buna göre “Kaldırımlar I” adlı şiirdeki söyleyici ile hitap edilen kişi veya varlık arasındaki ilişkiyi belirleyiniz.
Cevap: "Kaldırımlar I" adlı şiirdeki söyleyici, yalnızlık ve karanlık içinde bir yolculuk yapan kurgusal bir kişiliktir. Şiir boyunca kaldırım ve karanlık imgeleriyle kendi iç dünyasını ve yalnızlığını ifade etmektedir. Söyleyici, kaldırımlarla bir bağ kurarak onları adeta bir dost ya da yoldaş olarak görmektedir. Hitap edilen varlıklar soyut imgelerden oluştuğu için, şiir, insanın kendi iç dünyasıyla yüzleşmesini ve yalnızlıkla barışmasını sembolize etmektedir. Bu durum, şiirin karamsar ve içe dönük bir ton kazanmasına neden olmaktadır.
12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 80 Cevapları Melis Yayınları
DİL BİLGİSİ
1. "Kaldırımlar I" adlı şiirden aşağıdaki tabloda istenenlere örnekler bulunuz.
- Gerçek Anlamlı Kelimeler: sokak, gökler, yol
- Mecaz Anlamlı Kelimeler: saplanan, kaldırımların emzirdiği çocuk, korku birikiyor
- Anlamdaş Kelimeler: can vermek = ölmek
- Karşıt Anlamlı Kelimeler: gündüz-karanlık
- Sesteş Kelimeler: serin
- Yansıma Kelimeler: tak tak
- Yakın Anlamlı Kelimeler: yol-kaldırım
2. Tek kelimeyle ifade edilebilecek bir kavramın birden çok kelimeyle ifade edilmesine "dolaylama" denir. Aşağıdaki cümlede geçen dolaylamayı bulunuz ve açıklayınız.
Cümle: "Yumuşak bir kucak" ifadesiyle anne kastedilmektedir.
Cevap: Bu ifade, kimsesiz yetimlerin tek isteği olan şefkatli bir anne arzusunu anlatmaktadır. Anne sevgisinin verdiği sıcaklığı ve korumayı ifade etmek için bu dolaylama kullanılmıştır.
Sıra Sizde
1. Şiirde mazmun, imge ve edebî sanatların kullanılmasının şiire katkıları var mıdır, varsa bunlar nelerdir? Tartışınız.
Cevap: Şiirde mazmun, imge ve edebî sanatlar şiire derinlik katar. Örneğin, kaldırımların "çilekeşlerin annesi" olarak tanımlanması, duygulara soyut bir anlam kazandırır. Bu imgeler şiirin okurda derin etkiler bırakmasını sağlar. Şiir, bu tür sanatları kullanarak okur ile duygusal bir bağ kurar ve anlamını zenginleştirir.