18. ve 19. Yüzyıl Felsefesinin Temel Problemleri ve Öne Çıkan Filozoflar
18. ve 19. yüzyıl felsefesi, bilginin kaynağı, ahlakın temeli, birey-devlet ilişkisi ve varlık problemi gibi temel konular etrafında şekillenmiştir. Bu dönemde ortaya çıkan felsefi akımlar, modern düşüncenin temel taşlarını oluşturmuştur.
1. Bilginin Kaynağı ve Sınırları
✅ Bilgi doğuştan mı gelir yoksa deneyimle mi kazanılır?
✅ İnsan zihni dünyayı nasıl kavrar ve bilgiye nasıl ulaşır?
Önde Gelen Filozoflar:
- John Locke: Empirizmin öncüsü, insan zihnini “boş levha” olarak tanımlar.
- David Hume: Bilginin sadece deneyim yoluyla elde edilebileceğini savunur.
- Immanuel Kant: Akıl ve deneyimin birlikte bilgiye ulaşmada rol oynadığını söyler.
- Auguste Comte: Pozitivizmin kurucusu olarak bilginin bilimsel yöntemle doğrulanması gerektiğini vurgular.
2. Ahlakın Kaynağı
✅ Ahlaki değerler akla mı, topluma mı yoksa bireysel duygulara mı dayanır?
✅ İnsan neden ahlaki davranışlarda bulunur?
Önde Gelen Filozoflar:
- Immanuel Kant: Ahlakın temelinin “ödev ahlakı” olduğunu belirtir, bireyin doğruyu hiçbir çıkar gözetmeden yapması gerektiğini savunur.
- Jeremy Bentham: Faydacı (utilitarist) ahlakın temsilcisi olarak en fazla mutluluğa neden olan eylemin en ahlaki olduğunu öne sürer.
3. Birey-Devlet İlişkisi
✅ Bireyin özgürlüğü nerede başlar, devletin otoritesi nerede biter?
✅ Devlet, bireyin haklarını nasıl korur ve yönetimi nasıl şekillendirir?
Önde Gelen Filozoflar:
- John Locke: Hukukun üstünlüğü ve doğal haklar kavramlarını ortaya koyarak modern liberalizmin temellerini atmıştır.
- Montesquieu: Kuvvetler ayrılığı ilkesini savunarak yasama, yürütme ve yargının birbirinden bağımsız olması gerektiğini belirtmiştir.
- Jean-Jacques Rousseau: Toplumsal sözleşme teorisini geliştirerek halk egemenliği fikrini güçlendirmiştir.
4. Varlık Problemi
✅ Gerçeklik nedir?
✅ Madde ve zihin arasındaki ilişki nasıl açıklanır?
Önde Gelen Filozoflar:
- Friedrich Hegel: Diyalektik idealizmin kurucusudur, tarihin ve bilginin gelişimini diyalektik süreçle açıklar.
- George Berkeley: Varoluşun algıya bağlı olduğunu savunur, “Var olmak algılanmaktır” görüşüyle idealist felsefenin temel taşlarından birini oluşturur.
18. ve 19. Yüzyıl Felsefesinin Modern Düşünceye Katkıları
✅ Bilimsel yöntemin felsefeye entegrasyonu güçlendi.
✅ Demokrasi, insan hakları ve bireysel özgürlük kavramları gelişti.
✅ Toplum, bireyin hak ve özgürlükleri çerçevesinde yeniden şekillendi.
✅ Bilgi felsefesi, modern epistemolojinin temelini oluşturdu.
Bu felsefi akımlar, günümüz hukuk, siyaset ve bilim anlayışının temelini atarak modern dünyayı şekillendirmiştir.