ETKİNLİK İSTASYONU
Kitabın Hareketini Gözlemleyelim
MALZEMELER
- Kitap
- Üç silindir kalem
Etkinliğin Yapılışı
- Üçer veya dörder kişilik gruplar oluşturalım.
- Kitabı yatay olacak şekilde sıramızın üzerinde hareket ettirelim (1. durum).
- Altına kalemleri yerleştirerek kitabı aynı şekilde hareket ettirelim (2. durum).
Değerlendirme
Soru: Hangi durumda kitabı daha zor hareket ettirdiğimizi yazalım.
Cevap: Kitabı masa yüzeyinde, altına herhangi bir destek olmadan hareket ettirmek daha zor olmuştur. Ancak, kalemler altına yerleştirildiğinde sürtünme azalmış ve kitabı hareket ettirmek çok daha kolay hale gelmiştir.
Soru: Kitabın hareketini zorlaştıran etki hakkındaki düşüncelerimizi yazalım.
Cevap: Kitabın hareketini zorlaştıran en büyük etken, yüzeyle temas halinde olan sürtünme kuvvetidir. Pürüzlü bir yüzeyde sürtünme kuvveti daha fazla olur ve bu da kitabı hareket ettirmeyi zorlaştırır. Kalemlerin kullanılmasıyla, yüzeyle temas azalmış ve sürtünme kuvveti minimize edilmiştir. Bu durum hareketi oldukça kolaylaştırmıştır.
Soru: İlk durumda sürekli hareket ettirilseydi kitabın yüzeyinde meydana gelebilecek değişiklikler neler olurdu? Arkadaşlarımızla tartışalım.
Cevap: İlk durumda kitap sürekli olarak masa üzerinde hareket ettirilseydi, kitap ve masa yüzeyinde aşınmalar meydana gelirdi. Kitabın köşelerinde yıpranmalar ve masada çizik izleri oluşabilirdi. Bu durum, sürtünme kuvvetinin oluşturduğu mekanik aşınma ve deformasyonun bir sonucudur.
Soru: Etkinlikte yaptığımız uygulama ile Fatih Sultan Mehmet’in gemiler üzerinde yaptırdığı uygulamalar arasındaki benzerlikleri arkadaşlarımızla paylaşalım ve tartışalım.
Cevap: Fatih Sultan Mehmet’in gemileri karadan yürütme sırasında yaptığı uygulama ile bu etkinlik arasında büyük bir benzerlik bulunmaktadır. Fatih Sultan Mehmet, gemilerin sürtünmeden dolayı zorlanmaması için altlarına kütükler yerleştirerek sürtünmeyi azaltmıştır. Biz de kitabın altına kalemler yerleştirerek sürtünme kuvvetini azaltmış ve hareketi kolaylaştırmış olduk. Her iki durumda da amaç, sürtünmeyi azaltarak hareketin kolaylaştırılmasıdır.
KÖPRÜ İSTASYONU
Halı yüzey üzerinde zor hareket ettirilen bir masa, mermer yüzey üzerinde daha kolay hareket ettirilebilir.
Soru: Masanın hareketini engelleyen etken nedir? Düşüncelerimizi yazalım.
Cevap: Masanın hareketini engelleyen ana etken sürtünme kuvvetidir. Halı yüzeyi pürüzlü olduğu için sürtünme kuvveti çok yüksektir. Bu da masanın hareketini zorlaştırır. Diğer taraftan, mermer yüzey oldukça pürüzsüzdür ve sürtünme kuvveti daha düşüktür, bu da masanın daha kolay hareket etmesini sağlar. Halı gibi pürüzlü yüzeyler sürtünmeyi artırırken, mermer gibi pürüzsüz yüzeyler sürtünmeyi azaltır ve böylece hareketi kolaylaştırır.