Sayfa 15 Öğrenelim Sorular ve Cevaplar
Soru 1: Verilen haberlerde hangi hak ve özgürlüklerden bahsedilmiştir? Bu hak ve özgürlükleri korumak için neler yapardınız?
Cevap: Verilen haberlerde seçme ve seçilme hakkı, dilekçe hakkı, ve katılım özgürlüğü vurgulanmıştır. Bu hakları korumak için şunlar yapılabilir:
- İnsanlara haklarının farkında olmalarını sağlamak için eğitim verilmesi.
- Demokratik seçimlerin adil ve şeffaf bir şekilde yapılmasının sağlanması.
- Vatandaşların dilekçe verme hakkını özgürce kullanabilmeleri için gereken mekanizmaların oluşturulması.
Soru 2: Verilen örnekleri göz önünde bulundurarak evde, okulda ve yaşadığınız şehirde demokrasiyle ilişkili olay ve durumlara örnekler veriniz. Verilen örnekleri sınıf tahtasına yazınız.
- Evde: Aile bireylerinin hafta sonu yapılacak etkinlik için oylama yapması.
- Okulda: Sınıf başkanlığı seçimi sırasında adayların kendilerini tanıtması ve oylama yapılması.
- Şehirde: Belediye tarafından yeni bir park yapılacak alan için halkın görüşlerinin alınması ve oylama yapılması.
Bu örnekler, demokratik katılımın günlük yaşamın her alanında uygulanabileceğini göstermektedir.
Sayfa 16 Soru ve Cevap
Soru: 15 ve 16. sayfalardaki haberleri ve görsel kaynakları inceleyiniz. Demokrasinin temel niteliklerinden hangileri ile ilişkili olduğunu ilgili alana yazınız.
Cevap:Demokrasinin temel niteliklerinden şu başlıklar haberlerle ilişkilidir:
- Seçme ve seçilme hakkı: Halkın kendi temsilcilerini seçmesi.
- Eşitlik: Her bireyin, cinsiyet, din ve meslek ayrımı olmaksızın eşit haklara sahip olması.
- Hukukun üstünlüğü: Yasalara uygun hareket edilmesi ve bağımsız mahkemelerin verdiği kararların bağlayıcılığı.
- Katılım: Vatandaşların dilekçe vererek veya seçimlere katılarak yönetime doğrudan dahil olması.
Bu temel nitelikler, vatandaşların demokratik süreçlere katılımını ve haklarının korunmasını sağlar.
Sayfa 17 Soru ve Cevap
Soru 1: 14 Mayıs seçimlerine göre TBMM’de 7 siyasi parti yer aldı. İlgili temel nitelikler nelerdir?
Cevap: Seçim sonuçlarıyla ilgili temel nitelikler şunlardır:
- Seçme ve seçilme hakkı: Halkın temsilcilerini özgür bir şekilde seçmesi.
- Çoğulculuk: Mecliste birden fazla siyasi partinin temsil edilmesi.
- Halkın egemenliği: Halkın iradesinin temsilciler aracılığıyla mecliste yer bulması.
- Katılım: Vatandaşların seçimlere yüksek oranda katılım göstermesi.
Soru 2: Çevrenizde yaptığınız gözlemlere göre demokrasinin temel niteliklerine uygun birer örnek belirleyiniz ve örneklerinizi sınıf tahtasına yazınız.
- Seçme ve seçilme hakkı: Mahalle muhtarının demokratik bir seçimle belirlenmesi.
- Hukukun üstünlüğü: Bir mahalle sakinlerinin, altyapı sorunları için belediyeye dilekçe vererek yasal süreç başlatması.
- Katılım: Okul meclisi seçimlerinde öğrencilerin adaylarını seçmesi.
- Eşitlik: Kadın ve erkeklerin seçimlerde eşit haklarla oy kullanması.
Bu örnekler, demokrasinin günlük hayatta nasıl işlediğini göstermektedir.
Sayfa 18 Soru ve Cevap
Soru: Yukarıda Cumhuriyetimize ait görseller verilmiştir (Görsel 4.11). Görsellere göre cumhuriyetin özellikleri neler olabilir? Düşüncelerinizi söyleyiniz.
Cevap: Görsellerde, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılması, seçim sandığı ve vatandaşların katılımı gibi Cumhuriyet dönemine özgü önemli olaylar görülmektedir. Bu görseller, Cumhuriyetin şu temel özelliklerini yansıtmaktadır:
- Egemenliğin halka ait olması: Cumhuriyet, halkın kendi temsilcilerini seçmesini ve ülke yönetimine katılmasını sağlar.
- Eşitlik: Kadın ve erkekler eşit şekilde seçme ve seçilme hakkına sahiptir.
- Demokratik yönetim: Halkın temsilcilerinin karar alma süreçlerine katılması, özgür bir yönetim anlayışının göstergesidir.
- Hukukun üstünlüğü: Yönetim, yasalarla düzenlenir ve bireylerin hakları güvence altındadır.
Ek Not: Mustafa Kemal Atatürk'ün Cumhuriyet ile ilgili şu sözleri, bu yönetim biçiminin önemini vurgular:
- “Egemenlik, kayıtsız ve şartsız milletindir.”
- “Cumhuriyet sizden fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür nesiller ister.”
Bu özellikler, Türkiye Cumhuriyeti’nin temel prensiplerini ve halkın haklarını koruma altına aldığını göstermektedir.
Sayfa 19 Soru ve Cevap
Soru 1: Verilen bilgiler ve Atatürk'ün sözlerine göre cumhuriyet kavramının nitelikleri nelerdir? Gözlemlerinize dayanarak bu niteliklere hangi örnekleri verebilirsiniz? Belirlediğiniz nitelik ve örnekleri aşağıdaki tablolara yazınız.
Cumhuriyetin Nitelikleri
- Egemenlik millete aittir.
- Seçme ve seçilme hakkı vardır.
- Hukukun üstünlüğü esastır.
- Herkes eşit haklara sahiptir.
- Demokrasiye dayanır.
- Kadın ve erkek eşitliği sağlanır.
Niteliklere Örnekler
- Milletvekili seçimlerinin halk tarafından yapılması.
- Kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınması (1930’lu yıllar).
- Anayasa’nın hukukun üstünlüğünü vurgulaması.
- Vatandaşların temel hak ve özgürlüklerinin güvence altına alınması.
- TBMM’nin halkın temsilcileri tarafından oluşturulması.
Soru 2: Vatansever ve millî bilince sahip bir birey, cumhuriyeti korumak ve yaşatmak için nasıl davranışlar sergilemelidir?
Cevap 2: Vatansever ve millî bilince sahip bir birey, cumhuriyeti korumak ve yaşatmak için şu davranışları sergilemelidir:
- Seçimlerde oy kullanarak vatandaşlık görevini yerine getirmek.
- Anayasa ve yasalara saygılı olmak, hukuk kurallarını benimsemek.
- Milli bayramlarda etkinliklere katılarak, ülkenin tarihine sahip çıkmak.
- Eğitimli ve bilinçli bir birey olarak topluma faydalı katkılar sağlamak.
- Cumhuriyetin temel değerlerini benimsemek ve çevresine anlatmak.
Bu davranışlar, bireylerin hem kendileri hem de toplum için daha güçlü bir geleceğe katkıda bulunmalarını sağlar.
Sayfa 20 Cumhuriyet ile İlgili Bilgiler
Tanımı
Cumhuriyet, halkın egemenliğini doğrudan ya da temsilcileri aracılığıyla kullandığı bir yönetim biçimidir. Bu sistemde halk, özgürce seçim yapma ve yöneticilerini belirleme hakkına sahiptir.
Özellikleri
- Egemenlik millete aittir.
- Demokrasiye dayanır.
- Kadın-erkek eşitliğini destekler.
- Hukukun üstünlüğünü esas alır.
- Temel hak ve özgürlükler güvence altındadır.
- Seçme ve seçilme hakkı tanır.
Uygun Olan Örnekler
- Milletvekillerinin halk tarafından seçilmesi.
- Kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınması (1934).
- Bağımsız yargının hukukun üstünlüğüne göre karar vermesi.
- Halkın seçimlerde özgür iradesiyle oy kullanması.
Uygun Olmayan Örnekler
- Halkın iradesinin yok sayılması.
- Kadınlara siyasi hakların tanınmaması.
- Basın ve ifade özgürlüğünün kısıtlanması.
- Tek bir kişinin mutlak otoritesine dayalı yönetim biçimi.
Bu bilgiler çerçevesinde Cumhuriyet’in, birey haklarını ve toplumsal eşitliği ön planda tutan bir sistem olduğu vurgulanabilir.