3. Ünite Sonu Ölçme Ve Değerlendirme Soruları
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları Sayfa 117
A- Aşağıdaki soruların cevaplarını defterinize yazınız.
1. Kuvveti nasıl gösterebiliriz? Kuvvetin özellikleri nelerdir?
Kısa Cevap: Kuvveti, büyüklük ve yön belirten oklarla gösteririz. Kuvvetin yönü, büyüklüğü, doğrultusu ve uygulama noktası özellikleri vardır.
Detaylı Cevap: Kuvvet, bir cisme uygulandığında onun şeklini, yönünü veya hızını değiştirebilir. Kuvveti gösterirken bir ok kullanılır, okun uzunluğu kuvvetin büyüklüğünü, yönü ise kuvvetin yönünü belirtir. Kuvvetin dört temel özelliği vardır: büyüklük, yön, doğrultu ve uygulama noktası. Bu özellikler, kuvvetin etkisini belirler ve hareketin nasıl gerçekleşeceğini etkiler.
2. Bir cisme birden çok kuvvet etki ederse cisim nasıl hareket edebilir? Açıklayınız.
Kısa Cevap: Bir cisme birden fazla kuvvet etkidiğinde, kuvvetlerin bileşkesi hareket yönünü belirler. Denge varsa cisim hareket etmez, denge yoksa hareket eder.
Detaylı Cevap: Bir cisme aynı anda birden fazla kuvvet uygulandığında, bu kuvvetler birbirlerini dengeleyebilir veya toplam kuvvetin yönünde bir hareket oluşabilir. Eğer kuvvetler birbirini dengeleyerek bileşke kuvvet sıfırsa, cisim dengede kalır ve hareket etmez. Ancak dengelenmemiş kuvvet varsa, cisim bu kuvvetlerin bileşke yönünde hareket eder. Örneğin, iki kişi bir kutuyu zıt yönlerde aynı kuvvetle itiyorsa kutu hareket etmez. Ancak biri daha fazla kuvvet uygularsa, kutu bu kuvvetin yönünde hareket eder.
3. Dengelenmiş ve dengelenmemiş kuvvet nedir? Örneklerle açıklayınız.
Kısa Cevap: Dengelenmiş kuvvetler bir cisme etki edip hareket ettirmez, dengelenmemiş kuvvetler ise cismin hareket etmesine neden olur.
Detaylı Cevap: Dengelenmiş kuvvetler, birbirini yok eden kuvvetlerdir ve cisim üzerinde net bir hareket oluşturmazlar. Örneğin, bir masa üzerinde duran kitap, yerçekimi kuvveti ve masa tarafından yukarı doğru uygulanan kuvvet ile dengelenir ve hareket etmez. Dengelenmemiş kuvvetler ise net bir kuvvet oluşturur ve cismin hareket etmesine sebep olur. Örneğin, yerdeki bir kutuya tek bir yönde kuvvet uygularsak kutu hareket eder çünkü dengelenmemiş kuvvet oluşmuştur.
4. Bir hareketli, hareketi sırasında her zaman aynı miktarda mı yol alır? Neden? Örneklerle açıklayınız.
Kısa Cevap: Hayır, bir hareketli her zaman aynı miktarda yol almaz çünkü hız değişebilir.
Detaylı Cevap: Bir hareketli, hızının sabit olup olmamasına göre farklı miktarda yol alabilir. Örneğin, bir araba hızlanıyorsa her saniyede daha fazla yol alır. Eğer yavaşlıyorsa, aldığı yol azalır. Dolayısıyla hareketli, hızına bağlı olarak her zaman aynı miktarda yol almaz. Bu tür hareketler, günlük yaşamda araba kullanımı sırasında gözlemlenebilir; trafik veya hızlanma durumuna göre araba bazen hızlı, bazen yavaş ilerler.
5. Sürat nedir? Hangi birimlerle ifade edilebilir?
Kısa Cevap: Sürat, birim zamanda alınan yol miktarıdır. Genellikle m/s veya km/s ile ifade edilir.
Detaylı Cevap: Sürat, bir cismin birim zamanda aldığı yolu ifade eder ve hızın büyüklüğüdür. Sürat hesaplanırken alınan yolun zamana bölünmesiyle bulunur. Sürat, uluslararası birim sisteminde metre/saniye (m/s) veya kilometre/saat (km/s) ile ölçülür. Örneğin, bir araç saatte 60 kilometre yol alıyorsa, sürati 60 km/s olarak ifade edilir.
B. Boşluk Doldurma
Aşağıdaki kelime ve kelime gruplarından uygun olanları kullanarak cümleleri tamamlayınız.
bileşke kuvvet doğrultu dengelenmiş dengelenmemiş sabit süratli hareket sürat
1- Birim zamanda alınan yola sürat adı verilir.
2- Bir cisme uygulanan iki ya da daha fazla kuvvetin etkisini tek başına yapabilen kuvvete bileşke kuvvet denir.
3- Hareketsiz bir cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir.
4- Eşit zaman aralıklarında, eşit miktarlarda yol alan hareketli sabit süratli hareket yapar.
5- Yön doğrultu ve büyüklük kuvvetin elemanlarıdır.
C. Doğru-Yanlış Sorular
Aşağıda verilen ifadeleri dikkatlice okuyunuz. İfadeler doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazan kutucuğu işaretleyiniz.
1. (D) Dengelenmemiş yatay kuvvetlerin etkisindeki oyuncak araba hareket hâlindedir.
2. (D) Sürat, hareketlinin birim zamanda aldığı yoldur.
3. (Y) Belli bir mesafeyi en uzun zamanda alan hareketli en süratlidir.
4. (Y) Dengelenmiş kuvvette bileşke kuvvet sıfırdan farklıdır.
5. (D) “km/sa.” veya “m/sn” sürat birimleridir.
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları Sayfa 118
Soru: Dengeleyici kuvvet, bileşke kuvvet ile eşit büyüklükte fakat zıt yöndedir. Görselde verilen cisimlerin dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altında olabilmesi için gerekli olan dengeleyici kuvvetlerin büyüklüğünü bulup şekiller üzerinde çizerek gösteriniz.
- İlk karede (sol üst): Sağ tarafa doğru 6 N kuvvet eklenmelidir.
- İkinci karede (sağ üst): Sol tarafa doğru 15 N kuvvet eklenmelidir.
- Üçüncü karede (sol orta): Yukarıya doğru 8 N kuvvet eklenmelidir.
- Dördüncü karede (sağ orta): Aşağıya doğru 12 N kuvvet eklenmelidir.
- Beşinci karede (sol alt): Sağ tarafa doğru 2 N kuvvet eklenmelidir.
- Altıncı karede (sağ alt): Sol tarafa doğru 4 N kuvvet eklenmelidir.
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları Sayfa 119
D. Çoktan Seçmeli Sorular
Aşağıdaki soruların doğru cevabını işaretleyiniz.
1. Soru: Aşağıdaki durumların hangisinde net (bileşke) kuvvetin büyüklüğü en fazladır?
Cevap: B
2. Soru: Yandaki şekilde cismi etkileyen kuvvetlerin dengeleyeni aşağıdakilerden hangisidir?
Cevap: A
3. Soru: Yukarıda verilen hareket hâlindeki araçlara görselde gördüğünüz kuvvetler etki etmektedir. Buna göre I, II, III ve IV numaralı araçlardan hangileri sabit süratli hareket hâlindedir? (“► = 5 N)
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve IV
Cevap: C
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları Sayfa 120
4. Soru: Sabit süratlerle aynı anda harekete geçen Can, Oya ve Ali aynı anda R noktasına ulaşıyorlar. Noktalar arasındaki uzaklıklar eşit olduğuna göre en süratli ve en yavaş hareket eden çocuk aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
A) Oya Can B) Ali Oya C) Ali Can D) Can Oya
Cevap: D
5. Soru: M cismine şekilde gördüğünüz dört kuvvet etki ediyor. Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Cisim hareket etmez.
B) Cisim, F1 kuvveti yönünde hareket eder.
C) Cisim, F3 kuvveti yönünde hareket eder.
D) Cisim, F4 kuvveti yönünde hareket eder.
Cevap: B
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları Sayfa 121
6. Soru: Sürtünmelerin önemsenmediği yatay düzlemde duran özdeş cisimlere aynı anda uygulanan kuvvetler görseldeki gibidir. Özdeş cisimler uygulanan kuvvetin etkisiyle
I. durumda cisim batı yönünde harekete geçiyor.
II. durumda cisim hareketsiz kalıyor.
III. durumda cisim doğu yönünde harekete geçiyor.
Buna göre cisme uygulanan K, L, M ve N kuvvetlerinin büyüklükleri ile ilgili aşağıdaki sütun grafiklerinden hangisi doğrudur?
Cevap: C
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları Sayfa 122
7. Soru: Aşağıdaki tabloda K, L ve M araçlarının yol-zaman değerleri kaydedilmiştir. Buna göre, K, L ve M araçlarının sürat zaman grafikleri aşağıdakilerden hangisidir?
Cevap: D
8. Soru: Bir cisme zıt yönde etki eden kuvvetler sırasıyla 21 N ve 3N’dur. Buna göre bileşke kuvvetin değeri kaç N’dur?
A) 24 B) 18 C) 9 D) 3
Cevap: B
9. Soru: Yukarıda verilen şekle göre, sürtünmesiz sistemde net kuvvetin yönü ve büyüklüğü nedir?
A) 8 N sola B) 8 N sağa C) 18 N sola D) 18N sağa
Cevap: A
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları Sayfa 123
E. Aşağıdaki soruları verilen tablodaki bilgilere göre cevaplayınız.
Aşağıdaki tabloda, verilen taşıtların sabit süratli hareket ederek aldıkları yol ve bu yolu almak için geçen zaman belirtilmiştir.
1. Soru: Hangi aracın sürati en fazladır? Neden?
Cevap: Uçağın sürati en fazladır. Aynı süre hareket ettiklerinde en fazla yolu uçak almıştır.
2. Soru: Hangi aracın sürati en azdır? Neden?
Cevap: Geminin sürati en azdır. Aynı süre hareket ettiklerinde en az yolu gemi almıştır.
3. Soru: Araçlar sabit süratle hareketlerine devam ederlerse 5 saat sonunda alacakları yollar arasında nasıl bir ilişki vardır?
Cevap: Uçak > Otomobil > Tren > Gemi
4. Soru: Eşit uzunluktaki bir yolu hangi hareketli en kısa sürede gider?
Cevap: Uçak
5. Soru: Araçların süratlerinin büyükten küçüğe doğru sıralanışı nasıl olur?
Cevap: Uçak > Otomobil > Tren > Gemi