Sayfa 133 – Hücre Zarından Madde Geçişleri Etkinliği
11. Etkinlik
Adı Hücre Zarından Madde Geçişleri
1. Aşağıdaki görselleri verilen hücre zarındaki madde geçişlerini; molekül boyutu, enerji gereksinimi, geçiş yönü ve yoğunluk farkı gibi niteliklerine göre inceleyiniz.
Cevap: Hücre zarından madde geçişleri farklı özelliklere göre sınıflandırılır:
- Difüzyon: Küçük moleküller çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçer. Enerji harcanmaz.
- Osmoz: Su molekülleri seçici geçirgen zar boyunca difüzyona uğrar.
- Aktif Taşıma: Moleküller az yoğun ortamdan çok yoğun ortama taşınır ve ATP harcanır.
- Endositoz: Büyük moleküller hücre içine alınır ve enerji gereklidir.
- Ekzositoz: Büyük moleküller hücre dışına atılır ve ATP gerektirir.
Sayfa 134 – Madde Geçişlerine İlişkin Nitelikler Tablosu
2. Görsellerde belirlediğiniz nitelikleri, aşağıdaki Madde Geçişlerine İlişkin Nitelikler tablosunda ilgili yerlere işaretleyerek eşleştiriniz.
Cevap: Madde geçiş türleri şu şekilde sınıflandırılabilir:
| Madde Geçişi | Molekül Boyutu | Enerji (ATP) Gereksinimi | Madde Geçiş Yönü | Yoğunluk Farkına Göre Geçiş |
|---|---|---|---|---|
| Difüzyon | Küçük | Gerekmez | Hücre içine/dışına | Çok yoğundan az yoğuna |
| Osmoz | Küçük | Gerekmez | Hücre içine/dışına | Çok yoğundan az yoğuna |
| Aktif Taşıma | Büyük/İyonlu | Gerekir | Hücre içine/dışına | Az yoğundan çok yoğuna |
| Endositoz | Büyük | Gerekir | Hücre içine | Yoğunluk farkı önemli değil |
| Ekzositoz | Büyük | Gerekir | Hücre dışına | Yoğunluk farkı önemli değil |
3. Hücre zarından madde geçişlerini niteliklerine göre işaretleyerek doldurduğunuz tabloyu sınıf arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap: Tabloyu tamamladıktan sonra, sınıftaki arkadaşlarımızla karşılaştırmalı ve farklı işaretlemeleri olan tabloları tartışarak ortak doğrulara ulaşmalıyız.
4. Görselleri, tabloda enerji gereksinimi niteliğine göre yaptığınız işaretlemeler kapsamında gruplandırma tablosuna yazarak gruplandırınız.
Cevap: Madde geçişleri, enerji gereksinimine göre ikiye ayrılır:
| Hücre Zarından Madde Geçişleri | |
|---|---|
| Enerji Gereksinimi Olan | Enerji Gereksinimi Olmayan |
| Endositoz | Difüzyon |
| Ekzositoz | Osmoz |
| Aktif Taşıma | |
Sayfa 135 – Madde Geçiş Türlerinin Açıklamaları
5. Aşağıdaki bilgi kartlarının üzerine yazılan bilgileri ve hücre zarından madde geçişlerinin bilimsel isimlerini inceleyiniz.
Cevap: Madde geçişlerinin bilimsel isimleri şunlardır:
- Difüzyon: Küçük moleküller çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçer.
- Osmoz: Suyun seçici geçirgen bir zar boyunca difüzyonu.
- Aktif Taşıma: Az yoğun ortamdan çok yoğun ortama madde taşınması ve enerji gerektirmesi.
- Endositoz: Büyük moleküllerin hücre içine alınması.
- Ekzositoz: Büyük moleküllerin hücre dışına atılması.
Sayfa 136 – Görselleri Bilimsel İsimlendirme ile Eşleştirme
6. Görsel üzerinden incelediğiniz madde geçişlerini bilgi kartlarındaki açıklamalarla ve kart üzerinde yazılı bilimsel isimlendirmelere göre eşleştiriniz.
Cevap: Görseller ve madde geçiş türleri şu şekilde eşleştirilmelidir:
| Görsel | Hücre Zarından Madde Geçişinin Bilimsel Adı |
|---|---|
| 1 | Difüzyon |
| 2 | Osmoz |
| 3 | Kanal Proteinleri ile Pasif Taşıma |
| 4 | Aktif Taşıma |
| 5 | Endositoz |
| 6 | Ekzositoz |
Değerlendirme Soruları
1. Hücre zarından madde geçişleriyle ilgili verilen karekod ile verileri inceleyerek ulaşınız.
Cevap: Karekodları tarayarak madde geçişleriyle ilgili ek bilgilere ulaşabilirsiniz.
2. Niteliklerin belirlenişi, gruplandırışınız, yaptığınız incelemeler ve işaretlemelerinizin doğruluğunu kontrol ediniz. Hücre zarından madde geçişleriyle ilgili bilgilerinizin Madde Geçişlerine İlişkin Nitelikler tablosundan destek alınız.
Cevap: Tablo doldurulduktan sonra, arkadaşlarımızla karşılaştırmalı ve hatalı veya eksik olan bilgileri tamamlamalıyız. Özellikle aktif taşıma ve pasif taşıma arasındaki farkları anlamak önemlidir.
Özetle:
Bu etkinlik, hücre zarından madde geçişlerini kavramamızı, enerji gereksinimi olan ve olmayan taşıma türlerini ayırt etmemizi sağlamaktadır. Hücre zarının seçici geçirgenliği, hücre içi dengenin korunmasında önemli bir rol oynar.