Sayfa 147-148 – 13. Etkinlik: Canlılarda Organizasyon
1. Soru – Organizasyon Basamakları ve Bileşenleri
Soru: Aşağıdaki görselde insan vücudundaki altı farklı sistem ve organizasyon basamakları verilmiştir. Bu sistemlerin alt bileşenlerini, sistemin yanındaki boşluğa yazınız.
1️⃣ Dolaşım Sistemi → Kalp, damarlar, kan
2️⃣ Kas ve İskelet Sistemi → Kas dokusu, kemikler, eklemler
3️⃣ Boşaltım Sistemi → Böbrekler, idrar kesesi, üreter
4️⃣ Solunum Sistemi → Akciğer, bronşlar, diyafram
5️⃣ Sinir Sistemi → Beyin, omurilik, sinir hücreleri
2. Soru – Sistemleri Oluşturan Hücrelerin Benzerlik ve Farklılıkları
Soru: Görseldeki sistemleri oluşturan hücrelerin benzerlik ve farklılıkları nelerdir?
Benzerlikler:
- Tüm hücreler hücre zarı, sitoplazma ve çekirdek gibi temel bileşenlere sahiptir.
- Enerji üretimi için mitokondri, protein sentezi için ribozom içerirler.
- Canlılık faaliyetlerini sürdürmek için hücresel solunum yaparlar.
Farklılıklar:
- Kas hücreleri uzun ve esnektir, kasılma özelliğine sahiptir.
- Sinir hücreleri uzun uzantılara sahiptir ve elektriksel iletim yapar.
- Kan hücreleri oksijen taşıyan hemoglobin içerir ve çekirdeksizdir.
- Böbrek hücreleri su ve iyon dengesini sağlar.
3. Soru – Organizasyonun İkinci Basamağında Yer Alan Hücrelerin Aynı Olup Olmadığı
Soru: Görseldeki organizasyon şemasının ikinci basamağında yer alan hücrelerin aynı olup olmadığını nedenleriyle açıklayınız.
✅ Cevap: Hücreler, organizmanın farklı işlevlerini yerine getirebilmek için özelleşmiştir.
Kas hücreleri, sinir hücrelerinden farklıdır çünkü görevleri farklıdır.
Farklı dokular farklı hücrelerden oluşur, bu yüzden ikinci basamaktaki hücreler aynı değildir.
4. Soru – Sistemlerin Vücut İç Dengesindeki (Homeostaz) Fonksiyonel İlişkileri
Soru: Görselde verilen sistemlerin vücudun iç dengesinin sağlanmasındaki fonksiyonel ilişkileri nelerdir?
Dolaşım Sistemi → Oksijen ve besin maddelerini hücrelere taşır, atık maddeleri uzaklaştırır.
Kas ve İskelet Sistemi → Vücudun hareketini sağlar, iç organları korur.
Boşaltım Sistemi → Zararlı maddeleri vücuttan atarak homeostazı korur.
Solunum Sistemi → Oksijen alıp karbondioksit atarak gaz dengesini sağlar.
Sinir Sistemi → Tüm sistemleri koordine eder ve iç dengenin korunmasını sağlar.
Sayfa 148 – Organizasyon Basamakları ve Örnekler
5. Soru – İnsan Vücudundaki Sistemlerin Organizasyonuna Ait Örnekler
Soru: Görselde verilen sistemler dışında insan vücudundaki sistemlerin organizasyonuna ait örnekler veriniz.
Sindirim Sistemi → Ağız, mide, bağırsaklar, karaciğer
Endokrin Sistemi → Hormon salgılayan bezler (tiroid, pankreas)
Üreme Sistemi → Yumurtalıklar, testisler, rahim
6. Soru – Organizasyon Yapılarının Örnekleri
Soru: Görselde iki sistem için organizasyon yapılarının örneklerini yazınız.
1. Sistem: Sinir Sistemi
- Hücre: Sinir hücresi (nöron)
- Doku: Sinir dokusu
- Organ: Beyin
- Sistem: Sinir sistemi
2. Sistem: Sindirim Sistemi
- Hücre: Sindirim hücresi
- Doku: Epitel dokusu
- Organ: Mide
- Sistem: Sindirim sistemi
7. Soru – Organizasyon Basamaklarının Genel Şeması
Soru: Tespit ettiğiniz örüntüleri tek bir organizasyon şeması hâlinde genelleyerek aşağıdaki boşluğa çiziniz.
Genel Organizasyon Şeması:
Hücre → Doku → Organ → Sistem → Organizma
Sayfa 148 – Değerlendirme Soruları
1. Soru – Farklı Canlıların Organizasyon Basamaklarını İnceleyerek Boşlukları Doldurunuz
Soru: Görseldeki farklı canlıların organizasyon basamaklarını inceleyiniz. Genellediğiniz organizasyon basamaklarının bileşenlerini numaralandırılmış boşluklara yazınız.
1️⃣ Molekül
2️⃣ Hücre
3️⃣ Doku
4️⃣ Organ
5️⃣ Sistem
6️⃣ Organizma
2. Soru – Çok Hücreli Canlılarda Organizasyon Basamaklarının Tamamı Bulunur Mu?
Soru: Çok hücreli canlıların hepsinde yukarıda belirttiğimiz organizasyon basamaklarının tamamı bulunur mu? Açıklayınız.
✅ Cevap: Basit çok hücreli canlılarda (örneğin süngerler) doku ve organ sistemleri gelişmemiş olabilir.
Gelişmiş organizmalarda ise hücre, doku, organ, sistem ve organizma basamaklarının tamamı bulunur.
3. Soru – İnsan Vücudundaki Sistemlerin Birbirinden Bağımsız Çalışıp Çalışamayacağı
Soru: İnsan vücudunu oluşturan sistemlerin her birinin bağımsız olarak çalışması, yaşam için yeterli midir? Açıklayınız.
Hayır, sistemler birbiriyle bağlantılıdır ve birlikte çalışmak zorundadır.
Örneğin, solunum sistemi oksijen sağlar, dolaşım sistemi oksijeni hücrelere taşır, sinir sistemi ise tüm işlemleri koordine eder.
Eğer bir sistem çalışmazsa organizmada ciddi sorunlar oluşur ve yaşam sürdürülemez.
Sonuç ve Değerlendirme
✅ İnsan vücudundaki organizasyon basamakları eksiksiz açıklandı.
✅ Farklı hücre tiplerinin görevleri ve sistemler arasındaki ilişkiler belirtildi.
✅ Organizasyonun işleyişi ve vücudun iç dengesinin nasıl sağlandığı detaylandırıldı.