Etkinlik: Domainlerin Genel Özellikleri
Amaç: Domainleri birbirinden ayıran temel özelliklere ilişkin çıkarım yapabilme.
1- Görseller ve Genel Özellikler Üzerine: Verilen görseller ve özellikler incelenerek bu canlıların hangi domainlere ait olabileceğine dair varsayımlar oluşturmanız isteniyor.
2- Tablo Doldurma: Üç Domaini Birbirinden Ayıran Temel Özellikler tablosunda her bir özellik için ilgili alanları doldurmanız isteniyor. Örneğin, bakteriler, arkeler ve ökaryotların hücre tipleri ve yapılarının farkları belirtilmeli.
3- Bilgi Analizi: Bu etkinlik sayesinde üç domainin temel özelliklerini analiz ederek, canlıların biyolojik çeşitlilik açısından önemli özelliklerini öğrenmeniz amaçlanıyor.
Soru ve Cevaplar:
- Euglena gracilis - Ökaryotlar: Doğru. Euglena tek hücreli bir ökaryottur, çekirdeğe ve organellere sahiptir. Hem fotosentez yaparak hem de heterotrof beslenme ile enerji sağlayabilir.
- Apis mellifera (Bal arısı) - Ökaryotlar: Doğru. Bal arısı çok hücreli, çekirdekli ve organellere sahip bir ökaryottur. Hayvanlar aleminin bir üyesidir.
- Ophrys lycia (Likya Kaş orkidesi) - Ökaryotlar: Doğru. Orkide gibi bitkiler kloroplastlara sahip olup fotosentez yapar. Çok hücreli ve çekirdekli oldukları için ökaryottur.
- Methanobrevibacter smithii - Archaea (Arkeler): Doğru. Methanobrevibacter smithii, insan bağırsağında yaşayan bir arke türüdür. Arkeler, ekstrem koşullara dayanabilir ve antibiyotiklere direnç gösterebilir.
- Escherichia coli - Bakteriler: Doğru. E. coli, halkasal DNA'ya sahip, tek hücreli bir bakteri türüdür. Antibiyotik direnci geliştirebilir ve bazı zor çevre koşullarına dayanıklıdır.
- Omphalotus nidiformis (Hayalet mantarı) - Ökaryotlar: Doğru. Mantarlar çok hücreli olup, ökaryotik hücre yapısına sahiptir. Genellikle çürükçül beslenen bu mantar da ökaryotlar içinde yer alır.
Tabloyu Doldurma:
- Bakteriler: Prokaryot, tek hücreli, zarla çevrili yapıları var, histon proteinleri yok.
- Arkeler: Prokaryot, tek hücreli, zarla çevrili yapıları var, bazı türlerinde histon proteinleri var.
- Ökaryotlar: Ökaryot, genellikle çok hücreli, zarla çevrili yapıları var, histon proteinleri var.
| Görsellerdeki canlı örneği | Bakteriler | Arkeler | Ökaryotlar |
|---|---|---|---|
| Hücre tipi (Prokaryot/Ökaryot) | Prokaryot | Prokaryot | Ökaryot |
| Hücre sayısı (Tek/Çok/Tek ya da Çok) | Tek | Tek | Var |
| Belirgin hücre çekirdeği (Var/Yok) | Yok | Yok | Var |
| Zarla çevrili yapılar (Var/Yok) | Yok | Yok | Var |
| Kromozomlarında histon protein (Var/Yok/Bazı Türlerinde Var) | Yok | Bazı Türlerinde Var | Var |
| Halkasal kromozom (Var/Yok) | Var | Var | Yok |
| Ekstrem koşullarda yaşayabilme (Var/Yok/Bazı Türlerinde Var) | Var | Var | Yok |
| Antibiyotiklere karşı direnç (Var/Yok/Bazı Türlerinde Var) | Var | Bazı Türlerinde Var | Yok |
4. Soru: Tabloya işlediğiniz bilgilerden hareketle üç domainde bulunan canlıların özelliklerine ilişkin bakteri-arke ve arke-ökaryot domainlerine ait benzerliklerden yola çıkarak belirlediğiniz örüntüleri listeleyiniz.
Cevap: Bakteriler ve arkeler prokaryot hücre yapısına sahiptir; çekirdek ve zarlı organellere sahip değillerdir, halkasal kromozom taşırlar. Arkeler ve ökaryotlar ise bazı türlerde histon proteinlerine sahiptir ve zorlu çevre koşullarında hayatta kalabilirler. Ayrıca, her iki domainin de belirli türleri ekstrem koşullara dayanıklılık gösterebilir.
5. Soru: Tablodaki canlılardan biri olan bal arısının (Apis mellifera) biyolojik önemini, yok olmalarına sebep olabilecek etmenleri ve bu etmenlere karşı uygulanacak eylem planlarını içeren önermelerinizi listeleyiniz.
Cevap: Bal arıları, bitki tozlaşmasında kritik bir rol oynayarak hem tarım üretiminin devamlılığını sağlar hem de ekosistemin dengesi için vazgeçilmezdir. Ancak, pestisit kullanımı, habitat kaybı ve hastalıklar bal arılarının yok olma riskini artırmaktadır. Bu duruma karşı pestisit kullanımını azaltma, arı dostu doğal alanların korunması ve biyolojik mücadele yöntemlerinin uygulanması gibi adımlar atılmalıdır. Arıların korunması, tarımsal üretimin ve biyolojik çeşitliliğin sürdürülebilirliği için hayati öneme sahiptir.
6. Bal arısı hakkında sunulan önerilerin tümünün yer aldığı ve sınıf arkadaşlarınızın ortak değerlendirmesini yansıtan bir rapor hazırlayınız. Bu süreci planlı ve sorumlu davranarak tamamlayınız.
Cevap: Bal arıları, ekosistem ve tarım açısından kritik önem taşır. Rapor, pestisitlerin azaltılması, doğal habitatların korunması ve biyolojik mücadele yöntemlerinin önemi üzerine sınıf arkadaşlarının ortak değerlendirmeleriyle oluşturulmuştur. Bu süreç, planlı ve sorumlu bir şekilde tamamlanmıştır.
7. Raporda oluşturduğunuz önermeleri kendi yaşamınızla ilişkilendirerek sınıfta paylaşınız veya okul gazetesinde yayımlayınız.
Cevap: Öneriler, günlük hayatımızda pestisit kullanmamak, çiçekli bitkiler dikmek ve organik ürünler tercih etmek gibi adımlar içermektedir. Bu öneriler, sınıfta paylaşılacak ve okul gazetesinde yayımlanacaktır.
Öneriler: Bal arılarının korunması için tarım ilaçlarının kullanımına sınırlama getirilmeli ve arıların yaşam alanları korunmalıdır.