Coğrafya Biliminin Gelişim Süreci
1. Adım: Aşağıdaki şemaya tarihî çağlarda coğrafya biliminin gelişiminde rol oynayan önemli gelişmeleri yazınız.
Bu etkinlikte coğrafya biliminin gelişim süreci üzerinde duruluyor. Verilen şemaya, Eski Çağ, Orta Çağ, Yeni Çağ ve Yakın Çağ gibi tarihî dönemlerde coğrafya bilimine katkıda bulunan bilim insanları ve yaptıkları çalışmalar eklenmelidir. İşte kısa bir örnek çalışma:
Eski Çağ
- Eratosthenes: Dünya’nın çevresini hesaplayan ilk bilim insanıdır.
- Strabon: Coğrafya bilimiyle ilgili önemli eser "Geographica"yı yazmıştır.
- Batlamyus: Coğrafya ile ilgili önemli haritalar ve koordinat sistemleri geliştirmiştir.
Orta Çağ
- Biruni: Coğrafya ve astronomi alanında önemli katkılar sunmuş, Dünya'nın boyutları üzerine çalışmalar yapmıştır.
- Muhammed İdrisi: Orta Çağ’da dünya haritaları çizmiştir.
- İbni Battuta: Ünlü gezgin, dünya seyahatlerinde coğrafi gözlemler yapmıştır.
Yeni Çağ
- Piri Reis: Ünlü dünya haritalarını çizmiş, denizcilikte büyük başarılar elde etmiştir.
- A. Ortelius: İlk modern atlası oluşturmuştur.
- Katip Çelebi: Osmanlı coğrafya bilimine önemli katkılar sunmuştur.
Yakın Çağ
- A. V. Humboldt: Modern coğrafyanın kurucusu olarak bilinir.
- C. Ritter: Coğrafya bilimine teorik temeller kazandırmıştır.
- C. O. Sauer: Kültürel coğrafya alanında önemli çalışmalar yapmıştır.
Bu şema, coğrafya biliminin gelişim sürecini adım adım izleyerek öğrencilerin bu alandaki önemli bilim insanlarını öğrenmesine katkı sağlar.
2. Adım: Aşağıdaki tarih şeridinde verilen boşluklara coğrafya biliminin gelişimine katkıda bulunan bilim insanlarının yaptığı önemli çalışmaları yazınız.
Eski Çağ:
- Eratosthenes (MÖ 276 - MÖ 194): Dünya'nın çevresini ilk kez hesaplamıştır. Aynı zamanda coğrafya bilimiyle ilgili ilk sistematik çalışmaları yapmıştır.
- Strabon (MÖ 64 - MS 24): "Geographica" adlı eseriyle bilinir. Bu eser, antik dönemin coğrafya bilgilerini derleyen önemli bir kaynak olmuştur.
- Batlamyus (100 - 170): "Geographia" adlı eseriyle ünlüdür. Dünya haritaları ve koordinat sistemleri geliştirmiştir. Coğrafya bilimine yaptığı katkılar uzun yıllar kullanılmıştır.
Orta Çağ:
- Biruni (973 - 1048): Coğrafya ve astronomi alanlarında çalışmalar yapmış, Dünya'nın çapı ve ekseni üzerine önemli araştırmalar gerçekleştirmiştir.
- Muhammed İdrisi (1100 - 1165): "Tabula Rogeriana" adlı eseriyle bilinir. Bu eser, Orta Çağ’da bilinen dünyanın en detaylı haritasını sunar.
- İbni Battuta (1304 - 1369): Dünyanın birçok bölgesini gezmiş, seyahatleri sırasında yaptığı coğrafi gözlemlerle ünlü bir seyyah olmuştur.
Yeni Çağ:
- Piri Reis (1470 - 1554): "Piri Reis Haritası" ile tanınır. Osmanlı İmparatorluğu’nun en önemli denizci ve haritacılarından biridir.
- A. Ortelius (1527 - 1598): İlk modern atlas olan "Theatrum Orbis Terrarum"u yayımlamıştır. Bu eser, coğrafya biliminin gelişiminde önemli bir adımdır.
- Katip Çelebi (1609 - 1657): "Cihannüma" adlı eseriyle Osmanlı coğrafya bilimine önemli katkılar sağlamıştır.
Yakın Çağ:
- A. V. Humboldt (1769 - 1859): Modern coğrafyanın kurucusu olarak kabul edilir. Coğrafya ve doğa bilimlerinde yaptığı çalışmalarıyla ünlüdür.
- C. Ritter (1779 - 1859): Coğrafyanın bilimsel temellerini atan ve coğrafyayı bir bilim dalı olarak sistematik hale getiren isimdir.
- C. O. Sauer (1889 - 1975): Kültürel coğrafyanın öncüsü olarak bilinir. İnsan-çevre ilişkileri üzerine yaptığı çalışmalarla tanınır.
Bu bilim insanlarının yaptığı önemli çalışmalar, coğrafya biliminin gelişimine büyük katkı sağlamış ve coğrafya bilimi bu süreçte daha sistematik bir hale gelmiştir.
DEĞERLENDİRME
Süreç sonunda aşağıdaki sorular hakkındaki görüşlerinizi arkadaşlarınızla tartışınız.
1. Tarihî süreç dikkate alındığında coğrafya biliminin gelişiminde etkili olan temel faktörler nelerdir?
2. Türk-İslam bilim insanlarının coğrafya biliminin gelişimine olan doğrudan katkıları nelerdir?
3. Türk-İslam bilim insanlarının coğrafya alanında yaptıkları çalışmalar, coğrafya bilimin gelişiminde nasıl bir rol oynamış olabilir?
Değerlendirme Soruları Üzerine Görüşler:
-
Coğrafya Biliminin Gelişiminde Etkili Olan Temel Faktörler
Coğrafya biliminin gelişiminde önemli olan temel faktörler arasında keşifler, ticaret yollarının genişlemesi, teknolojik ilerlemeler ve coğrafi harita yapımındaki gelişmeler sayılabilir. Özellikle yeni coğrafi alanların keşfi, haritacılıkta yapılan yenilikler ve ticaret yollarının önem kazanması, coğrafya bilimine önemli katkılar sağlamıştır. -
Türk-İslam Bilim İnsanlarının Coğrafya Bilimine Doğrudan Katkıları
Türk-İslam bilim insanları, coğrafya biliminin gelişimine büyük katkılar sağlamıştır. Biruni, Dünya'nın çapı üzerine çalışmalar yapmış, Muhammed İdrisi haritacılık alanında önemli eserler ortaya koymuştur. İbni Battuta ise yaptığı seyahatlerle farklı coğrafyalar hakkında bilgi edinmiş ve bu bilgileri paylaşmıştır. Bu bilim insanlarının coğrafya ile ilgili çalışmaları, dönemin bilgi birikimine katkı sağlamıştır. -
Türk-İslam Bilim İnsanlarının Coğrafya Alanındaki Çalışmalarının Rolü
Türk-İslam bilim insanları, özellikle haritacılık, astronomi ve gözlem çalışmalarıyla coğrafya bilimine önemli katkılar sunmuşlardır. Bu çalışmalar, dünya hakkında daha doğru ve kapsamlı bilgilere ulaşılmasını sağlamış, Batı dünyasında coğrafya biliminin gelişimine de öncülük etmiştir. Haritaların doğruluğu ve dünya çapındaki yerlerin keşfi, bilim dünyasında kalıcı izler bırakmıştır.
Öz Değerlendirme Formu
Grup çalışması sırasında gösterdiğiniz performansı değerlendirmek ve süreç sonunda ne kadar verimli çalıştığınızı görmek için öğretmeninizin verdiği öz değerlendirme formunu doldurarak, kişisel gelişiminizi gözden geçirebilirsiniz.