9. Sınıf Düşünme Eğitimi Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları Sayfa 55
Olgusal Yargılar ve Değer İçeren Yargılar
İnsanlar, çevrelerinde olup bitenleri anlamak ve değerlendirmek için yargılar oluşturur. Olgusal yargılar, nesnel gerçeklere dayanır ve doğrulanabilir. Değer içeren yargılar ise kişisel inançlar, tutumlar ve tercihlerden oluşur.
Uygulama:
Soru: Aşağıdaki önermeleri inceleyerek olgusal ve değer içeren yargılar olarak sınıflandırınız.
Olgusal Yargılar:
- Dünya, Güneş’in etrafında döner.
- Pizza bir İtalyan yemeğidir.
- Kediler evcil hayvanlardır.
- Fransa’nın başkenti Paris’tir.
- Su 0 °C’de donar.
- Mona Lisa ünlü bir tablodur.
Gerekçe: Bu önermeler, doğruluğu kanıtlanabilir somut bilgiler içerir.
Değer İçeren Yargılar:
- Kırmızı en güzel renktir.
- Herkesin ifade özgürlüğü hakkı olmalıdır.
- Sebze yemek sağlığınız için yararlıdır.
- Sınavlarda kopya çekmek ahlaken yanlıştır.
- Egzersiz ruh sağlığınızı iyileştirebilir.
- Çikolatalı dondurma lezzetlidir.
Soru: Yukarıdaki yargıları doğruluk değerleri açısından karşılaştırınız.
Cevap: Olgusal yargılar, coğrafya, bilim ve tarih gibi kesin verilere dayanır ve doğruluğu kanıtlanabilir. Değer içeren yargılar ise kişisel ve toplumsal değerlere dayalıdır; doğruluğu nesnel olarak kanıtlanamaz. Olgusal yargılar objektif, değer içeren yargılar ise subjektiftir.