Dinleme/İzleme: Şiir
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 131
Soru 1: Okuduğunuz şiir tanımlarından hangisini beğendiniz? Düşüncelerinizi gerekçeleriyle söyleyiniz.
Cevap: Yahya Kemal Beyatlı’nın “Şiir, kalpten geçen bir hadisenin lisan hâlinde tecelli edişi, hissin birdenbire lisan oluşu ve lisan hâlinde kalışıdır.” tanımını beğendim. Bu tanım, şiirin insan duygularını saf ve etkileyici bir şekilde ifade ettiğini anlatıyor. Şiir, hissiyatın estetik bir biçimde dile gelişi ve iç dünyanın kelimelerle dışa vurumu olduğundan, bu tanımın şiiri çok iyi açıkladığını düşünüyorum.
Soru 2: Siz de kendinize ait bir şiir tanımı yapıp yazınız.
Cevap: Şiir, duyguların ve düşüncelerin sanatla buluştuğu, kelimelerin büyülü bir dansıdır. İnsan ruhunun derinliklerinden gelen hislerin, estetik bir dille dile gelişi olan şiir, sessiz bir çığlık veya huzurlu bir melodi gibi okuyucuyu etkiler. Şiir, duyguların ölümsüzleştiği sanatın en zarif hâlidir.
Soru 3: Şiir okumayı mı yoksa fon müziği eşliğinde okunan bir şiiri dinlemeyi mi tercih edersiniz? Düşüncenizi gerekçeleriyle söyleyiniz.
Cevap: Fon müziği eşliğinde okunan bir şiiri dinlemeyi tercih ederim. Çünkü fon müziği, şiirin duygusal derinliğini artırır ve okuyucuyu şiirin dünyasına daha güçlü bir şekilde çeker. Şiirin ritmi ve müzik birleştiğinde, ortaya çıkan atmosfer şiiri daha anlamlı ve etkileyici kılar.
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 132
Dinleme/İzleme Öncesi
Soru 1: Yandaki karekodda yer alan dinleme/izleme kontrol listesinin çıktısını alınız ve kontrol listesini inceleyiniz. Kontrol listesinde tamamladığınız aşamaları işaretleyiniz. Gerekli rehberliği öğretmeninizden alınız.
Cevap: Bu etkinlik sınıfta yapılmalıdır.
Soru a: Dinleyeceğiniz/izleyeceğiniz şiirin başlığından hareketle içeriği hakkındaki tahminlerinizi yazınız.
- Şiirin İçeriği Hakkındaki Tahminim: Şairin sevgilisine duyduğu derin aşkı ve ayrılığın ona yaşattığı hüznü dile getiren bir şiir olabilir.
- Şiirin İçeriği: Şair, sevgili Mihriban’a olan aşkını, bu aşkın yüreğinde bıraktığı izleri ve ayrılığın acısını anlatmıştır.
Soru b: Dinleme/izleme sonrasında şiirin içeriği hakkındaki bölümü doldurunuz. Tahminlerinizin şiirin içeriğiyle örtüşen yönlerini söyleyiniz.
Cevap: Şiir, şairin sevgili Mihriban’a duyduğu aşkı ve bu aşkın onda bıraktığı etkileri yansıtmaktadır. Tahminlerim şiirin içeriğiyle örtüşmüştür; özellikle ayrılığın getirdiği hüzün ve aşkın yoğunluğu açısından benzerlik bulunmaktadır.
Dinleme/İzleme Sırası
Soru: Yandaki karekodu okutarak Abdurrahim Karakoç’un Mihriban adlı şiirini dinleyiniz. Dinleme/izleme sırasında metinde verilen boşlukları doldurunuz.
Sarı saçlarına deli gönlümü,
Bağlamışlar, çözülmüyor Mihriban.
Ayrılıktan zor belleme ölümü,
Görmeyince sezilmiyor Mihriban.
Yâr, deyince kalem elden düşüyor;
Gözlerim görmüyor, aklım şaşıyor
Lâmbamda titreyen alev üşüyor…
Aşk, kâğıda yazılmıyor Mihriban.
Önce naz, sonra söz ve sonra hile…
Sevilen seveni düşürür dile.
Seneler, asırlar değişse bile,
Eski töre bozulmuyor Mihriban.
Tabiplerde ilâç yoktur yarama;
Aşk deyince ötesini arama
Her nesnenin bir bitimi var ama,
Aşka hudut çizilmiyor Mihriban.
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 133
Boşa bağlanmamış bülbül, gülüne;
Kar koysan köz olur aşkın külüne…
Şaştım kara bahtın tahammülüne
Taşa çalsam ezilmiyor Mihriban.
Tarife sığmıyor aşkın anlamı;
Ancak çeken bilir bu derdi, gamı.
Bir kördüğüm baştan sona tamamı…
Çözemedim, çözülmüyor Mihriban.
Dinleme/İzleme Sonrası
Söz Varlığımız
Soru: Aşağıda Mihriban adlı şiirde geçen bazı kelimeler verilmiştir. Bu kelimelerin anlamlarını şiirde bulunduğu bağlamdan hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi TDK Güncel Türkçe Sözlük’ten kontrol ediniz.
| Kelime | Kelimenin Geçtiği Dize | Kelimenin Anlamıyla İlgili Tahminim |
|---|---|---|
| Baht | "Saçtım kara bahtın tahammülüne..." | Şans, talih |
| Tahammül | "Taşa çalsam ezilmiyor Mihriban." | Dayanma gücü |
| Gam | "Tarife sığmıyor aşkın anlamı;" | Keder, sıkıntı |
| Hudut | "Aşka hudut çizilmiyor Mihriban." | Sınır |
| Kördüğüm | "Bir kördüğüm baştan sona tamamı..." | Çözülemeyen düğüm |
| Köz | "Kar koysan köz olur aşkın külüne..." | Ateş parçası, kor |
| Mihriban | "Sarı saçlarına deli gönlümü..." | Sevdiğinin ismi |
| Tabip | "Tabiplerde ilâç yoktur yarama;" | Doktor |
Metnimizi Anlayalım
Soru: Seslendiricinin ses tonundan, vurgularından, ifade biçiminden vb. yola çıkarak şiirin yazılma amacını belirleyip yazınız.
Cevap: Bu şiirin yazılma amacı, aşkın derinliğini ve zorluklarını anlatmak, sevginin insan ruhunda nasıl etkiler bıraktığını dile getirmektir. Şair, Mihriban’a duyduğu özlem ve aşkın verdiği hüznü etkili bir şekilde ifade ederek okuyucuda derin bir duygusal etki bırakmayı amaçlamıştır.
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 134
2) Şiirde aşk hakkında dikkatinizi çeken ve en çok beğendiğiniz ifadeleri yazınız.
- “Aşk kağıda yazılmıyor Mihriban.” dizesi, aşkın kelimelerle ifade edilemeyecek kadar derin olduğunu anlatıyor.
- “Aşka hudut çizilmiyor Mihriban.” dizesi ise aşkın sınır tanımadığını ifade ediyor.
3) Şair, şiirini okurken ritim ve ahengi sağlayan unsurlardan hangileri dikkatinizi çekti? Yazınız.
Cevap: Şiirde kafiye, redif ve kafiyelerin düzenli dizilişi, ritim ve ahengi sağlayan en dikkat çekici unsurlardır.
4) Yandaki karekodda bulunan Mihriban adlı şiirin bestelenmiş şeklini dinleyiniz. Bu müzik parçasını dinlerken sizde oluşan çağrışımları yazınız.
Cevap: Şiirin sözleriyle uyumlu müzik, aşkın ve acının derinliğini daha güçlü hissettirdi. Melodi, aşkın acısını ve özlemini daha belirgin hale getirerek duygusal bir atmosfer yarattı. Müzik, şiirin temasını güçlendirdi ve daha etkileyici bir hale getirdi.
5) Mihriban adlı şiir mi yoksa bu şiirin bestelenmiş şekli mi sizi daha çok etkiledi? Düşüncelerinizi gerekçeleriyle söyleyiniz.
Cevap: Bestelenmiş hali beni daha çok etkiledi. Çünkü müzik, şiirin duygularını daha güçlü bir şekilde hissetmemi sağladı ve sözcüklerin ötesindeki duyguları daha iyi ifade etti.
6) a) Mihriban adlı şiirde şair, “Sarı saçlarına deli gönlümü, / Bağlamışlar, çözülmüyor Mihriban.” dizelerinde aşkın hangi özelliklerini vurgulamaktadır? Söyleyiniz.
Cevap: Şair, bu dizelerde aşkın çözülmez ve bağlayıcı bir nitelik taşıdığını vurgulamaktadır. Sevgilisi, şairin düşüncelerinden ve duygularından bir türlü silinmez.
b) Siz olsaydınız bu iki dizeyi nasıl tamamlardınız? Yazınız.
“Sarı saçlarına deli gönlümü,
Bağlamışlar, çözülmüyor Mihriban.
Her anı sensiz geçen ömrüme,
Zaman bile derman olmuyor Mihriban.”
7) Dinlediğiniz/izlediğiniz Mihriban adlı şiirin “Yâr, deyince kalem elden düşüyor; / Gözlerim görmüyor, aklım şaşıyor. / Lâmbamda titreyen alev üşüyor… / Aşk, kâğıda yazılmıyor Mihriban.” dizelerinde şaire göre lambada titreyen alev niçin üşümektedir? Düşüncelerinizi gerekçeleriyle yazınız.
Cevap: Şair, lambanın alevinin titremesini, kendi ruhundaki aşkın neden olduğu boşluk ve yalnızlıkla ilişkilendiriyor. Alevin üşümesi, aşkın sıcaklığına rağmen duygusal bir soğukluğun var olduğunu ifade ediyor. Bu metafor, aşkın zorluğunu ve içsel karmaşayı yansıtıyor.
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 135
8) Sizce şair Mihriban adlı şiirin son dörtlüğünde aşkı niçin bir kördüğüme benzetmiştir? Yazınız.
Cevap: Şair, aşkın karmaşıklığını ve çözülmezliğini vurgulamak için kördüğüm benzetmesini kullanmıştır. Kördüğüm çözülmesi zor, karışık bir bağdır. Bu benzetme, aşkın da tıpkı kördüğüm gibi çözülmesi imkânsız bir duygusal durum olduğunu ifade eder.
9) Şiirdeki ifadelerden hareketle şairin ruh hâline dair çıkarımlarda bulununuz. Arkadaşlarınızla çıkarımlarınızın ortak noktalarını belirleyip yazınız.
Cevap: Şair, şiirinde aşkın acısını ve umutsuzluğunu dile getiriyor. Aşkı çözülmez bir kördüğüme benzeterek bu duygunun karmaşıklığını ve zorluklarını hissettiğini gösteriyor. Şiirde kullanılan dil ve benzetmeler, şairin yaşadığı derin kederi ve çaresizlik hissini yansıtıyor.
Ortak Noktalar:
- Aşkın karmaşık ve çözülmez bir duygu olduğu.
- Şairin aşk nedeniyle derin bir üzüntü ve çaresizlik yaşadığı.
- Şairin aşkı bir kördüğüm olarak tasvir etmesi.
10) Dinlediğiniz/izlediğiniz Mihriban adlı şiirin temasını yazınız.
Cevap: Şiirin teması, aşkın zorluğu ve çözülmezliğidir. Şair, sevgiliye duyduğu özlemi ve aşkın yarattığı duygusal karmaşayı anlatmıştır.
11) Sizce bu tema şiir dışında hikâye, roman, tiyatro gibi türlerden hangisiyle daha etkili işlenebilir? Düşüncelerinizi gerekçeleriyle yazınız.
Cevap: Bu tema, roman ve hikâye türlerinde daha etkili işlenebilir. Çünkü bu türler, karakterlerin duygusal dünyasını ve ilişkilerindeki ayrıntıları daha derinlemesine anlatmaya olanak sağlar. Ayrıca, olayların gelişimi ve çözülmesi okuyucunun temayı daha iyi anlamasını sağlar.
12) Mihriban adlı şiirde dize sonlarındaki ses benzerlikleri şiirin ahengine nasıl bir katkı sağlamıştır? Söyleyiniz.
Cevap: Dize sonlarındaki ses benzerlikleri, şiirin ritmini ve uyumunu güçlendirmiştir. Bu uyum, şiiri daha melodik ve akıcı bir hale getirerek dinleyicinin duygularını harekete geçirmiştir.
13) Şiirde dizelerdeki hece sayıları birbirine eşittir. Bu eşitliğin gerekçesi ne olabilir? Söyleyiniz.
Cevap: Şiirdeki hece sayılarının eşit olması, hece ölçüsüyle yazılmasından kaynaklanmaktadır. Bu ölçü, şiire düzenli bir ritim kazandırarak duyguların etkili bir şekilde ifade edilmesini sağlamıştır.
14) Şiirde dizelerin dörderli şekilde kümelenmesi şiirin temasına nasıl bir katkı sağlamıştır? Söyleyiniz.
Cevap: Dizelerin dörderli şekilde kümelenmesi, şiire düzen ve ahenk katmıştır. Bu yapı, aşkın karmaşıklığını düzenli bir şekilde ifade etmeyi ve okuyucunun temayı daha kolay anlamasını sağlamıştır.
15) a) Şiirde şair, aşka karşı nasıl bir tutum içerisindedir? Söyleyiniz.
Cevap: Şair, aşka karşı umutsuz ve çaresiz bir tutum içindedir. Aşkı karmaşık, çözülmez ve acı verici bir duygu olarak tasvir eder. Ancak sevgilisine duyduğu bağlılık onu bu duygudan vazgeçirmemektedir.
b) Şairin bu tutumuna katılıyor musunuz? Düşüncelerinizi gerekçeleriyle yazınız.
Cevap: Şairin aşka karşı umutsuz ve çaresiz tutumunu anlamak mümkündür çünkü aşk, karmaşık ve zorlayıcı bir duygu olabilir. Ancak her zaman bu kadar olumsuz bir duygusal deneyim olmadığını düşünüyorum. Aşk, bazen mutluluk ve huzur da getirebilir. Şairin bu görüşüne katılmakla birlikte, aşkın sadece acıdan ibaret olmadığını belirtmek isterim.