Konuya Başlarken
Aşağıdaki çalışmayı aşamaları takip ederek yapınız.
a) Öğretmeninizin rehberliğinde beşer kişilik takımlar oluşturunuz.
Bu soruya bireysel yanıt verilmez. Grup oluşturma, sınıf ortamında öğretmen rehberliğinde yapılmalıdır.
b) Sözün İnceliği ve Anlam Arayışı temalarında öğrendiklerinizle bu temada öğreneceğiniz dil, anlam ve yapı unsurları aşağıdaki tabloda karışık olarak verilmiştir. Bu unsurları takım olarak inceleyiniz.
Tablodaki terimler (örneğin tema, şahıs kadrosu, kafiye düzeni, mekân) üzerine takım olarak fikir yürütülür ve her terimin hikâye ve şiirdeki rolü üzerinde durulur. Bu çalışmanın amacı, farklı yapı unsurlarının bir metni nasıl şekillendirdiğini anlamaktır.
c) Bir şair veya hikâye yazarı olsaydınız verilen dil, anlam ve yapı unsurlarından hangilerini kullanırdınız? Takım arkadaşlarınızla tartışınız, tartışma sonunda belirlediğiniz unsurları yazınız.
Şair olsaydım:
- Tema, imgeler, ana duygu, kafiye ve ritim unsurlarını kullanırdım. Çünkü şiir, okuyucunun duygularını harekete geçirirken aynı zamanda estetik bir ritim sunmalıdır.
- Örneğin: Aşk, doğa ya da zamana dair bir şiir yazarken imgeler ve çağrışımlarla okuyucuyu düşünmeye teşvik ederdim.
Yazar olsaydım:
- Şahıs kadrosu, olay örgüsü, zaman ve mekân unsurlarını kullanırdım. Hikâyeler, okuyucuyu sürükleyici bir maceraya davet eder ve bunun için olayların geçtiği mekân, zaman ve karakterler önemlidir.
- Örneğin: Bir köyde geçen tarihi bir hikâye yazarken, olayların mekânda nasıl geçtiğini detaylıca betimlerdim.
ç) Hikâye ve şiirde kullanılan dil, anlam ve yapı unsurlarına verdiğiniz cevaplardan hareketle düşünce farklılıklarınızı tartışınız.
Hikâye ile şiir arasında dil, anlam ve yapı bakımından belirgin farklılıklar vardır:
- Hikâyede: Açıklayıcı ve betimleyici bir dil kullanılır. Olay örgüsü ve şahıs kadrosu gibi unsurlar önemlidir. Anlatılan olay veya durum okuyucunun gözünde canlandırılmaya çalışılır.
- Şiirde: Daha yoğun ve duygusal bir dil ön plandadır. İmgeler, çağrışımlar ve ana duygu, okuyucunun hislerine hitap eder. Hikâye olay merkezliyken, şiir daha çok duygu ve düşünce merkezlidir.
d) Hikâye ve şiirde kullanılan dil, anlam ve yapı unsurlarını kullanma gerekçelerini yazınız.
- Hikâyede: Mekân, zaman, olay örgüsü ve şahıs kadrosu gibi unsurlar kullanılarak olayların anlamlı bir bütünlük içinde aktarılması amaçlanır. Anlatıcı, olayları okuyucuya mantıklı bir sırayla sunar.
- Şiirde: Tema, imgeler ve kafiye gibi unsurlar, eserin estetik yapısını oluşturur. Şiirde kullanılan dilin yoğun ve sanatsal olması, okuyucunun eserden duygusal bir tat almasını sağlar.
e) Yazdıklarınızı diğer takımlarda yer alan arkadaşlarınızla paylaşınız.
f) Paylaşımlarınız sonucunda metinde yapı kavramının ne olduğu ve neler içerdiğine yönelik görüşlerinizi tahtaya yazınız.
Yapı kavramı, bir eserin temel unsurlarını bir araya getirerek bir bütün oluşturmasını sağlayan düzenlemelerdir.
- Hikâyede yapı unsurları: Olay örgüsü, mekân, zaman, şahıs kadrosu, tema ve anlatıcı gibi unsurlar bir hikâyeyi anlamlı kılar.
- Şiirde yapı unsurları: Kafiye düzeni, ritim, imgeler ve ana duygu gibi öğeler, şiirin hem estetik hem de duygusal yönünü oluşturur.
Yapı, hem hikâye hem de şiirde eserin amacını ve mesajını okuyucuya en etkili şekilde ulaştırır.