3. Tema Ölçme ve Değerlendirme
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 207
1. Hikâyedeki karakterlerin özellikleri nelerdir?
Ana karakter: Sanatına tutkuyla bağlı, işine büyük bir sevgiyle yaklaşan, geleneksel değerlere sadık, detaylara önem veren ve estetik bakış açısına sahip idealist bir kişidir.
Yardımcı karakter (Kaportacı): Pratik ve sonuç odaklı, hız ve verimlilik peşinde koşan, maddi kazanca önem veren ve sanatsal bakış açısını gereksiz bulan bir karakterdir.
2. Hikâyedeki anakarakter hangi özelliğiyle dikkat çekmektedir?
Ana karakter, sanata ve ustalığa duyduğu derin bağlılık ile dikkat çekmektedir. İşini sadece bir kazanç kapısı olarak değil, bir sanat eseri yaratmak olarak görmektedir. Boyadığı her kasaya duygularını ve geçmişin izlerini yansıtır.
3. Hikâyedeki yardımcı karakter hakkındaki düşünceleriniz nelerdir?
Yardımcı karakter, modern dünyanın getirdiği hız ve verimlilik anlayışına sıkı sıkıya bağlıdır. Onun için işin sanatsal yönünden çok ekonomik getirisi önemlidir. Ancak, ana karakterin değer verdiği sanatsal dokunuşları küçümsemesi, onun dar görüşlü olduğunu düşündürmektedir. Öte yandan, pragmatik yaklaşımı günümüz dünyasında geçerli olabilir.
4. Hikâyedeki çatışmayı yazınız.
Hikâyede, sanat ve maddiyat arasında derin bir çatışma yer almaktadır. Ana karakter işini bir sanat eseri gibi görüp özen gösterirken, yardımcı karakter sadece işin hızlı ve ekonomik yönünü düşünmektedir. Bu farklı bakış açıları arasında sürekli bir gerilim söz konusudur.
5. Hikâyede karakterlerin özellikleri metnin çatışma unsurlarını nasıl şekillendirmiştir?
Ana karakterin sanata duyduğu bağlılık ve ayrıntılara verdiği önem, yardımcı karakterin hızlı ve ekonomik iş anlayışıyla çatışmaktadır. Bu iki karakterin bakış açıları, hikâyeye derinlik kazandırmış ve eserin temel çatışma noktasını oluşturmuştur. Ana karakter estetiğe, yardımcı karakter ise pratik çözümlere odaklanmaktadır.
6. Hikâyenin konusu, hikâyenin yer ve zaman özelliklerini nasıl etkilemiştir?
Hikâyenin konusu, geleneksel sanat ile modern iş dünyasının çatışması üzerine kuruludur. Hikâyenin geçtiği atölye, geçmişin izlerini taşıyan bir mekân olup ana karakterin bağlı olduğu değerleri simgeler. Zaman olarak günümüzün hızlı ve rekabetçi dünyasında geçmesi, eserin mesajını daha güçlü hale getirmektedir.
7. Hikâyenin ana düşüncesini yazınız.
Hikâyenin ana düşüncesi, geleneksel sanatların modern dünyada yerini kaybetmesine rağmen manevi değerlerinin ve estetik anlamlarının korunması gerektiğidir. Maddi kazanç peşinde koşarken, işin manevi yönünün göz ardı edilmemesi gerektiği vurgulanmaktadır.
8. Dinlediğiniz/izlediğiniz hikâyenin çözüm bölümü okuyucuya bırakılmıştır. Siz olsanız bu hikâyenin çözüm bölümünü nasıl kurgulardınız?
Ana karakter, sanatına olan bağlılığından vazgeçmeden yenilikçi bir yol bularak kendi işini kurar. Geleneksel sanat anlayışını modern tasarım öğeleriyle birleştirerek büyük bir başarı elde eder. Yardımcı karakter ise zamanla ana karakterin başarısını görüp sanatın önemini fark eder ve onunla iş birliği yapmaya karar verir. Böylece, sanat ve hızın uyum içinde olabileceği bir sonuç elde edilir.
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 208
9 ve 10. soruları aşağıdaki bilgilere göre cevaplayınız.
9. Öğrencilerin okudukları hikâyelere ilişkin bazı bilgiler şu şekildedir:
| Öğrenciler | Okuduğu Hikâye Bölümü | Bakış Açısı | Anlatıcı | Zaman | Mekân |
|---|---|---|---|---|---|
| Ali | Türbe | Gözlemci Bakış Açısı | 3. Tekil Şahıs | Mayıs ayı | Bahçe |
| Betül | Oğlumuz | Kahraman Bakış Açısı | 1. Tekil Şahıs | Belirsiz | Evin içi |
| Ceyda | Unutulan | İlahi Bakış Açısı | 3. Tekil Şahıs | Belirsiz | Belirsiz |
| Demir | İki Buçuk | İlahi Bakış Açısı | 3. Tekil Şahıs | Belirsiz | Minibüs |
10. Demir’in okuduğu hikâye parçasına kişiler arası çatışma ekleyerek yeniden yazımı:
Cevap: Ne yapmalıydı şimdi? "Şoför bey, iki buçuğun üstünü almadınız" dese, şoför sinirlenebilirdi. Yine de cesaretini toplayarak "Şoför bey, sanırım para üstünü unuttunuz" dedi.
Şoför dikiz aynasından sertçe baktı: "Hadi be, ne parası?" diye homurdandı.
Yanındaki yolculardan biri de söze karıştı: "Herkes bir şeyin peşinde zaten, bırak gitsin!"
Demir, sinirlenmesine rağmen sakinliğini koruyarak: "Hakkımı istemekten başka bir şey yapmıyorum," dedi.
Minibüsteki birkaç kişi durumu gülümseyerek izliyordu. Şoför elindeki bozuklukları hızla karıştırıp uzattı: "Al paranı, çok mu lazımdı?" diye alay etti.
Demir, parayı alırken içindeki adalet duygusunun yerini buruk bir tatmin duygusu aldı.
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 209
11. Şiirin temasını yazınız.
Özlem ve arayış.
12. Şiirin birinci dörtlüğünden hareketle şairin ruh hâliyle ilgili hangi çıkarımlarda bulunabilirsiniz? Düşüncelerinizi gerekçelendirerek yazınız.
Şair, derin bir özlem ve içsel huzursuzluk içindedir. Gece duyduğu ses, onun yalnızlık duygusunu artırmakta ve içindeki arayışı tetiklemektedir. Bu ruh hâli, bir kaybedilmişliğin ve geçmişe duyulan özlemin yansımasıdır. Şairin aradığı şeye ulaşamaması, belirsizlik ve umutsuzluk duygularını beraberinde getirmektedir.
13. Şairin okuduğunuz şiirde nerdesin kelimesini tekrar etmesi şiirin anlamına nasıl bir katkı sağlamıştır? Yazınız.
"Nerdesin" kelimesinin tekrar edilmesi, şairin içindeki derin özlemi ve arayışı vurgular. Bu tekrar, şiirin duygusal yoğunluğunu artırırken okuyucunun da şairin iç dünyasına daha güçlü bir şekilde bağlanmasını sağlar. Aynı zamanda, arayışın sürekliliğini ve şairin çaresizliğini ifade eder.
14. Şiirin yapı ve ahenk unsurlarını belirleyerek yazınız.
- Nazım birimi: Dörtlük
- Ölçü: 11’li hece ölçüsü
- Redif: "Nerdesin" kelimesi
- Kafiye türü: Yarım ve tam kafiye
- Kafiye düzeni: abab-cccb
15. Siz de tema, yapı ve ahenk unsurlarını koruyarak şiire üçüncü bir dörtlük yazınız.
Gönlümde yankılanır eski bir ses,
Duydukça içim ürperir, sarsılır,
Geceler boyunca aklımda hep iz,
Gözyaşlarım sorar: "Nerdesin?"
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 210
16. Bu şiiri inceleyen bir eleştirmen, şiirle ilgili şunları söylemiştir: “Şair, bu şiirde basit gündelik olayları kullandığı imge ve çağrışımlarla etkileyici bir şiir diline dönüştürmeyi başarmıştır. Okurun duygusal katılımını sağlamıştır.” Sizce bu eleştirmen, görüşünü desteklemek için metindeki hangi ifadelerden yararlanmıştır?
Cevap: Eleştirmenin görüşünü desteklemek için şu ifadelerden yararlandığı söylenebilir:
- "Senin bir havan var beni asıl saran o" dizesi, şairin gündelik bir durumu etkileyici bir dille anlatmasını sağlar.
- "Sabahları açtıkça iğn haklı" ifadesiyle günün başlangıcı ve yaşam enerjisi arasında güçlü bir bağ kurulur.
- "Birçok çiçek adları gibi güzel" dizesiyle doğaya ve renklere yapılan vurgu, okuyucunun hayal gücünü harekete geçirir.
- "Bütün kara parçalarında Afrika dahil" dizesi, şiirin geniş bir coğrafi çağrışım yaratmasını sağlayarak duygusal katılımı artırır.
17. Cenab Şahabeddin’in bu yazıyı yazma amacı nedir? Söyleyiniz.
Cevap: Cenab Şahabeddin, bu yazısında Afrika’ya yaptığı yolculuk boyunca yaşadığı deneyimleri ve gözlemlerini okuyucularıyla paylaşmayı amaçlamıştır. Yazar, sadece bir coğrafi bölgeyi tanıtmakla kalmamış, aynı zamanda yolculuk sırasında hissettiği duyguları ve karşılaştığı manzaraları betimleyerek okuyucuya o anı yaşatma isteğiyle hareket etmiştir. Bu yönüyle metin, gezi yazısının özüne uygun olarak hem bilgilendirici hem de duygusal bir nitelik taşımaktadır.
18. Gezi yazılarında yazar, sadece gezip gördüğü yerleri anlatmaz; aynı zamanda kendi deneyimlerinden de söz eder. Okuduğunuz metin bu görüşü desteklemekte midir? Cevabınızı gerekçeleriyle yazınız.
Cevap: Evet, metin bu görüşü desteklemektedir. Yazar, Afrika kıyılarını sadece fiziksel olarak tanıtmakla kalmamış, aynı zamanda kendi iç dünyasındaki izlenimleri de okuyucusuna aktarmıştır. Yolculuk sırasında yaşadığı deneyimler, denizin sarsıntıları, yolcuların sabırsız bekleyişleri ve sabahın Afrika kıyılarında doğuşuyla hissettiği heyecan, metne kişisel bir boyut katmaktadır. Bu durum, gezi yazılarının yalnızca gezilen yerleri değil, aynı zamanda yazarın duygularını ve düşüncelerini de içerdiğini açıkça göstermektedir.
19. Üvercinka adlı şiirin şairi ile İskenderiye’den adlı metnin yazarı Afrika kıtası hakkında neler hissettiklerini neden farklı edebi türler seçerek yazmışlardır? Fikirlerinizi yazınız.
Cevap: Cemal Süreya ve Cenab Şahabeddin’in Afrika’yı ele alış biçimleri, onların anlatmak istedikleri duygular ve düşünceler doğrultusunda farklılık göstermektedir. "Üvercinka" şiiri, Afrika’yı metaforlarla ve imgelerle harmanlayarak soyut bir anlatım sunarken, "İskenderiye’den" adlı metin, gerçekçi gözlemler ve somut betimlemelerle okuyucuya kıtanın fiziki ve duygusal atmosferini aktarmaktadır. Şiir, okurun hayal gücünü harekete geçirerek derin bir duygusal bağ kurmasına yardımcı olurken, gezi yazısı, bireysel deneyimler ışığında bilgi verici ve betimleyici bir yaklaşım sergilemektedir. İki farklı türün seçilmesi, içerik ve anlatım amacının doğrudan etkisiyle şekillenmiştir.
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 211 Öğrenme Günlüğü
Soru: Bu temada öğrendiğiniz en ilginç bilgi neydi?
Cevap: Nevruz Bayramı’nın Balkanlar’dan Orta Asya’ya kadar geniş bir coğrafyada farklı kültürel unsurlarla kutlanması ve bu kutlamaların ortak değerler etrafında insanları birleştirmesi.
Soru: Hangi konu hakkında daha fazla bilgi edinmek isterdiniz?
Cevap: Hikâye yazma teknikleri hakkında daha fazla bilgi edinmek isterdim. Olay örgüsü oluşturma, karakter tasarlama ve anlatıcı bakış açısını etkili kullanma gibi konular benim için öğrenmeye değer.
Soru: Bu temada öğrendiğiniz hangi bilgileri günlük hayatınızda kullanabilirsiniz?
Cevap: Gezi yazıları ve belgesellerden edindiğim bilgileri çevremde paylaşarak insanların da yeni bilgiler öğrenmesine katkıda bulunabilirim. Ayrıca, infografik hazırlama ve metinlerde yapı unsurlarının nasıl düzenlendiğini bilmek, sosyal medya ve akademik sunumlarda daha etkili içerikler üretmeme yardımcı olabilir.
Soru: Anlamın Yapı Taşları temasına başlarken sahip olduğunuz duygu ve düşüncelerle tema sonundaki duygu ve düşünceleriniz arasında ne gibi değişiklikler oldu?
Cevap: Tema başında edebi metinlerin yapısına dair genel bir bilgiye sahipken, tema sonunda sanatsal ve öğretici metinlerin yapı ve içerik bakımından nasıl farklılaştığını daha iyi kavradım. Sanatsal metinlerin estetik ve duygusal yönleri ağır basarken, öğretici metinlerin bilgi verme amacını taşıdığını anladım. Ayrıca, düzyazı ve şiir arasındaki farkları görmek, metinleri analiz etme yeteneğimi geliştirdi. İnfografik metinlerin bilgi görselleriyle nasıl daha etkili sunulabileceğini öğrendim ve farklı metin türlerini değerlendirirken kültürel zenginlikleri keşfetme fırsatı buldum.