Sayfa 27 Ders İçi Çalışma Cevapları
Aşağıdaki şiiri okuyunuz ve şiirle ilgili çalışmayı yapınız.
Edebî Dile Ait İfadeler
- Tozar Elif Elif diye
- Deli gönül abdal olmuş
Günlük Dile Ait İfadeler
- İncecikten bir kar yağar
- Ak elleri kalem tutar
Açıklama: Edebî metinlerde, günlük dilin yanı sıra kullanılan sanatsal ifadeler, metne anlam derinliği kazandırır. Bu sayede şiir ve diğer metinler okurun zihninde daha etkileyici ve estetik bir iz bırakır. Kelimeler ve kalıplar, günlük dilden farklı şekillerde ele alınarak şiirde yeni anlamlar oluşturulur. Bu da sanatçının dilde yenilik yapmasına olanak tanır.
Sayfa 28 Ders İçi Çalışma Cevapları
Kelime ve Kelime Grubu
- Köşe
- Sessiz yağmur
- Yaralı ceylan gözleri
- Sessiz bir kar
Kelime ve Kelime Grubu Hakkındaki Çıkarımlarım
- Köşe: Şiirde "köşe" kelimesi, bir fiziksel mekânı değil, şairin iç dünyasında bir noktayı, yani gönlü veya duygusal bir alanı simgeliyor. Bu köşe, insanın yalnızlığına ve içsel düşüncelerine dair bir sembol olabilir.
- Sessiz yağmur: Yağmurun sessiz olması, gözyaşları veya içsel bir merhametin dışa vurumu olarak anlaşılabilir. Bu metaforla, gözle görülmeyen ama hissedilen bir acı veya sevgi anlatılmaktadır.
- Yaralı ceylan gözleri: Bu ifade, bir insanın içsel kırılganlığını ve masumiyetini temsil ediyor olabilir. Ceylan gözleri genellikle saflığı ve masumiyeti çağrıştırır.
- Sessiz bir kar: Kar, genellikle saflığı ve sessizliği ifade ederken, burada duyguların derinliğini ve insanın ruhsal durgunluğunu simgeliyor.
Fark Edelim
Şair, şiirde günlük anlamda kullanılan kelimelere yeni anlamlar yükleyerek, onları sembolik birer araç haline getiriyor. "Köşe", sadece fiziksel bir mekânı değil, insanın ruhsal bir alanını ifade ediyor. Aynı şekilde, "sessiz yağmur" gibi ifadeler, okura yalnızca doğa olayını değil, şairin içsel dünyasını ve duygusal yoğunluğunu hissettirmek için kullanılıyor. Bu tür imgeler, şiirin derin anlam katmanlarını zenginleştiriyor.
Sayfa 29 Ders İçi Çalışma Cevapları
Aşağıda dizelerde geçen bazı edebî sanatların açıklaması verilmiştir. (egitim.net.tr)Bu edebî sanatların şiirlerin anlatımına sağladığı katkıyı size ayrılan bölüme yazınız.
Dizeler
Ah bu türküler
Türkülerimiz
Ana sütü gibi candan
Ana sütü gibi temiz
Türkülerde tüter dağ dağ, yayla yayla
Köyümüz, köylümüz, memleketimiz.
Bedri Rahmi Eyüboğlu
Edebî Sanatın Dizelere Kattığı Anlam Zenginliği
Cevap: Edebî sanat olan teşbih (benzetme), dizelere daha derin bir anlam katar. Şair, türkülerle ana sütü arasında yaptığı benzetme ile türkülerimizin doğallığını, saflığını ve memleketle olan güçlü bağını vurgulamıştır. Türküler, tıpkı ana sütü gibi hem yaşamımızın vazgeçilmez bir parçası hem de bizim kültürel zenginliklerimizin kaynağı olarak sunulmuştur. Bu sanat, şiirdeki imgeleri daha etkili kılarken, aynı zamanda türkülerle olan bağımızı ve memleket sevgisini daha dokunaklı bir şekilde yansıtır.
Dizeler
Gözlerin kararan yollarda üzgün
Ve bir zambak gibi beyazdır yüzün;
Süzülüp akasya dallarında gün
Erir damla damla ayaklarında.
Ahmet Muhip Dıranas
Edebî Sanatın Dizelere Kattığı Anlam Zenginliği
Cevap: Kapalı istiare sanatının kullanıldığı bu dizelerde, gün ışığının su damlalarına benzetilmesi, okuyucunun zihninde daha etkili ve çarpıcı bir imge oluşturur. Şair, doğrudan benzetilen unsuru belirtmeden, gün ışığının su gibi akıp gitmesini ve hüzün dolu bir atmosfer yaratılmasını sağlar. Bu sanatsal ifade, dizelere derinlik ve melankolik bir hava katarken, okuyucunun zihninde görsel ve duygusal bir çağrışım yaratır. Bu sayede, şiirin anlattığı hüznü ve duygusal yoğunluğu daha dokunaklı bir şekilde hissettirebilir.
Sayfa 30 Cevapları
Dizeler
Şol cennetin ırmakları
Akar Allah deyü deyü
Çıkmış İslâm bülbülleri
Öter Allah deyü deyü
Yunus Emre
Edebî Sanatın Dizelere Kattığı Anlam Zenginliği
Cevap: İntak (konuşturma) sanatı, bu dizelere canlılık ve manevi bir derinlik kazandırır. Yunus Emre, cennetin ırmaklarını ve İslam bülbüllerini Allah'ı zikrederken konuşturarak, doğa ve yaratılanların da Allah’ı övdüğünü ve ona bağlı olduğunu vurgular. Bu sanat, tasavvufi bir anlayışla evrendeki her varlığın bir bilince sahip olduğunu ima eder ve Allah'a olan sonsuz bağlılık duygusunu daha etkileyici bir biçimde ifade eder. Dizelerdeki bu yaklaşım, okura derin bir manevi atmosfer sunar, Allah'a yakınlık hissi verir ve doğal varlıkların yüceltilmesi üzerinden ilahi bir tema oluşturur.
Dizeler
Bakın hele şu pirenin işine
Henüz girmiş elli sekiz yaşına
Topuz ile gül eyledim başına
Kirpikleri kırılacak hâl değil
Âşık Ömer
Edebî Sanatın Açıklaması
Mübalağa (abartma) sanatı, dizelere mizahi bir vurgu ve etkileyici bir anlatım kazandırır. Şair, pire gibi küçük bir varlığı abartarak, onun davranışlarını gerçeklikten uzaklaştırıp büyüterek anlatmıştır. Bu sanat, gündelik olaylara farklı bir bakış açısı getirir ve okuyucunun ilgisini çeker. Abartma, anlatılan durumu önemli ve dikkat çekici kılarken, aynı zamanda şairin ince alaycılığı ile birlikte okuyucuya eğlenceli bir yorum sunar. Şiirin genelinde, olayın aslından uzaklaştırılarak daha vurucu ve hatırlanabilir hale gelmesine katkı sağlar.
Dizeler
Ne efsun-kâr imişsin âh ey dîdâr-ı hürriyet
Esîr-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esâretten
Namık Kemal
Edebî Sanatın Dizelere Kattığı Anlam Zenginliği
Cevap: Tezat (zıtlık) sanatı, dizelere derin bir anlam katmanı ve düşünsel zenginlik kazandırır. Namık Kemal, hürriyet ve esaret gibi birbirine karşıt kavramları bir arada kullanarak, okuyucunun duygusal çelişkileri hissetmesini sağlar. Bu sanat sayesinde, özgürlüğün değeri esaretin zorluğu ile daha da vurgulanmış olur. Şair, bu karşıtlıkla hürriyete duyulan özlemi ve esaretin acısını daha güçlü bir şekilde ifade eder, böylece okuyucuya derin bir düşünce alanı açar. Bu zıtlık, şiirin anlatımını güçlendirir ve etkileyici bir şekilde akılda kalmasını sağlar.
Dizeler
Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!
Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Mehmet Akif Ersoy
Edebî Sanatın Dizelere Kattığı Anlam Zenginliği
Cevap: Mecazımürsel (ad aktarması) sanatı, dizelere derin bir anlam yoğunluğu kazandırır. Şair, hilâl sözcüğünü kullanarak, doğrudan Türk bayrağını temsil eder. Bu sanat sayesinde, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesi ve vatan sevgisi derinlemesine vurgulanır. Hilâl kelimesinin doğrudan bayrağı simgelemesi, okuyucunun zihninde ulusal gururu ve bağımsızlık idealini çağrıştırır. Mecazımürsel, şiirin duygusal etkisini artırarak, şairin millet ve vatan sevgisini daha etkileyici ve güçlü bir biçimde ifade etmesine olanak tanır.
Sayfa 31 Cevapları
1. Şiir: Fuzûlî - "Suya virsün bâğ-bân gül-zârı zahmet çekmesün"
Edebî Sanatın Açıklaması: Fuzûlî’nin dizelerinde bahçe ve bahçıvanlıkla ilgili kelimeler (su, bâğ-bân, gül-zâr) bir arada kullanılarak tenasüp (uygunluk) sanatı yapılmıştır. Aynı tema etrafında kullanılan kelimeler, şiirde bir bütünlük ve ahenk sağlar.
Edebî Sanatın Dizelere Kattığı Anlam Zenginliği: Bu sanat, dizelerde anlatılan bahçenin güzelliğini ve doğal düzenini vurgular. Bahçıvanın su verip gülü büyütmesi imgesiyle, okuyucunun zihninde doğal uyum ve estetik bir dünya canlandırılır.
2. Şiir: Cahit Sıtkı Tarancı - "Gökyüzünün başka rengi de varmış!"
Edebî Sanatın Açıklaması: Şair, bilinen bir gerçeği bilmiyormuş gibi davranarak tecahülüarif (bilmezlikten gelme) sanatını kullanmıştır. Gökyüzünün rengini, taşın sertliğini bilmediğini söylerken aslında herkesin bildiği bu gerçekleri vurgulamıştır.
Edebî Sanatın Dizelere Kattığı Anlam Zenginliği: Bu sanat, dizelere ironi ve derinlik kazandırır. Şairin bildiği halde bilmiyormuş gibi davrandığı gerçekler, okuyucuyu düşünmeye sevk eder ve anlamı daha etkileyici kılar.
3. Şiir: Cahit Sıtkı Tarancı - "Bu sabah hava berrak"
Edebî Sanatın Açıklaması: Şair, gökyüzünün maviliğini insanlara güzel şeyler düşündürmek istemesiyle ilişkilendirerek hüsnütalil (güzel nedene bağlama) sanatını kullanmıştır.
Edebî Sanatın Dizelere Kattığı Anlam Zenginliği: Gerçek dünyadaki olayların romantik ve hayalî nedenlere bağlanması, dizelere derinlik ve estetik bir duygu katar. Okuyucu, doğayı farklı bir bakış açısıyla güzel bir hayal üzerinden algılar.
4. Şiir: Âşık Ali İzzet - "Mecnûn’um Leylâ’mı gördüm"
Edebî Sanatın Açıklaması: Şair, Mecnun ve Leyla aşkını anarak telmih (hatırlatma) sanatını kullanmıştır. Geçmişte yaşanmış ünlü bir aşkı hatırlatarak, kendi aşkını daha derin ve anlamlı kılmıştır.
Edebî Sanatın Dizelere Kattığı Anlam Zenginliği: Bu sanat, şairin kendi aşkını evrensel bir sevgiyle ilişkilendirir. Okuyucu, şairin duygularını Mecnun ve Leyla aşkı üzerinden daha güçlü bir şekilde hisseder ve şiirin etkisi artar.