Sayfa 75 Konuya Başlarken Cevapları
1. Aşağıda hikâye ile ilgili kavramlar ve bir kavram haritası verilmiştir. Kavram haritasındaki
boşlukları, verilen kavramlarla anlamlı bir cümle oluşturacak şekilde tamamlayınız.
Hikâyeye İlişkin Kavramlar
betimleyici - kurmaca - çatışma - kişi kadrosu - kişi - öyküleyici - nesne - konu - edebî dil - başkahraman - tema - olay
- Yazar, kurmaca bir metin olan hikâyede olay, kavram, kişi gibi unsurları hayal dünyasında yeniden kurgulayarak metine aktarır.
- Hikâyedeki temel duygu ya da kavram, tema olarak adlandırılır.
- Hikâyede ele alınan ve üzerinde durulan düşünce, durum veya sorun; metnin konusunu oluşturur.
- Hikâyede olayları aktarmak için öyküleyici anlatımdan yararlanılır.
- Hikâyede kişileri ve olayın geçtiği mekânı zihinde canlandırabilmek için betimleyici anlatımdan yararlanılır.
- Hikâyelerin dilinde genellikle edebi dil özellikleri ağır basar.
- Hikâyelerde değişik fikirlere ve özelliklere sahip olmaktan veya hayat tarzından kaynaklanan anlaşmazlık durumları çatışma diye adlandırılır.
- Nesne, bir anlatıda yer alan ve anlatılan olayla dolaylı veya dolaysız olarak ilişkisi bulunan varlıkların tümünün adıdır.
- Yazar tarafından kurgulanan metinlerde kişi kadrosu sorunlar yaşayacak, bu sorunlar çatışmalara neden olacak ve bu çatışmalar olayların gelişimini sağlayacaktır.
Sayfa 76 Okuma Öncesi Cevapları
1. Okurun aynı edebî metinden farklı anlamlar çıkarmasının gerekçeleri ne olabilir?
Cevap: Okurun ruh hâli, deneyimleri ve o anki koşulları metni farklı algılamasına neden olabilir. Zamanla bakış açısı değişebilir, bu da farklı yorumlara yol açar.
Okur, farklı ruh halleri, yaşam deneyimleri veya çevresel faktörlere göre edebî metinden farklı anlamlar çıkarabilir. Zamanla değişen kişisel bakış açıları, yaşanmışlıklar, bilgi birikimi ve olaylara karşı duyarlılık, metnin farklı yorumlanmasına neden olabilir.
2a. Edebî metinlerde anlamın oluşumu ile ilgili çıkarımlar yapınız.
Cevap: Edebî metinlerin anlamı okurun zihninde şekillenir. Yazarın sunduğu imgeler ve temalar, okurun kendi dünyasında farklı anlamlara bürünebilir.
Edebî metinlerde anlam, yazarın vermek istediği mesajla okurun kişisel yorumlarının birleşiminden doğar. Anlam, metnin bağlamına, dil özelliklerine, sembollere ve okuyucunun duygu ve düşünce dünyasına göre şekillenir.
2b. Çıkarımlarınızın ortak noktalarını söyleyiniz.
Cevap: Anlamın okurun deneyimlerine ve kişisel dünyasına bağlı olarak şekillenmesi ortak noktadır.
Edebî metinlerin anlamı, hem yazarın niyeti hem de okurun yorumuna bağlıdır. Metni okuyanın duygu, düşünce ve deneyimlerine göre anlam farklılık gösterebilir.
3a. Hikâyenin içeriği hakkında tahminler yapınız.
Cevap: Doğa ile ilgili bir hikâye olabilir, doğayı korumanın önemi vurgulanabilir.
3b. Hikâyeyi okuduktan sonra içeriğiyle tahminlerinizi karşılaştırınız.
Hikâyenin İçeriği Hakkındaki Tahminim:
Cevap: Hikâye büyük olasılıkla bir denizci veya korsanın yaşadığı maceraları anlatacaktır. Gemiler, deniz, özgürlük temaları etrafında şekillenebilir ve belki de ana karakter zor şartlarda esaret ya da kaçış mücadelesi verecektir.
Hikâyenin İçeriği:
Cevap: Hikâye, bir denizcinin yıllarca esaret altında yaşadığı ve sonrasında özgürlüğüne kavuştuğu maceralı bir süreci anlatıyor. Ana karakterin hayatta kalma mücadelesi, cesareti ve azmi hikâyenin ana temasını oluşturuyor.
4. Sizce aşağıda verilen metin türlerini nasıl okumak gerekir? Karşılarına yazınız.
- Şiir: Sesli okuma ile, ahengi ve duygusal yönleri daha iyi anlaşılabilir.
- Roman: Sessiz okuma ile, hızlı ve derinlemesine bir şekilde takip edilebilir.
- Masal: Sesli okuma ile, özellikle dinleyici kitlesine duygusal bir etki yaratılır.
- Anı: Sessiz okuma, derin anlamları ve yazarın kişisel deneyimlerini anlamak için uygundur.
- Hikâye: Sessiz okuma ile, olayların akışı ve karakterlerin iç dünyası daha iyi kavranabilir.
Sayfa 77-78-79-80 Okuma Sırası Cevapları
Forsa adlı hikâyeyi okurken bazı yerlerde olayların ve durumların gelişimine yönelik sorular bulunmaktadır. Metni okurken bu soruları sözlü olarak cevaplayınız. Olayların akışı ile cevaplarınızı karşılaştırınız.
1. Sizce ihtiyar neyi beklemektedir?
Cevap: İhtiyar, yıllardır özgürlüğüne kavuşmayı ve Türk gemilerinin kendisini kurtarmasını beklemektedir. Umudunu hiç kaybetmemiştir ve gemilerin geleceğine olan inancı tamdır.
2. Sizce askerler ihtiyar forsaya nasıl davranacak?
Cevap: Askerler, ihtiyar forsaya saygı ve hayranlıkla yaklaşacaklardır. Onun yıllardır çektiği zorlukları öğrenince ona minnettar olacaklar ve ona yardım edeceklerdir.
3. Sizce beyle ihtiyar forsa arasında neler yaşanacak?
Cevap: Bey ile ihtiyar forsa arasında duygusal anlar yaşanacaktır. Bey, ihtiyarın gerçek kimliğini öğrenecek ve onu bir kahraman olarak kabul edecektir. Ayrıca, ihtiyarın yıllardır beklediği kurtuluşu nihayet ona sunacaktır.
Sayfa 81 Okuma Sonrası Cevapları
1. Okuduğunuz Forsa adlı hikâyede geçen bazı kelime ve kelime gruplarının sözlük anlamları verilmiştir. Cümlelerin bağlamından hareketle bu kelime ve kelime gruplarının metinde hangi anlamda kullanıldığını belirleyip örnekteki gibi işaretleyiniz.
Bağ: (2) Meyve bahçesi.
Cümle: Badem bahçesinin yanı geniş bir bağdı.
Eda Etmek: (2) Borcunu ödemek veya büyüklük taslayarak yerine getirmek.
Cümle: Daima güneşin doğduğu taraftan sol ilerisinde alıp, gözlerini kibleye çevirip, beş vaktini gizli gizli, işaretle eda ediyordu.
Kadit: (1) Çok zayıf.
Cümle: Gözlerini kadit elleriyle iyice ovdu.
Levent: (1) Osmanlı donanmasında ve kıyılarında görev yapan asker sınıfı.
Cümle: Otuz yaşında dingin, levent, kuvvetli bir kahraman Malta korsanlarının eline düşmüştü.
Sancak: (1) Çoğunlukla askerî birliklere verilen yazı işlemeli, kenarları saçaklı ve gönderli bayrak.
Cümle: Sonra geminin kıçında sallanan sancağı göstererek: "Şehit olursam bunu üzerime örtün! Vatan, al bayrağın dalgalandığı yer değil midir?" dedi.
Sayfa 82 Metnimizi Anlayalım Cevapları
Soru: 2) Okuduğunuz Forsa adlı hikâyede "minimini, rasgelmek, arasıra" kelimelerinin güncel yazım şekillerini TDK Güncel Türkçe Sözlük'ten kontrol ediniz. Bu sözcüklerin metnin aslı ile güncel yazımları arasındaki farklılığın gerekçelerini söyleyiniz. Bitişik ve ayrı yazılan birleşik kelimelere beşer örnek yazınız.
Cevap:
- minimini güncel yazım şekli: Mini mini ayrı yazılır. İkilemeler her zaman ayrı yazılır.
- rasgelmek güncel yazım şekli: Rast gelmek şeklinde yazılır. Bu kelimede ses olayı olmadığı için ayrı yazılır.
- arasıra güncel yazım şekli: Ara sıra ayrı yazılır. İkilemelerin ayrı yazılması kuralı geçerlidir.
Bitişik ve ayrı yazılan birleşik kelimelere beşer örnek:
- kaydetmek – razı etmek
- kuşburnu – köpek balığı
- başhekim – kuş üzümü
- kahvaltı – yasa dışı
- barışsever – dil bilgisi
Soru: 3) Okuduğunuz metinden alınan aşağıdaki cümlelerdeki noktalama işaretlerini, Türk Dil Kurumunun genel ağ sayfasında bulunan noktalama işaretlerinin kullanımı bölümünden kontrol ediniz. Güncel olmayan kullanımların altını çiziniz.
Cevap:
- Fakat işte, eskiden beri gördüğü rüyaları yine görmeye başlamıştı. Kırk senelik bir rüya... Türklerin, Türk gemilerinin gelişi...
- Buna o kadar emindi ki... “Kırk sene görülen bir rüya yalan olmaz!” diyordu.
- — Şehit olursam bunu üzerime örtün! Vatan, al bayrağın dalgalandığı yer değil midir? dedi.
Metnimizi Anlayalım
Soru: 1) Kara Memiş’in fiziksel ve ruhsal özelliklerini yazınız.
Cevap: Fiziksel Özellikleri: Çok yaşlı, yorgun ve zayıf bir adam. Saçları ve sakalları bembeyaz, sırtı kamburlaşmış, vücudu yıpranmış. Eskiden ise çok güçlü ve cesur bir denizciymiş.
Ruhsal Özellikleri: İnançlı, sabırlı ve kararlı. Yıllarca esir olmasına rağmen, kurtulacağına dair umudunu hiç kaybetmemiş. Vatan sevgisi ve kurtuluş inancı ruhunu ayakta tutmuş.
Soru: 2) Kara Memiş’in yaşadığı tepenin belirgin özelliklerini kendi cümlelerinizle yazınız.
Cevap: Kara Memiş’in yaşadığı tepe, denize nazır ve sessiz bir yer. Badem ağaçlarıyla kaplı bu küçük tepe, baharla birlikte martıların dans ettiği bir manzaraya sahip. Zeytin ağaçları tepenin eteklerinden vadilere kadar uzanıyor ve burada yalnızlık duygusu hissediliyor.
Soru: 3) Kara Memiş, sığınmak için neden gözlerden uzak olan bu tepeyi seçmiş olabilir? Düşüncelerinizi yazınız.
Cevap: Kara Memiş, yıllarca esir olduğu için insanlardan uzak durmak istemiş olabilir. Ayrıca, tepe denize baktığı için, her gün Türk gemilerini umutla bekleyebileceği bir yer. Burada sessizlik içinde geçmişini düşünebiliyor ve kurtuluşunu hayal edebiliyor.
Sayfa 83 Konuya Başlarken Cevapları
4. a) Verilen metni okuyunuz.
“Kanuni Sultan Süleyman zamanında Osmanlı donanması, her alanda Avrupa’nın denizci devletlerinden üstün duruma gelir. Özellikle Barbaros Hayrettin Paşa, Turgut Reis, Kılıç Ali Reis gibi denizcilerin faaliyetleriyle Akdeniz ve Karadeniz’de hâkimiyet Türklerin eline geçer.
Turgut Reis, gözü pek bir denizcidir ve Barbaros Hayrettin Paşa ile birlikte deniz savaşlarına katılır. Preveze Deniz Savaşı’nda hem kahramanlıkları gösterir. Korsika Adası’na düzenlediği bir sefer sırasında Cenevizlilere esir düşer. Ceneviz gemilerinde üç yıl forsalık yapar. Barbaros Hayrettin Paşa, Cenova açıklarına güçlü bir donanmayla gelir ve Turgut Reis’i forsallıktan kurtarır. Özgürlüğüne kavuşan Turgut Reis, Akdeniz’de zaferden zafere koşar.”
b) Turgut Reis’in hayatı, Forsa adlı hikayesini kaleme alırken Ömer Seyfettin’e ilham vermiş olabilir mi? Okuduğunuz hikayeden örnekler vererek söyleyiniz.
Cevap: Evet, Turgut Reis’in esir düşmesi ve zor şartlara rağmen kurtuluşuna olan inancı, Ömer Seyfettin’in Kara Memiş karakteriyle benzerlikler gösterir. Her iki hikâyede de, kahramanlar esir düşer, ancak asla umudunu kaybetmez ve sonunda özgürlüğüne kavuşur.
5. Metinde olayın yaşandığı zamanı ifade eden sözcük ve sözcük gruplarını yazınız.
Cevap: "Kırk sene", "gecesi altı ay süren bir adadan", "gemisi altı ayda Cenova açıklarına gelmiş."
a) Kırk yıl boyunca Kara Memiş’in umudunu kaybetmeden zorluklara göğüs germesini sağlayan değerler nelerdir? Söyleyiniz.
Cevap: Vatan sevgisi, inanç, sabır ve direnç Kara Memiş’in zorluklara göğüs germesini sağlayan en önemli değerlerdir. Ayrıca, özgürlüğe kavuşma arzusu da onu motive etmiştir.
b) Bu değerler günlük yaşamda bir insana neler kazandırır? Yazınız.
Cevap: Sabır, inanç ve direnç günlük yaşamda kişiye zorluklarla başa çıkma yetisi kazandırır. Vatan sevgisi ise insanı motive ederek, kararlılık ve azim sağlar.
6. Metinden alınan bu ifadelerden hareketle Kara Memiş’in uzak diyarlara gitme gerekçeleri neler olabilir? Düşüncelerinizi söyleyiniz.
Cevap: Kara Memiş, vatanına ve sevdiklerine kavuşmak için yıllarca uzak diyarlarda esir kalmıştır. Cesur bir denizci olarak, özgürlüğüne ve vatanına duyduğu özlem onu bu zorlu yolculuklara katlanmaya itmiştir.
Sayfa 84 Öğrenelim Cevapları
7. Metinden alınan bu ifadeler edebî metinlerin özellikleri hakkında size neler düşündürmektedir? Söyleyiniz.
Cevap: Bu ifadeler, edebî metinlerde dilin estetik ve sanatsal bir biçimde kullanıldığını gösteriyor. Anlatılan olayların ve durumların gerçeklikten daha etkileyici ve duygusal bir şekilde okuyucuya aktarıldığını fark ettiriyor. Aynı zamanda, dilin mecazi anlamlarla zenginleştirildiğini ve kahramanların güçlü duygularının ön plana çıkarıldığını düşündürüyor.
8. Karaya çıkan askerler, kendilerine doğru koşan ihtiyardan “Ben Türk’üm oğullar, ben Türk’üm!” sözünü duyunca neler hissetmiş olabilir? Düşüncelerinizi söyleyiniz.
Cevap: Askerler büyük bir şok ve sevinç yaşamış olabilirler. Uzun yıllardır kaybolan ve öldü sanılan bir Türk'ün onları gördüğü andaki bu güçlü sözleri, onlara vatan sevgisini ve kardeşlik duygusunu hatırlatmış olabilir. Bu sözler, askerler üzerinde derin bir duygusal etki bırakmıştır.
9. Kara Memiş’in askerlerle birlikte cenge katılmak istemesi hakkındaki düşüncelerinizi söyleyiniz.
Cevap: Kara Memiş’in bu isteği, vatan sevgisi ve kahramanlık duygusuyla dolu olduğunu gösteriyor. Yıllarca esaret altında kalmasına rağmen vatanına olan bağlılığından asla vazgeçmemiş ve askerlerle birlikte savaşa katılma isteği onun dirençli ve cesur bir kişilik olduğunu ortaya koyuyor.
10. “Vatan, al bayrağın dalgalandığı yer değil midir?” sözünün sizde uyandırdığı duyguları yazınız.
Cevap: Bu söz, vatan sevgisini en güçlü şekilde ifade ediyor. Bayrak, vatanın bir simgesi olarak görülüyor ve bayrağın dalgalandığı her yerin vatan olarak kabul edildiği anlatılıyor. Bu ifade, bende bağlılık, sadakat ve milli birlik duygularını uyandırıyor. Vatan için fedakârlık ve bayrağa duyulan derin sevgi bu sözde derinlemesine hissediliyor.