9. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 161-162-163 Cevapları Meb Yayınları

Sayfa 161 Cevapları

Konuya Başlarken

Soru 1: Düşük rakımlı yerlerden yüksek rakımlı alanlara hızla çıkan insanların vücudunda görülen sorunların kaynağı ne olabilir?
Cevap: Düşük rakımlı yerlerden yüksek rakımlı alanlara hızla çıkan insanların vücudu, oksijen seviyesinin azalmasına uyum sağlayamaz. Bu durum, baş ağrısı, nefes darlığı, mide bulantısı ve halsizlik gibi belirtilere yol açabilir. Bu rahatsızlık, “yüksek irtifa hastalığı” olarak adlandırılır ve yeterli uyum süresi sağlanmadan yapılan hızlı çıkışlarda daha ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Soru 2: Yüksek rakımlı yerlerden düşük rakımlı bölgelere hızla inilmesinin insan vücudunda ne gibi etkileri olabilir?
Cevap: Yüksek rakımdan düşük rakıma hızlı iniş, basınç artışı nedeniyle kulaklarda ağrı ve tıkanıklık hissine, baş dönmesine ve denge kaybına yol açabilir. Akciğerlerdeki hava keseciklerinin genişlemesi sonucu solunumda zorluk yaşanabilir ve ani basınç değişimi nedeniyle yorgunluk hissi artabilir.

4. Etkinlik: Açık Hava Basıncı

Amaç: Açık hava basıncı ile ilgili çıkarımlarda bulunmak.
Süre: 30 dakika.
Yönerge: Aşağıda verilen basamakları takip ederek etkinliği gerçekleştiriniz.

Soru: Sıvı basıncına etki eden etmenlere benzer durumun açık hava basıncı için de söz konusu olup olmadığını önceki bilgilerinizden yararlanarak tartışınız.

Cevap: Açık hava basıncı, sıvı basıncı ile benzer özellikler gösterir ve ortamın yoğunluğu ile yüksekliği basıncı etkiler. Rakım arttıkça atmosfer basıncı düşerken, alçak rakımlarda basınç daha yüksektir. Bunun nedeni, üzerimizde bulunan hava sütununun ağırlığının azalması veya artmasıdır.

Hipotez:

1. Açık hava basıncı, atmosferdeki hava sütununun yoğunluğu ve yüksekliği ile ilişkilidir.
2. Yüksek rakımlarda açık hava basıncı azalır, alçak rakımlarda ise artar.
3. Açık hava basıncı, sıvı basıncı gibi bulunduğu ortamın fiziksel özelliklerine göre değişir.

Sayfa 162 Cevapları

2. Açık hava basıncı ile ilgili beyin fırtınası gerçekleştiriniz. Beyin fırtınasından elde ettiğiniz bilgilerden hareketle açık havanın oluşturduğu basınç ile sıvı basıncı arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları tabloya yazınız.

Benzerlikler:

1. Açık hava basıncı yükseklikle, sıvı basıncı ise derinlikle değişir. Atmosferde yukarı çıkıldıkça hava basıncı azalırken, sıvılarda derine indikçe basınç artar.
2. Her iki tür basınç da bulundukları ortamda her yöne eşit şekilde dağılır.

Farklılıklar:

1. Açık hava basıncı, Dünya’nın çekim kuvveti nedeniyle atmosferdeki gaz moleküllerinin ağırlığından kaynaklanırken, sıvı basıncı sıvının ağırlığından oluşur. Sıvı basıncı derinliğe bağlıdır, açık hava basıncı ise yükseklikle değişir.
2. Açık hava basıncı; sıcaklık, nem ve atmosferik koşullara bağlı olarak değişir, sıvı basıncı ise sadece sıvının yoğunluğu, yer çekimi ivmesi ve derinliği ile ilişkilidir.

3. Soru a: Açık hava basıncındaki değişiklikler rüzgârın süratini nasıl etkiler?

Cevap: Açık hava basıncındaki değişiklikler, rüzgârın süratini doğrudan etkiler. Yüksek basınçtan alçak basınca doğru hava hareketi hızlanır. Basınç farkı ne kadar büyükse, rüzgârın hızı o kadar artar. Rüzgârın yönü ve hızı, coğrafi engeller ve sıcaklık farklarından da etkilenir. Gradyan kuvveti, rüzgârın süratini belirleyen temel faktörlerden biridir.

3. Soru b: Rüzgâr türbinlerinin tasarımında açık hava basıncı değişimlerinin etkisi var mıdır?

Cevap: Evet, rüzgâr türbinlerinin tasarımında açık hava basıncı değişimlerinin dolaylı etkisi vardır. Rüzgâr türbinleri, bölgedeki basınç farklarına ve rüzgâr hızına göre tasarlanır. Yüksek basınç farklarının olduğu bölgelerde türbinler, daha yüksek verim sağlayacak şekilde tasarlanır. Türbinlerin pervane boyutları ve açısı, rüzgârın yönü ve şiddetine göre ayarlanır. Atmosferik basınç değişimleri rüzgâr potansiyelini doğrudan etkilediğinden, türbinlerin konumlandırılması ve verimliliği açısından büyük önem taşır.

Sayfa 163 Cevapları

4. Alçak ve yüksek basıncın etkileri üzerinden oluşturacağınız önermeleri aşağıdaki alana yazınız.

Önermeler:

1. Gökyüzüne doğru yükselen balon patlar, çünkü dış basınç azalırken iç basınç sabit kalır ve balon genişleyerek patlar.
2. Fırtına sırasında atmosfer basıncı hızla düşer, bu durum rüzgâr hızının artmasına ve hava koşullarının değişmesine neden olur.
3. Uçak yükseldiğinde kabin basıncı ayarlanmazsa yolcular rahatsız olur, kulak tıkanıklığı ve basınç kaynaklı ağrılar meydana gelebilir.

5. Açık hava basıncının canlılar, doğal hayat veya sistemler üzerindeki etkilerini günlük hayatta karşılaştığınız bir olay üzerinden eleştirel bakış açısıyla değerlendiriniz.

Açık hava basıncının canlılar, doğal hayat veya sistemler üzerindeki etkileri:

1. Açık hava basıncı insan sağlığını doğrudan etkileyebilir. Örneğin, düşük basınç migren ve eklem rahatsızlıklarını tetikleyebilir.
2. Uçaklarda basınç değişimi nedeniyle kabin basıncı yapay olarak ayarlanır. İniş ve kalkış sırasında ayarlamalar yapılmazsa kulak tıkanıklığı ve ağrı görülebilir.
3. Yüksek rakımlı bölgelerde oksijen seviyesinin düşmesi sporcuların performansını etkileyebilir. Ancak, yüksek irtifa antrenmanları vücudun oksijen kullanım yeteneğini artırarak fayda sağlayabilir.

Değerlendirme:

1- Yüksek hava basıncının etkili olduğu bir bölgeden alçak hava basıncının etkili olduğu bir bölgeye gidildiğinde hava koşullarında ne gibi değişiklikler olabilir?

Basınç azalır, sıcaklık düşer ve yağış ihtimali artar. Soğuk hava cephesi sıcak hava cephesine doğru hareket ederken atmosfer basıncında düşüş ve hava koşullarında ani değişimler gözlenir.

2- Dağ, vadi gibi coğrafi şekillerin açık hava basıncını ve buna bağlı olarak hava koşullarını nasıl etkileyebileceğini aşağıdaki alana yazınız.

Dağlar, rüzgâr akışını engelleyerek hava akımlarının yönünü değiştirir ve bulut oluşumunu artırır. Bu, dağlık bölgelerde daha fazla yağışa neden olabilir. Vadiler ise hava akımını hızlandırarak rüzgâr şiddetini artırabilir.

3- İzmir’den Erzurum Palandöken Kayak Merkezine giden bir kişi, açık hava basıncındaki değişim nedeniyle günlük hayatında nasıl değişiklikler yaşayabilir?

Yüksek rakımda basınç azalacağı için kişi baş dönmesi, nefes darlığı ve yorgunluk hissedebilir. Vücut, oksijen seviyesinin azalmasına uyum sağlamak için daha fazla soluk alıp vermek zorunda kalır. Adaptasyon süreci birkaç gün sürebilir.