Sayfa 208 Üniteye Başlarken - Sorular ve Cevaplar
1. Isıtılan bir maddenin sıcaklığı neden sürekli artmaz?
Cevap:Maddenin sıcaklığı, ısı aldığı sürece artar; ancak hal değişimi sırasında (örneğin katıdan sıvıya geçerken) aldığı ısı, maddenin sıcaklığını artırmak yerine moleküller arası bağları koparmaya, yani potansiyel enerjiyi artırmaya gider. Bu yüzden sıcaklık sabit kalır.
2. Soğuk bir günde dışarıda bulunan biri metal, diğeri tahtadan yapılmış iki farklı banktan hangisine oturmayı tercih edersiniz? Neden?
Cevap: Tahta bank tercih edilir. Çünkü metal ısıyı daha iyi ilettiğinden, vücut ısımızı hızla çeker ve daha soğuk hissedilir. Tahta ise kötü bir ısı iletkenidir, bu nedenle sıcaklık kaybı daha az olur ve oturması daha konforludur.
3. Kışın karlı yollarda araç lastiklerinin temas ettiği yüzeylerdeki karlar neden erir?
Cevap: Lastiklerin uyguladığı basınç, karın erime noktasını düşürür. Bu yüzden kar, daha düşük sıcaklıkta bile sıvı hale geçerek erir.
Hazır mısınız? Etkinliği - Cevaplar
1. Maddelerin fiziksel hâl değişimleriyle ilgili kavramlar haritası:
- 1 → Erime
- 2 → Donma
- 3 → Yoğuşma
- 4 → Buharlaşma
- 5 → Süblimleşme
- 6 → Kırağılaşma
2. Termodinamikle ilgili kavramlardan zihin haritası oluşturma:
Bu zihin haritası şu kavramlar arasında ilişkiler kurularak oluşturulabilir:
- Isı → enerji türüdür, sıcaklık değişimine neden olur.
- Sıcaklık → termometre ile ölçülür.
- İç enerji → taneciklerin toplam kinetik ve potansiyel enerjisidir.
- Titreşim → maddenin taneciklerinin hareketidir.
- Hâl değişimi → ısı alıp verme ile gerçekleşir.
- Isı iletimi → iletim, konveksiyon ve ışıma yolları ile olur.
Bu sorunun ayrıntılı grafiksel cevabı Sayfa 209'da yer almaktadır.
Sayfa 209 Kavram Haritası (Hazırlık) Cevapları
Aşağıdaki kavramların her biri için kısa açıklamalarla kavram haritası oluşturulmuştur:
- Termometre: Sıcaklığı ölçmeye yarayan araçtır. Maddelerin sıcaklıklarını sayısal olarak ölçmekte kullanılır.
- Sıcaklık: Maddenin taneciklerinin ortalama kinetik enerjisidir. Termometre ile ölçülür.
- Hâl Değişimi: Maddenin katı, sıvı veya gaz hâlleri arasında geçiş yapmasıdır (örneğin erime, donma, buharlaşma). Isı alışverişi ile gerçekleşir.
- Titreşim: Özellikle katı maddelerde taneciklerin yerlerinden ayrılmadan titreşim hareketi yapmasıdır. İç enerji ile ilişkilidir.
- Isı: Sıcaklık farkından dolayı enerjinin bir maddeden diğerine aktarılmasıdır. Birimi Joule’dür. Isı, maddeye enerji verir ama sıcaklık değildir.
- Enerji: İş yapabilme kapasitesidir. Isı ve iç enerji gibi birçok fiziksel büyüklük, enerji türlerindendir.
- Isı İletimi: Isının maddeler arasında yayılma şeklidir. Katılarda iletim, sıvı ve gazlarda konveksiyon, boşlukta ise ışıma yoluyla gerçekleşir.
- İç Enerji: Maddenin taneciklerinin toplam kinetik ve potansiyel enerjisidir. Sıcaklık ve hâl değişimi ile doğrudan ilgilidir.
Metin Analizi – Altı Çizili Cümleler ve Kavramlar
Aşağıdaki kavramlar metin içinde yanlış kullanılmıştır ve altı çizilmiştir:
- vücut ısımı → vücut sıcaklığımı
- vücut ısımın 39 °C’a → vücut sıcaklığımın 39 °C’a
- metalin ısısının → metalin sıcaklığının
- metalin ısısı → metalin sıcaklığı
Yanlış Kullanılan Cümlelerin Doğru Hâlleri
-
“Vücut ısımı düşürmek için başıma ve vücuduma su tuttu.”
Doğrusu: Vücut sıcaklığımı düşürmek için başıma ve vücuduma su tuttu. -
“Vücut ısımın 39 °C’a kadar çıktığını öğrendim.”
Doğrusu: Vücut sıcaklığımın 39 °C’a kadar çıktığını öğrendim. -
“Metalin ısısının havadan çok daha fazla olabileceğini hiç düşünmemiştim.”
Doğrusu: Metalin sıcaklığının havadan çok daha fazla olabileceğini hiç düşünmemiştim. -
“Metalin ısısı elimi yaktı.”
Doğrusu: Metalin sıcaklığı elimi yaktı.