2.1.6. Bileşiklerin Adlandırılması
Etkinlik-2.11: Kuralları Keşfetme Yolculuğu I
Soru 1: Aşağıdaki tabloda bazı iyonik bileşiklerin formülü ve sistematik adları verilmiştir. Verilen bilgileri kullanarak soruları yanıtlayınız.
| İyonik Bileşik Formülü | Bileşiğin Sistematik Adı |
|---|---|
| NaCl | Sodyum klorür |
| Na₂S | Sodyum sülfür |
| Al₂S₃ | Alüminyum sülfür |
| MgBr₂ | Magnezyum bromür |
| MgCl₂ | Magnezyum klorür |
a) İyonik bileşikleri oluşturan katyon ve anyonları tabloya yazınız.
| İyonik Bileşik Formülü | Bileşiği Oluşturan Katyon | Bileşiği Oluşturan Anyon |
|---|---|---|
| NaCl | Na⁺ | Cl⁻ |
| Na₂S | Na⁺ | S²⁻ |
| Al₂S₃ | Al³⁺ | S²⁻ |
| MgBr₂ | Mg²⁺ | Br⁻ |
| MgCl₂ | Mg²⁺ | Cl⁻ |
b) Tablodaki iyonların adlarını yazınız.
-
Katyonlar ve Adları:
- Na⁺: Sodyum iyonu
- Al³⁺: Alüminyum iyonu
- Mg²⁺: Magnezyum iyonu
-
Anyonlar ve Adları:
- Cl⁻: Klorür iyonu
- S²⁻: Sülfür iyonu
- Br⁻: Bromür iyonu
Genel Kural: İyonik bileşikler, önce katyon adı, ardından anyon adı yazılarak adlandırılır.
c) İyonik bileşiklerin adlandırma kurallarını genelleyiniz.
Kural:
- Katyon adı her zaman önce yazılır.
- Katyon yükü birden fazlaysa (geçiş metalleri gibi), yükü Romen rakamıyla belirtilir.
- Anyon adında, elementin kökü kullanılır ve sonuna “-ür” veya “-it” ekleri getirilir.
Soru 2: Aşağıdaki poliatomik iyon içeren bileşikleri sistematik olarak adlandırınız.
| Bileşik Formülü | Adı |
|---|---|
| CaCO₃ | Kalsiyum karbonat |
| Mg(NO₃)₂ | Magnezyum nitrat |
| (NH₄)₂SO₄ | Amonyum sülfat |
| K₃PO₄ | Potasyum fosfat |
Soru 3: Aşağıdaki geçiş metali içeren bileşikleri adlandırınız.
a) FeCl₂ ve FeCl₃ bileşiklerini adlandırınız.
| Formül | Adı |
|---|---|
| FeCl₂ | Demir(II) klorür |
| FeCl₃ | Demir(III) klorür |
Açıklama: Geçiş metallerinde katyon yükü birden fazla olabilir. Bu durumda, yük Romen rakamlarıyla belirtilir.
b) Aynı metale ait farklı katyonların bulunduğu bileşikleri adlandırınız.
| Formül | Adı |
|---|---|
| CuO | Bakır(II) oksit |
| Cu₂O | Bakır(I) oksit |
| CuBr | Bakır(I) bromür |
| FeO | Demir(II) oksit |
Kural: Metalin farklı yükleri Romen rakamlarıyla belirtilir. Bu yöntem, bileşiğin doğru bir şekilde tanımlanmasını sağlar.
Sonuç:
Bu adlandırma kuralları, kimyasal bileşiklerin doğru anlaşılmasını ve tanımlanmasını sağlar. İyonik bileşiklerde katyon ve anyonların adları sistematik bir şekilde yazılırken, poliatomik iyonlarda kullanılan özel adlandırmalar, bileşiğin kimyasal yapısını yansıtır.