Kontrol Noktası – Sorular ve Cevaplar
1. Aşağıdaki kutucuklarda bazı maddelere ait formüller ve alt mikro modeller verilmiştir. Kutucuklardaki numaraları kullanarak soruların cevaplarını yazınız.
a) Moleküler yapılı bileşikler hangileridir?
Cevap: Moleküler yapılı bileşikler, atomların kovalent bağlarla bir araya gelerek oluşturduğu bileşiklerdir. Tabloya göre moleküler yapılı bileşikler şunlardır:
1 (CO), 2 (CH₄), 3 (CH₂O), 4 (HCl), 5 (NH₃), 7 (Cl₂), 8 (H₂O), 9 (H₂)
b) Kendi molekülleri arasında sadece London kuvveti içeren maddeler hangileridir?
Cevap: London kuvvetleri, apolar moleküller arasında oluşan zayıf etkileşimlerdir. Sadece London kuvveti içeren maddeler şunlardır:
2 (CH₄), 7 (Cl₂), 9 (H₂)
c) Kendi molekülleri arasında dipol-dipol etkileşimi içeren maddeler hangileridir?
Cevap: Dipol-dipol etkileşimi, polar moleküller arasında meydana gelen bir etkileşimdir. Bu tür etkileşimlere sahip maddeler şunlardır:
1 (CO), 3 (CH₂O), 4 (HCl), 5 (NH₃), 8 (H₂O)
ç) Kendi molekülleri arasında hidrojen bağı yapabilen bileşikler hangileridir?
Cevap: Hidrojen bağları, hidrojenin F, O veya N gibi elektronegatif atomlarla bağ yapması sonucunda oluşur. Hidrojen bağı yapabilen bileşikler şunlardır:
5 (NH₃), 8 (H₂O)
d) 6 numaralı bileşik (NaCl) ile hangi maddeler karıştırıldığında iyon-dipol etkileşimi oluşabilir?
Cevap: İyon-dipol etkileşimi, iyonların polar moleküllerle etkileşime girmesi sonucu oluşur. NaCl su ve diğer polar moleküllerle iyon-dipol etkileşimi yapar. Buna göre, aşağıdaki maddelerle iyon-dipol etkileşimi oluşur:
1 (CO), 3 (CH₂O), 4 (HCl), 5 (NH₃), 8 (H₂O)
e) Hangi maddeler karıştırılırsa farklı moleküller arasında hidrojen bağı oluşur?
Cevap: Farklı moleküller arasında hidrojen bağı oluşabilmesi için moleküllerin hidrojen bağını oluşturabilecek özelliklere sahip olması gerekir. Buna göre hidrojen bağı oluşturabilecek maddeler şunlardır:
5 (NH₃) ve 8 (H₂O)
2. Aşağıda su molekülüne ait modeli inceleyerek soruları yanıtlayınız.
a) Kaç tane su molekülü modellenmiştir?
Cevap: Modelde 4 adet su molekülü bulunmaktadır.
b) Suyun yapısında hangi etkileşimler vardır?
Cevap: Su molekülünde aşağıdaki etkileşimler mevcuttur:
- Polar kovalent bağ (hidrojen ve oksijen arasında),
- London kuvvetleri (zayıf çekim kuvvetleri),
- Dipol-dipol etkileşimi,
- Hidrojen bağı, su molekülleri arasında en güçlü bağdır ve suyun fiziksel özelliklerini belirler.
c) Suyun kaynama noktasında belirleyici olan etkileşim hangisidir?
Cevap: Suyun kaynama noktasını belirleyen en önemli etkileşim hidrojen bağıdır. Hidrojen bağları, suyun kaynama noktasını yüksek tutan temel kuvvettir.
ç) Görseldeki moleküllerde kaç tane atomlar arası etkileşim vardır?
Cevap: Görseldeki su molekülleri arasında 6 adet hidrojen bağı oluşmuştur. Bu bağlar moleküllerin bir arada kalmasını sağlar.
3. DNA’nın yapısında bulunan bazlarla ilgili soruları yanıtlayınız.
a) Bazlar arasında oluşacak hidrojen bağlarını çizerek gösteriniz.
Cevap: Adenin (A) ve Timin (T) bazları arasında iki hidrojen bağı,
Guanin (G) ve Sitozin (C) bazları arasında üç hidrojen bağı bulunur.
b) DNA zincirinde A-T ve G-C çiftlerinden hangisi daha güçlüdür? Gerekçesiyle açıklayınız.
Cevap: DNA zincirinde G-C çifti, A-T çiftine göre daha güçlüdür. Bunun sebebi, guanin ile sitozin arasında üç hidrojen bağının bulunması, adenin ile timin arasında ise iki hidrojen bağı bulunmasıdır. Daha fazla hidrojen bağı, daha güçlü bir bağlanma anlamına gelir ve G-C çiftleri DNA yapısının stabilitesine daha fazla katkıda bulunur.