Kontrol Noktası
Tanılayıcı dallanmış ağaçta katılarla ilgili verilen ifadelerden bazıları doğru, bazıları yanlıştır. İlk kutucuktan başlayarak ifadelerin doğru (D) veya yanlışlığına (Y) göre ilgili ok yönünde ilerleyiniz ve ulaştığınız çıkışı işaretleyiniz.
a- Moleküler katıların erime ve kaynama noktaları genellikle düşüktür. (D)
b- Gümüş (Ag) atomlarını bir arada tutan çekim kuvveti London kuvvetidir. (Y)
d- Silisyum karbür (SiC) katısını bir arada tutan kuvvet elektrostatik çekimdir. (Y)
l- Fosfor (P4) katısı yüksek erime noktasına sahiptir. (Y)
8. Çıkış
Aşağıdaki yapılandırılmış kutucuklarda bazı katılar verilmiştir. Kutucuklardaki numaraları kullanarak soruların cevaplarını yazınız. (Aynı kutucuk numarasını birden fazla yerde kullanabilirsiniz.)
1. Katıyı oluşturan taneciklerin düzensiz bir dizilim gösterdiği örnekler hangileridir?
Cevap: Düzensiz dizilim gösteren katı Cam (6) kutusundaki örnektir. Cam amorf bir katıdır ve tanecikleri belirli bir düzen göstermeksizin rastgele yerleşmiştir. Amorf katılar belirli bir erime ve donma noktasına sahip değildir ve şekilsiz bir yapı sergilerler.
2. Anyon ve katyonlar arasındaki elektrostatik etkileşimlerle bir arada tutulan katılar hangileridir?
Cevap: İyonik katılar, anyon ve katyonlar arasındaki elektrostatik çekim kuvvetleri ile bir arada tutulur. Verilen kutular içinde bu özelliğe sahip katılar şunlardır:
- Sodyum klorür (4) – Na⁺ ve Cl⁻ iyonları arasında güçlü iyonik bağlar bulunur.
- Potasyum iyodür (8) – K⁺ ve I⁻ iyonlarının elektrostatik kuvvetlerle bir arada bulunduğu katıdır.
Bu katılar yüksek erime noktalarına sahiptir ve katı hâlde elektrik iletmezken, sulu çözeltilerde veya eriyik hâlinde iletkenlik gösterirler.
3. Hangi kutudaki katı ile aynı kristal katı grubunda yer alan katılar hangileridir?
Cevap: Elmas (7) kutusunda yer alan katı, kovalent kristal katılar grubundadır. Aynı kristal katı grubunda yer alan diğer katılar:
- Grafit (kutuda yer almamakta, benzer yapıdadır)
- Kuvars (1) – Silisyum ve oksijen atomları kovalent bağlarla üç boyutlu bir ağ oluşturur.
Bu katılar sert ve yüksek erime noktasına sahip olup elektriği iletmezler.
4. Tanecikleri arasında hidrojen bağı, dipol-dipol veya London kuvvetlerinin bulunduğu katılar hangileridir?
Cevap: Moleküler katılar, tanecikleri arasında zayıf etkileşimler bulundurur. Bu katılar şunlardır:
- Buz (3) – Su molekülleri arasında güçlü hidrojen bağları bulunur.
- Kuru buz (5) – Karbondioksit molekülleri arasında London kuvvetleri etkili olur.
Bu katılar düşük erime noktasına sahiptir ve genellikle yalıtkandırlar.
5. Ametal atomları arasındaki bağlar tarafından bir arada tutulan katılar hangileridir?
Cevap: Ametal atomları arasında kovalent bağlarla bir arada tutulan katılar:
- Elmas (7) – Sadece karbon atomlarından oluşur ve sert bir yapı gösterir.
- Kuvars (1) – Silisyum ve oksijen atomları arasında kovalent bağlar bulunur.
Bu katılar oldukça serttir ve yüksek sıcaklıklara dayanıklıdır.
6. Katı hâlde elektrik iletkenliği yüksek olan katılar hangileridir?
Cevap: Metalik katılar, serbest elektronların hareketi sayesinde elektrik akımını iyi iletir. Verilen örnekler arasında en yüksek elektrik iletkenliğine sahip katılar:
- Sodyum (2) – Metalik bağlara sahip olup elektrik akımını çok iyi iletir.
- Alüminyum (9) – Yüksek elektrik iletkenliği ve şekil verilebilirliği ile bilinir.
Metalik katılar elektrik ve ısıyı iyi iletir, dövülebilir ve tel haline getirilebilirler.