9. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 48-49-50-51-52-53-54-55 Cevapları Meb Yayınları

Sayfa 48 Etkinlik 1.7 Cevapları

1. Aşağıdaki atom teorilerinin rastgele sıralanmış modellerini verilen zaman çizelgesinde kronolojik sıraya uygun olarak diziniz. Atom teorisinin adını ve varsayımlarını tartışarak tabloya yazınız.

1803 - Dalton Atom Modeli

• Atom Modelinin Görseli: En soldaki görsel
• Atom Teorisinin Varsayımları: Dalton, maddenin atomlardan oluştuğunu ve atomların bölünemeyen, küçük parçacıklar olduğunu savunmuştur. Her elementin atomları birbirinin aynıdır, ancak farklı elementlerin atomları farklıdır.

1897 - Thomson Atom Modeli

• Atom Modelinin Görseli: Soldan ikinci görsel
• Atom Teorisinin Varsayımları: Thomson, atomun içinde negatif yüklü elektronların bulunduğu ve bu elektronların pozitif yüklü bir maddede gömülü olduğu “üzümlü kek” modelini önermiştir.

1911 - Rutherford Atom Modeli

• Atom Modelinin Görseli: Sağdan ikinci görsel
• Atom Teorisinin Varsayımları: Rutherford, atomun büyük kısmının boşluk olduğunu ve pozitif yüklü çekirdeğin atomun merkezinde yer aldığını, elektronların çekirdek etrafında döndüğünü keşfetmiştir.

1913 - Bohr Atom Modeli

• Atom Modelinin Görseli: En sağdaki görsel
• Atom Teorisinin Varsayımları: Bohr, elektronların belirli enerji seviyelerinde çekirdek etrafında döndüğünü ve bu enerji seviyeleri arasında sıçrama yaparak enerji alışverişinde bulunduklarını savunmuştur.

Bu şekilde atom modellerini kronolojik sıralamaya koyabilir ve her bir modelin temel varsayımlarını açıklayarak tabloyu doldurabilirsiniz.

Sayfa 49 Cevapları

a) Thomson (Tomzın) atom teorisi ile önceki atom teorisinin hangi varsayımları geçerliliğini yitirmiştir?
Cevap: Thomson atom teorisi, atomun bölünemeyen bir yapıya sahip olduğu varsayımını yitirmiştir. Önceki atom modellerine göre atomun içi dolu bir yapı olduğu düşünülüyordu. Ancak Thomson, atomun içinde negatif yüklü parçacıklar (elektronlar) olduğunu ve bu parçacıkların pozitif yüklü bir ortam içinde dağılmış olduğunu gösterdi.

b) Rutherford atom modelinin hangi verilerle dayandığını ve atom teorisine getirdiği yenilikleri tartışınız.
Cevap: Rutherford, yaptığı altın levha deneyi ile atomun büyük kısmının boşluk olduğunu keşfetti. Atomun pozitif yüklü kısmı çekirdekte toplanmış olup, elektronlar bu çekirdeğin etrafında dolanmaktadır. Bu deney, atomun büyük oranda boşluk içerdiğini ve pozitif yüklü çekirdeğin küçük bir hacimde yer aldığını gösterdi.

c) Rutherford atom teorisinin eksik noktaları ve Bohr teorisi ile nasıl açıklandığını tartışınız.
Cevap: Rutherford atom teorisi, elektronların çekirdek etrafında dolanırken neden çekirdeğe düşmediğini açıklayamıyordu. Bohr, elektronların belirli enerji seviyelerinde çekirdek etrafında dolandığını ve bu enerji seviyeleri arasında sıçrama yaparak enerji alışverişi gerçekleştirdiğini ortaya koyarak bu boşluğu doldurdu.

d) Heisenberg’in belirsizlik ilkesi ve Bohr atom teorisinin hangi varsayımının geliştiğini tartışınız.
Cevap: Heisenberg’in belirsizlik ilkesi, bir elektronun konumu ve momentumunun aynı anda kesin olarak belirlenemeyeceğini ifade eder. Bu ilke, Bohr'un elektronların belirli yörüngelerde dolandığı varsayımını zorlar hale getirmiştir. Modern atom teorisi, elektronların belirli bir bölgeye dağılabileceğini söyler, ancak tam konumları belirlenemez.

2. Modern Atom Teorisi ve Bohr Atom Teorisi Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar:

Benzerlikler:

• Her iki teori de elektronların çekirdek etrafında dolandığını söyler.
• Her iki teori de atomların katmanlar halinde olduğunu kabul eder.

Farklılıklar:

• Bohr teorisi, elektronların belirli yörüngelerde hareket ettiğini varsayar. Modern atom teorisi ise elektronların belirli bir bölgede bulunma olasılığı olduğunu belirtir.
• Modern atom teorisi, Heisenberg’in belirsizlik ilkesine dayanarak elektronların tam konumunu belirlemenin imkânsız olduğunu savunur.

Sayfa 50 Cevapları

3. Soru Cevapları:

a) Teori ve model terimlerinin atom konusunda kullanılma nedeni ile ilgili düşünceleriniz:
Cevap: Atom konusu soyut ve gözlemlenemeyen bir yapı içerdiği için bilim insanları teoriler geliştirir ve bu teorilerle atomun nasıl davrandığını açıklamaya çalışırlar. Modeller, atomun yapısını görselleştirmek ve anlamayı kolaylaştırmak amacıyla kullanılır.

b) Fenomen kelimesi ile bilimsel model arasındaki fark:
Cevap: Fenomen, doğal dünyada gözlemlenebilen olaylara verilen isimdir, örneğin bir mıknatısın metali çekmesi bir fenomendir. Bilimsel modeller ise bu gözlemleri açıklamak için geliştirilmiş soyut ve kuramsal yapılandırmalardır. Fenomen gerçek dünyada gözlenirken, modeller bu gözlemleri açıklamak için oluşturulan teorik temsillerdir.

c) Modelleme kullanımının avantaj ve dezavantajları:
Cevap: Avantajları: Modeller, karmaşık sistemleri anlamamıza yardımcı olur ve soyut kavramları görselleştirir. Eğitimde önemli bir araçtır. Dezavantajları: Modeller her zaman gerçeği birebir yansıtmaz; sadece bir temsildir, bu yüzden yanıltıcı olabilirler.

4. Soru Cevapları:

Tablodaki Temel Parçacıklar ve Bilgiler:

4. Çizelge:

Atom teorilerinin tarihsel sıralaması:

• 1803: Dalton Atom Modeli
• 1897: Thomson Atom Modeli
• 1911: Rutherford Atom Modeli
• 1913: Bohr Atom Modeli
• 1926: Modern Atom Modeli (Kuantum Modeli)

Sayfa 51 Cevapları

a) Proton, nötron ve elektron keşif tarihlerini yazınız. Proton, nötron ve elektron taneciklerinin keşif süreci atom modellerine nasıl yansımıştır?
Cevap: Elektron 1897'de J.J. Thomson, proton 1911'de Ernest Rutherford, nötron ise 1932'de James Chadwick tarafından keşfedilmiştir. Bu keşifler atom modellerine büyük katkı sağlamış, özellikle Rutherford ve Bohr'un atom modellerinde atomun çekirdek yapısı daha net bir şekilde açıklanmıştır.

b) 1850 ve 2000 yıllarında yaşayan iki insanın, atom yapısı ve maddede en küçük taneciklere ilişkin söyleyebileceği en doğru bilgiler nelerdir?
Cevap: 1850'de yaşayan biri, atomu bölünemeyen en küçük madde olarak tanımlayabilirdi. 2000 yılında yaşayan biri ise atomun proton, nötron ve elektronlardan oluştuğunu ve atomun daha küçük parçacıklara ayrılabileceğini söyleyebilirdi.

c) Atomdaki parçacıkları kütlelerine göre büyükten küçüğe sıralayınız.
Cevap: Proton > Nötron > Elektron.

ç) Sizce nötronun keşfi diğer taneciklere göre neden daha geç gerçekleşmiştir?
Cevap: Nötron yüksüz olduğu için diğer parçacıklara göre tespit edilmesi daha zor olmuştur. Elektriksel yükü olmayan bir parçacığın bulunması, manyetik alanla yapılan deneylerde fark edilmesini güçleştirmiştir.

d) Proton, nötron ve elektron ile ilgili güncel bilgileri araştırın.
Cevap: Protonlar ve nötronlar atomun çekirdeğini oluşturur. Protonlar pozitif yüklüdür, nötronlar yüksüzdür. Elektronlar ise negatif yüklü olup çekirdek etrafında dönerler. Günümüzde bu parçacıkların kuarklardan oluştuğu bilinmektedir.

5. Atomun yapısındaki en küçük taneciklere ilişkin oluşturulan görüşler son buldu mu? Proton, nötron ve elektron ile ilgili güncel bilgileri araştırarak soruyu cevaplayınız ve merak ettiğiniz soruları arkadaşlarınız ile paylaşınız.

Atomun yapısındaki en küçük taneciklere ilişkin görüşler henüz son bulmamıştır. Proton, nötron ve elektron üzerine yapılan araştırmalar devam etmektedir.

• Proton: Pozitif yüklü olup, üç kuarktan oluşur.
• Nötron: Yüksüzdür ve o da üç kuark içerir.
• Elektron: Negatif yüklü bir temel parçacıktır, kuark içermez.

Güncel araştırmalar, bu parçacıkların daha küçük bileşenlerden oluştuğunu gösterir. Özellikle kuarklar, proton ve nötronların iç yapısını oluşturur.

Sayfa 52 Cevapları

Soruların tümüyle ilgili bir açıklama veya yanıt almak için görüntüdeki Bohr Atom Teorisi ve Modern Atom Teorisi kısmı da önemli. Kısaca özetleyecek olursak:

• Elektronlar, çekirdeğin etrafındaki belirli enerji seviyelerinde bulunurlar. Bu enerji seviyelerine yörüngeler denir ve her bir enerji seviyesi farklı enerjiye sahiptir. Elektronlar çekirdekten uzaklaştıkça enerji seviyeleri artar.
• Proton ve nötronların kütlesi elektrona göre çok daha büyüktür. Protonlar pozitif, elektronlar negatif, nötronlar ise yüksüzdür.

Özetle:

1. Elektron, proton ve nötron kütleleri kıyaslandığında, elektronlar çok daha hafif olduğu görülür.
2. Elektriksel yük bakımından, elektronlar negatif, protonlar pozitif, nötronlar ise nötrdür.

Sayfa 53 Cevapları

Bohr Atom Teorisi'ne göre:

• Elektronlar, çekirdek etrafında belirli yörüngelerde hareket eder ve bu yörüngelerdeki enerji seviyeleri sabittir. Elektronlar daha yüksek bir enerji seviyesine geçerken enerji absorbe eder (soğurma) ve daha düşük bir enerji seviyesine dönerken enerji yayar (emisyon).

• Bohr teorisinin sınırlılıkları arasında, sadece hidrojen atomu ve tek elektronlu iyonlar için geçerli olması yer alır. Ayrıca elektronların yörüngelerde kesin bir hız ve konumla hareket ettiğini varsayar, bu ise modern kuantum modeli ile yer değiştirilmiştir.

Modern Atom Teorisi ise, elektronların kesin bir yörüngede olmadığını, ancak belirli bir olasılık dağılımı ile çekirdek etrafında bulunduğunu açıklar. Bu teoride, elektronlar dalga parçacık özelliği gösterir ve konumları Heisenberg’in belirsizlik ilkesine göre kesin olarak belirlenemez.

• Soğurma olayı: Elektron daha yüksek enerji seviyesine geçer.
• Yayma olayı: Elektron daha düşük enerji seviyesine geçer ve enerji yayar.

Sayfa 54 Kontrol Noktası Cevapları

1. Kronolojik sıra gözetilerek çizilen atom modellerini inceleyiniz. Çizimin hangi atom teorisine ait olduğunu ilgili boşluklara yazınız ve soruları cevaplayınız.

Atom Modelleri:

• Soldan sağa doğru sırasıyla atom teorilerini temsil eden modeller: Dalton, Thomson, Rutherford, Bohr ve Modern Atom Teorisi.

a)a) Geçen zaman diliminde proton, nötron ve elektron hakkında değişen bilgileri görselden yararlanarak listeleyiniz.

Proton, Nötron ve Elektron Bilgileri:

• Proton: Rutherford atom modelinde pozitif yüklü tanecikler olarak keşfedilmiştir.
• Nötron: Chadwick tarafından keşfedilmiş ve çekirdekte yer aldığı belirtilmiştir.
• Elektron: Thomson tarafından negatif yüklü tanecikler olarak keşfedilmiş, Bohr modelinde ise yörüngelerde hareket ettiği açıklanmıştır.

b) Atomda negatif yüklerin varlığı hangi atom teorisinden sonra ortaya konmuştur?

Negatif Yüklerin Varlığı:
Atomda negatif yüklerin varlığı Thomson atom teorisi ile ortaya konmuştur.

c) Atomdan Daha Küçük Tanelerin Var Olduğu Teoriler:
Maddede atomdan daha küçük taneciklerin var olduğu, Thomson atom modelinden itibaren kabul edilmiştir.

Sayfa 55 Cevapları

c) Rutherford, yaptığı deney sonucunda Thomson atom teorisindeki hangi varsayımları nasıl değiştirmiştir?
Rutherford, altın levha deneyi ile atomun büyük kısmının boşluk olduğunu ve pozitif yüklerin çekirdekte toplandığını keşfetmiştir. Bu deneyle Thomson'un "üzümlü kek" modeli geçerliliğini yitirmiştir.

d) Verilen atom teorilerinde atom altı taneciklerden hangisinin varlığı tam olarak açıklanamamıştır?
Nötronun varlığı başlangıçta tam olarak açıklanamamıştır çünkü elektriksel yükü yoktur ve bu nedenle tespit edilmesi daha zordur.

2. Modern atom teorisinde atomalarda elektronların bulunma olasılığının en fazla olduğu bölgeler nedir?
Modern atom teorisinde elektronların bulunma olasılığı olan bölgeler "orbital" olarak adlandırılır. Bohr'un belirli yörüngelerine göre elektronlar bu bölgelerde bulunur, ancak tam konumları belirsizdir.

3. Tüm atom teorilerinin günümüzde de geçerliliğini koruyan varsayımlarına birer örnek yazınız.

• Atomlar proton, nötron ve elektronlardan oluşur.
• Protonlar ve nötronlar atomun çekirdeğinde bulunur, elektronlar ise çekirdek etrafında hareket eder.

4. Bilimsel bilgi nasıl değişir?
Bilimsel bilgi, yeni deneyler ve gözlemler sonucu değişebilir. Atom teorileri de bu duruma iyi bir örnektir; her yeni keşif teorilerin yeniden gözden geçirilmesine neden olabilir.