Sayfa 86 ve 87 Cevapları
1- Periyodik tablonun aynı periyodundaki elektronegatifliğin değişimine neden olan etmenler nelerdir?
Cevap: Aynı periyotta soldan sağa gidildikçe çekirdek yükü artar, bu da valans elektronlarına uygulanan çekim kuvvetini artırır. Böylece elektronegatiflik değeri artar. Atomların daha fazla protona sahip olması, elektronları çekme yeteneklerini artırır.
2- Periyodik tablonun aynı grubundaki elektronegatifliğin değişimine neden olan etmenler nelerdir?
Cevap: Aynı grup içinde yukarıdan aşağıya inildikçe atom yarıçapı artar ve valans elektronları çekirdekten daha uzaklaşır. Bu durumda çekirdekten daha uzakta olan elektronlar zayıf çekilir ve elektronegatiflik değeri azalır.
3- Elektronegatiflik, bir periyotta soldan sağa ve bir grupta yukarıdan aşağıya doğru nasıl değişir?
Cevap: Bir periyotta soldan sağa gidildikçe elektronegatiflik artar. Bir grupta ise yukarıdan aşağıya inildikçe elektronegatiflik azalır. Örneğin, 2. periyotta Li'nin elektronegatiflik değeri 0,98 iken, aynı periyotta F'nin değeri 3,98’dir. Ancak 1A grubunda yukarıda yer alan Li'nin değeri 0,98, daha aşağıda yer alan Cs'nin değeri ise daha düşüktür.
4- Tablodaki en yüksek ve en düşük elektronegatifliğe sahip elementler hangileridir?
Cevap: En yüksek elektronegatifliğe sahip element flor (F), en düşük elektronegatifliğe sahip element ise fransiyum (Fr) veya cesyum (Cs) gibi elementlerdir.
5- Metallerin, ametallerin ve soy gazların elektronegatiflikleri karşılaştırıldığında hangi genellemelere ulaşılabilir?
Cevap: Ametallerin elektronegatiflik değerleri genellikle yüksektir çünkü elektron alma eğilimindedirler (örneğin, oksijen ve flor). Metallerin elektronegatiflik değerleri düşüktür çünkü elektron verme eğilimindedirler (örneğin, sodyum ve potasyum). Soy gazların ise kimyasal olarak kararlı yapıları nedeniyle elektronegatiflikleri yok veya çok düşüktür.
Kontrol Noktası Soru Cevabı:
Soru: ¹²Mg ve ¹⁶S atomları tepkimeye girerek MgS bileşiğini oluşturmaktadır. Bu tepkime gerçekleşirken atomların yarıçapları şekildeki gibi değişmektedir. Buna göre şekildeki atom ve iyonları belirleyiniz. Seçiminizin nedenini açıklayınız.
Cevap:
- Büyük mavi küre: Mg atomu
- Küçük yeşil küre: S atomu
Açıklama: Tepkime sonucunda, Mg atomu iki elektron vererek Mg²⁺ iyonuna dönüşür ve yarıçapı küçülür. Elektron kaybı, çekirdeğin kalan elektronlara uyguladığı çekim kuvvetini artırarak atomun boyutunun küçülmesine yol açar.
Öte yandan, S atomu iki elektron kazanarak S²⁻ iyonuna dönüşür. Elektron kazanılması, atomun dış katmanındaki elektron sayısını artırır ve çekirdek ile elektronlar arasındaki çekim kuvvetini nispeten zayıflatır. Bu da S iyonunun yarıçapının büyümesine neden olur.
Sonuç olarak, Mg atomu tepkime sırasında küçülürken, S atomu büyür.
Sayfa 88 Cevapları
2. İkinci ve üçüncü periyot elementlerinden bazılarının iyonlaşma enerjisi değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Grafik Açıklaması:
- İyonlaşma enerjisi, bir atomdan bir elektronu koparmak için gerekli enerjiyi ifade eder.
- İkinci periyot: Ne (2080 kJ/mol) → Na (496 kJ/mol) geçişi gibi enerji düşüşleri görülür. Bu durum, sodyumda yeni bir yörüngenin başlamasıyla çekirdeğin valans elektronlarına olan çekim kuvvetinin azalmasıyla açıklanabilir.
- Üçüncü periyot: Mg (738 kJ/mol) → Al (577 kJ/mol) gibi bazı geçişlerde de düşüş yaşanır. Burada Mg daha kararlı bir elektron dizilimine sahiptir, bu nedenle iyonlaşma enerjisi daha yüksektir.
3. • H-F bağındaki elektronlar F,
• H-Cl bağındaki elektronlar Cl,
• F-Cl bağındaki elektronlar F atomu tarafından daha çok çekilmektedir.
H, F ve Cl atomlarının elektronegatifliklerini karşılaştırarak elektronegatifliğin tanımını yazınız.
Elektronegatiflik Tanımı:
Kimyasal bağ yapan bir atomun, bağ elektronlarını kendine çekme gücüne elektronegatiflik denir.
H, F ve Cl Atomlarının Elektronegatiflik Karşılaştırması:
- F > Cl > H
- Flor, periyodik tabloda en yüksek elektronegatiflik değerine sahip elementtir ve bağ elektronlarını diğer elementlerden daha güçlü çeker.
4. • X atomunun iyonlaşma enerjisi en büyüktür.
• Y atomunun atom yarıçapı en büyüktür.
• K atomunun valans elektron sayısı Y atomuna eşittir.
• Z atomunun valans elektron ve enerji seviyesi sayısı K ve X atomlarından farklıdır.
Verilen özelliklerden hareketle X, Y, Z ve K elementlerini aşağıdaki periyodik tablo kesitine yerleştiriniz.
Gerekçelerinizi ilgili alana yazınız.
- X: İyonlaşma enerjisi en büyük.
- Y: Atom yarıçapı en büyük.
- K: Y ile aynı valans elektron sayısına sahip.
- Z: Enerji seviyesi sayısı K ve X'ten farklı.
Periyodik Tabloda Yerleştirme:
- X: Sağ üst köşe (iyonlaşma enerjisi büyük).
- Y: Sol alt köşe (atom yarıçapı büyük).
- K ve Y: Aynı grupta.
- Z: Alt ve orta bölümde (farklı enerji seviyesi).
Sayfa 89 Cevapları
5. Aşağıda X, Y ve Z elementleri ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir. Bu bilgilerden yararlanarak soruları cevaplayınız.
a) X, Y ve Z elementlerinin elektronegatifliklerini karşılaştırınız.
Cevap: Elektronegatiflik, periyodik tabloda soldan sağa doğru artar, bu yüzden sıralama: Z > Y > X.
b) X, Y ve Z elementlerinin valans elektron sayılarını yazınız.
Cevap:
- X: 1
- Y: 2
- Z: 5 (Z'nin p orbitalinde 7 elektron bulundurması, bu elementin 5. grup elementlerinden biri olabileceğine işaret eder).
c) X, Y ve Z elementlerinin atom yarıçaplarını karşılaştırınız.
Cevap: Atom yarıçapı, sağdan sola ve yukarıdan aşağıya arttığı için sıralama: X > Y > Z.
ç) X⁺, Y²⁺ ve Z³⁺ iyonlarının elektron dağılımındaki son orbitali ve bu orbitaldeki elektron sayısını yazınız.
Cevap: Son orbital: 2p⁶. Bu orbitalin elektron sayısı: 6.
d) X, Y ve Z elementlerinin grup numaralarına karşılık gelen iyonlaşma enerjilerinin değişimini gösteren bir grafik çiziniz.
Açıklama: Periyodik tabloda soldan sağa gidildikçe iyonlaşma enerjisi artar, ancak grup içindeki elementlerde yukarıdan aşağıya indikçe iyonlaşma enerjisi azalır. Grafik, soldan sağa doğru yükselen bir eğri şeklinde olacaktır.
e) X, Y ve Z elementlerinin birbirine göre konumlarını gösteren bir periyodik tablo kesiti çiziniz.
Açıklama:
- X, alkali metal olduğu için 1. grupta yer alır.
- Y, muhtemelen 2. grup elementi olmalıdır.
- Z, p orbitalinde 7 elektron bulundurduğu için 7A grubu elementi olabilir.
Bu durumda, kesitte X 1. sütunda, Y 2. sütunda, Z ise sağ uçta, 7A grubunda yer alacaktır.